تغییر توازن قوا در جنگ

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: تصمیم اخیر دولت آمریکا برای توقف ارسال سامانه‌های رهگیری دفاع هوایی و سایر تسلیحات مهم به اوکراین، نه‌تنها معادلات جنگ این کشور با روسیه و همچنین جنگ‌های اسرائیل در خاورمیانه را پیچیده‌تر کرده، بلکه موجب نگرانی‌ها و بحث‌های گسترده‌ای در واشنگتن و اروپا شده است. این تصمیم که به گفته مقامات آمریکایی برای تقویت ذخایر پنتاگون اتخاذ شده، نشانه‌ای از تغییر اولویت‌های راهبردی کاخ سفید در مواجهه با بحران‌های جهانی است؛ به‌ویژه در شرایطی که احتمال عملیات تابستانی روسیه علیه اوکراین و در عین حال، افزایش ارسال کمک‌های نظامی به اسرائیل نیز بر تحولات میدانی سایه افکنده است. یک مقام رسمی دولت ترامپ و دو مشاور کنگره آمریکا در گفت‌وگو با وال‌استریت ژورنال تأیید کرده‌اند که این کشور روند ارسال برخی تسلیحات دفاع هوایی، از‌جمله موشک‌های رهگیر پاتریوت و انواع دیگر موشک‌های هوا به هوا و زمین به هوا را که قرار بود به اوکراین ارسال شود، متوقف کرده و اکنون این تجهیزات را برای تقویت ذخایر داخلی و اولویت‌های نظامی در خاورمیانه اختصاص داده است. محموله این تجهیزات زمانی که در لهستان متوقف شد، شامل موشک‌های پاتریوت، موشک‌های هلفایر، راکت‌های سطح به سطح، گلوله‌های توپخانه و سامانه‌های دفاع هوایی استینگر بود. دولت آمریکا اعلام کرده که این تصمیم پس از بازنگری جامع در کمک‌های نظامی و با هدف قراردادن منافع ملی آمریکا اتخاذ شده است. آنا کلی، سخنگوی کاخ سفید، تصریح کرده که اولویت با امنیت داخلی و تهدیدات بلندمدتی همچون چین و البته نیازهای فوری‌تر نظامی در خاورمیانه ازجمله پرکردن انبار تسلیحات نظامی اسرائیل برای اقدام نظامی احتمالی مجدد علیه ایران است. این در حالی است که برخی منابع در پنتاگون از ارائه گزینه‌هایی به رئیس‌جمهور آمریکا خبر داده‌اند که بتواند کمک‌های نظامی به اوکراین را در قالبی جدید و همسو با پایان‌دادن به جنگ ادامه دهد.

ابهام در رفتار کاخ سفید

به گفته منابع اوکراینی، این کشور با ابراز نگرانی به دیپلمات‌های آمریکایی اعلام کرده که هرگونه تأخیر در ارسال کمک‌های دفاعی، روسیه را برای ادامه عملیات نظامی جسورتر خواهد کرد. مقامات روسی نیز با استناد به رسانه‌های داخلی خود اعلام کرده‌اند که هرچه تسلیحات کمتری به اوکراین ارسال شود، پایان این جنگ زودتر رقم خواهد خورد. این تصمیم کاخ سفید حتی برای برخی تحلیلگران هم جای سؤال دارد. ترامپ در نشست سران ناتو به صراحت گفته بود که احتمال فروش سامانه‌های پاتریوت به اوکراین را بررسی خواهد کرد. او به خبرنگاران اوکراینی پاسخ داده بود: «آنها به این موشک‌های ضد موشک، یعنی پاتریوت نیاز دارند و ما بررسی خواهیم کرد که آیا می‌توانیم تعدادی از آنها را در اختیارشان بگذاریم یا خیر. این تجهیزات بسیار کمیاب هستند». فرماندهان و مقامات سیاسی اوکراین بارها توانایی سامانه پاتریوت در مقابله با موشک‌های بالستیک روسیه را ستوده و خواستار دریافت تعداد بیشتری از این رهگیرها شده‌اند. اما این دومین بار است که دولت ترامپ، ارسال تسلیحات از‌جمله پاتریوت را به نفع نیروهای داخلی آمریکا متوقف یا مسیر آن را منحرف می‌کند.

