ایران؛ متأثر از تغییرات اقلیم حداقل تا ۳۰ سال آینده
تابستان بسیار گرم و طاقت‌فرسایی را پشت سر گذاشتیم. تفاوت آن با سال‌های گذشته ماندگاری هوای خیلی گرم بود که تحمل آن را دشوار می‌کرد. درجه حرارت تابستان امسال در تهران به ۴۱ تا ۴۲ درجه رسید که تحمل این دما مثلا برای یک هفته شرایط را سخت کرده بود.
ایرنا: تابستان بسیار گرم و طاقت‌فرسایی را پشت سر گذاشتیم. تفاوت آن با سال‌های گذشته ماندگاری هوای خیلی گرم بود که تحمل آن را دشوار می‌کرد. درجه حرارت تابستان امسال در تهران به ۴۱ تا ۴۲ درجه رسید که تحمل این دما مثلا برای یک هفته شرایط را سخت کرده بود. در برخی استان‌های کشور که دما به ۵۰ درجه و بیشتر از آن هم رسیده بود. البته این گرما فقط مختص کشور یا منطقه ما نبود، بلکه دمای متوسط تابستان امسال در جهان به طور درخور توجهی بالاتر از میانگین دمای سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۰ اعلام شده بود.
دمای هوای ایران هم بر اساس اعلام سازمان هواشناسی، از ابتدای سال زراعی جاری (مهر ۱۴۰۲) تا ۱۰ شهریور به طور میانگین ۱.۵ درجه سلسیوس افزایش یافت که مشکلات زیادی را به همراه داشت. در آن گرمای طاقت‌فرسا دل آدم برای پاییز پربارش لک می‌زند؛ دلت می‌خواهد آسمان ابری شود و باران پاییزی با ترنمی روح‌بخش ببارد تا جانت را تازه کند. برای همین روزهای سخت را تحمل و برای رسیدن عروس فصل‌ها روزشماری می‌کنی، اما خبر بد اینکه سازمان هواشناسی اعلام کرد بارش‌های پاییز امسال هم کمتر از نرمال خواهد بود؛ یعنی انتظار می‌رود بارش‌هایی کمتر از نرمال و کمتر از میانگین بلندمدت در پاییز امسال در کشور به وقوع بپیوندد.
البته در این گزارش تأکید شد که کم‌بارشی به این معنی نیست که هیچگونه بارشی را شاهد نباشیم، بلکه مجموع بارش‌هایی که در این فصل به وقوع می‌پیوندد، در مقایسه با میانگین بلندمدت پایین‌تر خواهد بود.
تمام اینها زنگ خطری است که باید به آن توجه کنیم؛ چون در سال‌های نه‌چندان دور چنین وضعیتی معنایی نداشت و هر فصلی در زمان خود و به صورت نرمال شروع می‌شد، اما اکنون دیگر جای فصل‌ها تغییر کرده، دیگر پاییز آن پاییز دو یا سه دهه گذشته نیست که با نسیم ملایم و باران‌های نرم جانت را تازه کند، دیگر از برف‌های زیبا در زمستان خبری نیست، بهار هم گویی انگیزه‌ای برای عشوه‌گری برای طبیعت ندارد، تابستان را نگویم که گویی می‌خواهد انتقام فصل‌های دیگر را از انسان بگیرد از این‌رو با تمام قدرت گرمای خود را پراکنده می‌کند تا به بشر بفهماند که باید عملکردش را در مقابل طبیعت درست کند. اگر به همین روال ادامه دهد، همه چیز را در حرارت خود ذوب می‌کند و از بین می‌برد.
این همان تأثیرات تغییر اقلیم است که مدتی است نُقل مجالس علمی مرتبط با هواشناسی و محیط زیست شده است. حتی مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرد بررسی اهم شاخص‌های آب‌و‌هواشناسی در سه‌ماهه پایانی سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که میانگین بارش در این مدت در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن و میانگین بلندمدت، کاهش و متوسط دمای هوای کشور نیز در مقایسه با میانگین بلندمدت فصل زمستان، افزایش داشته است.
