اجابت تکلیف انسان‌دوستانه
محمدهادی جعفرپور، وکیل پایه‌یک دادگستری در یادداشتی در روزنامه شرق نوشت: من سیاست نمی‌دانم؛ علاوه بر اینکه با سیاست و سیاسی‌بازی غریبه‌ام، به‌شدت از این فضا نفرت دارم. در عوض با خاطره‌نوشتن و شنیدن و خواندن خاطرات حال خوبی پیدا می‌کنم که البته مقدمه و شرط عملی‌شدن این علاقه مرور کتب تاریخی و نوشته‌هایی از این دست است. درز خبر سرکار خانم کاترین شکدم، همان بانوی تازه مسلمان‌شده تحلیلگر خاورمیانه و... که روزگاری تیتر یک برخی رسانه‌ها بود، مقارن با وقوع جنگ نابرابر روسیه و اوکراین (شما بخوانید تجاوز روسیه به اوکراین) سبب شد تا کتاب کا‌گ‌ب در ایران ترجمه اسماعیل زند و دکتر حسین ابوترابیان را تورق کنم. کتاب حاوی خاطرات ولادیمیر کوزیچکین، افسر کا‌گ‌ب در ایران است. او که در تابستان ۱۹۸۲ از سفارت شوروی از طریق مرز ایران و ترکیه به غرب گریخته و پناهنده شده، از اعضای اداره مقیمین غیرقانونی وابسته به اداره کل یکم کا‌گ‌ب است (یکی از مهم‌ترین ارکان جاسوسی کا‌گ‌ب). او در این کتاب زندگی حرفه‌ای‌اش را از دوره کارآموزی در مدرسه ۱۰۱ کا‌گ‌ب در حومه مسکو تا مأموریتش در ایران و عملیات علیه مأموران خشن ساواک و سپس علیه هواداران جمهوری اسلامی شرح می‌دهد. در فصل مربوط به آغاز دفاع مقدس و حمله صدام به ایران مطالبی نقل می‌شود که بنا به عبارت پرتکرار و همواره مغفولِ از تاریخ درس بگیریم، حائز اهمیت است. مطالبی که ولادیمیر پیرامون حوادث و برنامه‌های شوروی در زمان جنگ ایران و عراق نقل می‌کند، شاید در قالب تذکر به کار سیاسیون و دل‌باختگان به روسیه و جناب پوتین بیاید.
در آغاز جنگ ایران و عراق، اتحاد شوروی در موقعیت بسیار خاصی قرار داشت. شوروی با عراق قرارداد همکاری و کمک متقابل خاصه کمک نظامی داشت و در‌عین‌حال دولت شوروی مایل نبود به روابطش با ایران خللی وارد شود و دولت تازه‌تأسیس ایران را به دامان غرب افکند. حال که سرانجام، اتحاد شوروی به هدف موردعلاقه‌اش یعنی قطع رابطه آمریکا با ایران رسیده بود، نمی‌بایست کاری کند تا مقدمات رجعت ایران به گذشته یعنی ازسرگیری رابطه ایران و آمریکا فراهم شود. از طرف دیگر یاری‌رساندن به ایران بر ضد عراق ممکن بود موجب از‌بین‌رفتن نفوذ شوروی در جهان عرب شود؛ بنابراین مقامات شوروی راه فرار از این مخمصه را یافتند و خودشان را در کشمکش دو کشور بی‌طرف اعلام کردند و البته که این بی‌طرفی دروغی بیش نبود و شوروی همواره کمک‌های خود را به عراق ادامه داد و حتی از تجهیز صدام به انواع موشک‌های مخرب دوربرد مضایقه نکرد. از روز آغاز جنگ، ایرانیان درصدد اعزام هیئت‌هایی برای خرید تسهیلات به اتحاد شوروی بودند اما مسکو هر‌بار از پذیرش آنها به بهانه‌های گوناگون طفره رفت. ولادیمیر نقل می‌کند مسکو زمانی که متوجه شد ایرانیان برای خرید اسلحه از برخی کشورهای بلوک شرق تصمیم گرفتند مقدار زیادی از ذخیره طلای خود را برای تهیه ارزهای معتبر در بازار جهانی به فروش برسانند، متوحش شد. چنین حرکتی از سوی مقامات ایرانی به‌شدت ثبات قیمت را در بازار جهانی خاصه بازار طلا تحت تأثیر قرار می‌داد و موقعیت شوروی را که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان طلا بود، به مخاطره می‌انداخت.
مسکو نمی‌توانست شاهد این باشد که ایران این کار را انجام دهد، بنابراین وظیفه بر‌هم‌زدن این نقشه ایرانیان به رزیدنسی مأمور کا‌گ‌ب واگذار شد. سردبیر یکی از روزنامه‌های پرتیراژ چاپ تهران در آن زمان یکی از عوامل رزیدنسی بود، بنابراین او مأموریت یافت تا در روزنامه‌اش درباره مصلحت‌نبودن و خطر حیف و میل ذخیره طلای کشور مقاله‌ای منتشر کند. از این مقاله بلافاصله سایر روزنامه‌ها سرمشق گرفتند و به زودی این جروبحث به پارلمان ایران سرایت کرد و فروش طلا تصویب نشد. طرح عملی کا‌گ‌ب کار خود را کرد. همین که خواستم کتاب جناب ولادیمیر را در کتابخانه بگذارم، چشمم به اساسنامه دیوان کیفر بین‌الملل افتاد که در ماده ۵ تا ۸ اساسنامه چهار جنایت را در صلاحیت دیوان کیفر بین‌الملل تعریف کرده و در ادامه جنایات به نسل‌کشی، جنایات ضد بشر، جنایات جنگی و جنایت تجاوز تقسیم‌بندی شده است که حسب موازین حقوق بشر و حقوق بین‌الملل کیفری رفتارهای اخیر دولت جناب پوتین شامل دو مصداق از این دست جرائم به نظر می‌رسد که تفصیل آن در این گفتار نمی‌گنجد و صرفا از باب تذکر و یادآوری باید گفت. چنانچه آن عبارت پرتکرار و همواره مغفولِ از تاریخ درس بگیریم، اندکی مورد توجه آقایان سیاست‌مدار قرار بگیرد، خالی از فایده نیست که در منازعه روسیه و اوکراین ضمن توجه به اصول ابتدایی حقوق بین‌الملل بهتر است تمام تخم‌مرغ‌هایشان را درون سبد روسیه نگذارند بلکه لازم است علاوه بر اجابت تکلیف انسان‌دوستانه و محکوم‌کردن رفتارهای ناقض حقوق بشر از حیث اصول ابتدایی دیپلماسی جنگ و حقوق جنگ، نیم‌نگاهی به رفتارهای ناتو و سایر کشورهای غربی داشته باشند.