انتقال تجهیزات به خاورمیانه

بر‌اساس گزارش وال‌استریت ژورنال، ماه گذشته پنتاگون به صورت بی‌سروصدا به کنگره اطلاع داد که فیوزهای ویژه‌ای برای راکت‌هایی که اوکراین از آنها برای سرنگونی پهپادهای روسی استفاده می‌کند، اکنون به نیروهای هوایی آمریکا در خاورمیانه تخصیص یافته است. با اینکه بودجه این سامانه‌ها توسط کنگره برای کمک به اوکراین تصویب شده، پنتاگون مدعی است بر‌اساس بندهای یک مصوبه اضطراری نظامی در سال گذشته، اختیار دارد که این تجهیزات را برای نیازهای خود حفظ کند. هم‌زمان با تعویق ارسال محموله‌های جدید، مسکو حملات هوایی سنگین‌ علیه اوکراین را ادامه داده و شهرهای این کشور هر شب شاهد بمباران و موشکباران هستند؛ حملاتی که تلفات سنگین غیرنظامی و نظامی به همراه داشته است. در هفته‌های اخیر، ترامپ بر لزوم بازگشت روسیه به جمع هفت کشور صنعتی تأکید کرده و با اعمال تحریم‌های جدید علیه مسکو و متحدانش مخالفت ورزیده است. او با اینکه پیش‌تر زلنسکی را عامل تداوم جنگ دانسته بود، در نشست خبری اخیر ناتو تأکید کرده که پوتین «شریک سخت‌تری» برای رسیدن به صلح است. با این حال، دولت آمریکا علی‌رغم داشتن اختیار ارسال ۳.۸۵ میلیارد دلار سلاح به اوکراین از انبارهای پنتاگون، هنوز اقدامی عملی برای استفاده از این ظرفیت نکرده و حتی از کنگره درخواست بودجه بیشتر برای برنامه‌های کمکی دیگر، ازجمله ابتکار کمک امنیتی به اوکراین‌ نکرده است. سناتور جین شاهین، رئیس دموکرات کمیته روابط خارجی سنا، با انتقاد شدید از این تصمیم، اعلام کرد: «پنتاگون با توقف ارسال این تجهیزات، به‌طور جدی توان دفاعی اوکراین در برابر حملات هوایی را تضعیف کرده؛ آن‌هم در شرایطی که روسیه شب‌ به‌ شب شهرهای اوکراین را هدف قرار می‌دهد و غیرنظامیان زیادی کشته و زخمی می‌شوند». در مقابل، دن کالدول، از مقامات پیشین پنتاگون که به تداوم حمایت از اوکراین بدبین است، از تصمیم دولت ترامپ دفاع کرده و گفته است: «رئیس‌جمهور ترامپ و وزیر دفاع تصمیم درستی گرفته‌اند؛ اولویت با آمادگی و حفاظت از نیروهای خودمان است، نه مشارکت در جنگی که هیچ منافعی برای آمریکا ندارد».