کمبود بارش در کنار افزایش دما باعث شده است درجاتی از خشک‌سالی خفیف تا شدید در کشور ایجاد شود و ذخایر سدهای کشور در برخی از استان‌ها ازجمله خراسان رضوی، فارس، کرمان و مرکزی در شرایط نامطلوبی قرار گیرند. بررسی شاخص‌های مهم آب‌و‌هواشناسی کشور نشان می‌دهد میانگین بارش کل کشور در سه‌ماهه زمستان سال ۱۴۰۲ در مقایسه با زمستان سال قبل از آن ۱۱ درصد کاهش یافته است. همچنین بارش این فصل در مقایسه با میانگین بارش بلندمدت زمستان هشت درصد کمتر بوده و کشور در شرایط کم‌بارشی قرار داشته است.
همچنین میزان کل بارندگی کشور در شش‌ماهه اول سال آبی
(۱۴۰۲-۱۴۰۳) تا ۲۵ اسفند سال گذشته ۱۲۴ میلی‌متر بوده که با توجه به این، در مقایسه با سال آبی قبل از آن ۱۷ درصد و در مقایسه با میانگین بلندمدت
۲۷ درصد کاهش داشته است.
همچنین نتایج گزارش‌ها نشان می‌دهد که در زمستان سال گذشته همه استان‌های کشور دمایی بالاتر از میانگین دمای بلندمدت را تجربه کرده‌اند. در این فصل هیچ منطقه‌ای از کشور دمای نرمال یا کمتر از آن نداشته و میانگین دما در مناطق مختلف کشور از ۱.۴ تا ۲.۸ درجه سانتی‌گراد بیشتر از نرمال بوده است. میانگین دمای کل کشور در زمستان ۱.۷ درجه سانتی‌گراد بالاتر از میانگین بلندمدت بوده و اختلاف دما در مناطق مرکزی، جنوب و جنوب شرق بیشتر از دیگر مناطق کشور بوده است. با توجه به اینکه پاییز سال گذشته نیز یکی از گرم‌ترین فصول پاییز ثبت شده بود، تداوم این افزایش دما در فصل زمستان بر کاهش ذخیره برف کشور در فصول سرد سال اثرگذار بوده است.
تمام اینها یعنی اینکه انسان در استفاده از طبیعت و منابع موجود در آن زیاده‌روی کرده و همه را به آستانه‌ها رسانده است. طبیعت خودبه‌خود توان خودپالایی و سازگاری با شرایط را دارد، اما این توان هم حدی دارد. وقتی از مرزها عبور کند، دیگر طبیعت هم وا می‌دهد و دودش به چشم ما انسان‌ها می‌رود؛ اتفاقی که در چند سال اخیر شاهد آن هستیم و همین گزارش مجلس نتیجه این عملکرد است که باید فکری به حال آن کرد.
بر‌اساس‌این برای اولین بار موضوع تغییر اقلیم در برنامه هفتم توسعه کشور آمده و بر کاهش اثرات آن تأکید شده است. معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست دراین‌باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: اینکه برای اولین بار موضوع تغییر اقلیم در برنامه هفتم توسعه آمده، جای امیدواری دارد و به نظر می‌رسد نه‌تنها سازمان حفاظت محیط زیست بلکه تمام سازمان‌ها و نهادها باید برای کاهش اثرات این پدیده پای کار بیایند و برای آن برنامه‌ریزی کنند.
صدیقه ترابی تأکید کرد: باید اثرات کاهش تغییر اقلیم جزء اولویت‌های اصلی کشور باشد؛ چون کشور ما به صورت عادی و بدون در‌نظر‌گرفتن اثرات تغییر اقلیم هم تحت تأثیر شرایط خشک‌سالی است، زیرا جزء کشورهای خشک و نیمه‌خشک هستیم، بنابراین تغییر اقلیم به این دلیل روی ما اثر بیشتری داشته است. در‌واقع با دو موضوع مواجه بودیم؛ یکی بحث خشک‌بودن منطقه و دوم موضوع توسعه کشور است. در دهه‌های گذشته در کشور شاهد توسعه‌های خوبی در بخش‌های مختلف بودیم که خواهی‌نخواهی پیامدهایی به همراه داشته است.
او اظهار کرد: باید مشابه تمام دنیا از تجارب بخش‌های مختلف استفاده کنیم و برنامه‌ریزی‌های ما در راستای کاهش اثرات تغییر اقلیم و پیامدهای آن باشد. البته باید به این نکته توجه کنیم که با وجود تمام فعالیت‌ها و اقدامات پیش‌بینی‌شده در دنیا برای کاهش گازهای گلخانه‌ای و تأثیرات تغییر اقلیم، نباید انتظار داشته باشیم زودتر از ۳۰ سال آینده شاهد روند کاهشی این اثرات باشیم.
