نکاتی در باره غنی‌سازی
در چند یادداشت کوتاه تلاش می‌کنم نکاتی را درباره مسئله پیچیده عنی‌سازی که مبتلابه کشور ماست بیان کنم. قالب نوشته به‌صورت پاسخ به چند سؤال است. سؤال مقدماتی: غنی‌سازی اصولا یعنی چه؟
در چند یادداشت کوتاه تلاش می‌کنم نکاتی را درباره مسئله پیچیده عنی‌سازی که مبتلابه کشور ماست بیان کنم. قالب نوشته به‌صورت پاسخ به چند سؤال است.
سؤال مقدماتی: غنی‌سازی اصولا یعنی چه؟
پاسخ: اورانیوم یکی از عناصر بسیار کمیاب طبیعت است. اما همان مقدار کم هم بیشتر به صورت اورانیوم ۲۳۸ است که غیرفعال است؛ یعنی تابش ندارد و پایدار است. البته همان اورانیوم ۲۳۸ را هم به دلیل چگالی بسیار بالا در برخی از سلاح‌ها و بمب‌های سنگر‌شکن استفاده می‌کنند. نوعی از اورانیوم که ارزشمند است اورانیوم ۲۳۵ است که فقط کمتر از نیم‌درصد اورانیوم طبیعی را تشکیل می‌دهد. بنابراین برای کاربردهای مختلف باید مقدار آن را بالا برد. مثلا برای استفاده در نیروگاه‌های هسته‌ای باید غنای آن را از نیم‌درصد به حدود چهار تا پنج درصد رساند.
درصدهای بالاتر هم کاربردهایی دارند. مثلا برای تولید رادیوداروها به چشمه‌هایی با غنای بیش از ۲۰ درصد نیاز است. برای کاربردهای تسلیحاتی اورانیوم باید به غنای بالای ۹۰ درصد برسد که این کار به لحاظ تکنیکی بسیار دشوار و پرمخاطره است.
سؤال دوم: چرا غنی‌سازی در سطح جهانی یک مسئله سیاسی-امنیتی است؟
پاسخ: از پاسخ ارائه‌شده در سؤال قبلی روشن است که اگر کشوری بتواند از پس نخستین گام غنی‌سازی برآید، می‌تواند این فرایند را ادامه دهد و به اورانیوم با غنای بسیار بالا که دارای کاربرد تسلیحاتی است برسد. بنابراین چنین کشوری اگر بخواهد در مسیر استفاده نظامی از فناوری هسته‌ای قرار گیرد، بخش قابل توجهی از مسیر و در واقع دشوارترین بخش آن را طی کرده است.
سؤال سوم: آیا پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای موسوم به «ان‌پی‌تی» پیمانی انسانی و صلح‌جویانه است؟
پاسخ: تصور دنیایی که در آن همه کشورهای کوچک و بزرگ دنیا مسلح به سلاح‌های مرگ‌بار هسته‌ای باشند وحشتناک است. واقعیت تلخ آن است که دنیای ما پر است از دیوانگانی مثل ترامپ، نتانیاهو، صدام حسین، القاعده و... اگر هر‌یک از این دیوانگان دستش بر ماشه سلاح هسته‌ای باشد، سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. بنابراین خیرخواهان و صلح‌دوستان جهان به فکر منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای افتادند. اما در این میان متأسفانه زورشان به کشورهایی که از قبل به سلاح هسته‌ای مسلح بودند نرسید. به این ترتیب به نوعی پذیرفته شد که فعلا وجود چند کشور هسته‌ای را بپذیرند، به امید آنکه در آینده با پیمان‌های صلح و گفت‌وگوهای دوجانبه و چند‌جانبه از حجم زرادخانه‌های هسته‌ای جهان کاسته شود. کارهایی هم انجام شد که از حوصله بحث ما خارج است.
بنابراین پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در جای خود پدیده‌ای بشردوستانه و امنیت‌آفرین است؛ اما متأسفانه نفوذ قدرت‌های جهانی و سوءاستفاده آنها از نهاد بین‌المللی مسئول این امر، یعنی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، باعث شده است اولا از این پیمان در راستای اهداف و منافع کشورهای خاص برای فشار به کشورهای مستقل استفاده شود و ثانیا تیغ مقررات آژانس برای کنترل و محدودکردن قدرت کشورهای هسته‌ای موجود، کُند باشد.
آخرین مقالات منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