ابعاد گسترده توقف کمک‌های نظامی

این تحولات در شرایطی رخ می‌دهد که تحلیلگران انتظار دارند با فرارسیدن تابستان، روسیه عملیات جدید و گسترده‌تری را علیه مواضع اوکراین آغاز کند. توقف یا کاهش محسوس ارسال تسلیحات از سوی آمریکا، می‌تواند توازن قوا در میدان جنگ را به نفع مسکو تغییر دهد؛ به‌ویژه با توجه به فشارهایی که بر ظرفیت دفاع هوایی و پدافند موشکی اوکراین وارد آمده است. از سوی دیگر، بخشی از این تسلیحات و مهمات در حال اختصاص به ذخایر داخلی آمریکا و حتی بخشی دیگر به نیروهای آمریکایی در خاورمیانه و همچنین متحدانی همچون اسرائیل است؛ جایی که با توجه به تشدید درگیری‌ها در غزه و لبنان، نیاز به سامانه‌های پدافندی و رهگیرهای مدرن افزایش یافته است. به همین دلیل، برخی کارشناسان معتقدند واشنگتن با نوعی «بازتوزیع منابع دفاعی» مواجه است و این تصمیمات می‌تواند بر سرنوشت هم‌زمان چندین بحران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تأثیر بگذارد. در نهایت، به نظر می‌رسد با افزایش چالش‌های داخلی و خارجی برای دولت آمریکا و همچنین همپوشانی منافع ملی با بحران‌های هم‌زمان، از جنگ اوکراین تا مناقشه اسرائیل و ایران، راهبرد حمایت بی‌قید‌وشرط غرب از کی‌یف بیش از هر زمان دیگری تحت فشار و بازنگری قرار گرفته است. این تغییر رویکرد، نه‌فقط پیامدهایی مستقیم برای اوکراین، بلکه تأثیری تعیین‌کننده بر توازن ژئوپلیتیک در اروپا و خاورمیانه خواهد داشت.

افق مبهم مذاکرات صلح

در شرایطی که بحران اوکراین به نقطه‌ای حساس رسیده و ارسال کمک‌های نظامی آمریکا با وقفه یا تأخیر مواجه شده، بحث درباره آینده مذاکرات صلح و سناریوهای پیش‌روی طرفین بیش‌از‌پیش اهمیت یافته است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند توقف یا کاهش حمایت‌های غربی می‌تواند اوکراین را به سمت پذیرش برخی امتیازات در میز مذاکره سوق دهد؛ به‌ویژه اگر عملیات‌های تابستانی روسیه، دستاوردهای میدانی تازه‌ای برای مسکو به ارمغان آورد. در همین حال، نگرانی درباره ادامه تلفات غیرنظامیان و فرسایش زیرساخت‌های اوکراین به دلیل حملات مستمر هوایی، به فشارهای داخلی و بین‌المللی بر دولت زلنسکی افزوده است. از سوی دیگر، روسیه نیز با مشکلات جدی اقتصادی و فشار تحریم‌ها روبه‌رو است و هنوز نشانه‌ای روشن از تمایل پوتین به عقب‌نشینی یا پذیرش سازش دیده نمی‌شود. در چنین فضایی، هر‌گونه تغییر در سیاست حمایتی غرب، به‌سرعت می‌تواند بر روند و سرنوشت مذاکرات تأثیر بگذارد. بحران اوکراین به مسئله‌ای فراتر از یک جنگ منطقه‌ای تبدیل شده و اکنون به صحنه جدال ژئوپلیتیک میان قدرت‌های بزرگ بدل شده است. پیامدهای این جنگ، از تضعیف نظم امنیتی اروپا گرفته تا بازآرایی صف‌بندی‌های جهانی، همه کشورهای درگیر یا ناظر را وادار به بازنگری در راهبردها و منافع خود کرده است. تردیدی نیست که ادامه یا توقف کمک‌های نظامی، نه‌فقط بر سرنوشت اوکراین، بلکه بر نظم بین‌الملل و شکل‌دهی به بحران‌های آینده در مناطق حساس دیگر، به‌ویژه خاورمیانه و شرق آسیا نیز سایه خواهد انداخت. در‌این‌میان، تصمیمات آمریکا درباره تخصیص منابع دفاعی، آزمونی جدی برای ظرفیت مدیریت چندجانبه بحران‌ها، حفظ اعتبار غرب و موازنه‌سازی میان نیازهای امنیتی داخلی و تعهدات بین‌المللی خواهد بود. این وضعیت ناپایدار و پرابهام، چشم‌انداز آینده جنگ اوکراین و سیاست جهانی را بیش از هر زمان دیگری در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.