دستورالعمل‌هایی که دلار را از کشور بیرون می‌برند
خسارت‌های ارزی ناشی از مهاجرت تحصیلی و لزوم تصمیم قاطع ریاست‌جمهوری
در سال‌های اخیر، آنچه در سایه‌سار سیاست‌های آموزشی و ارزی در حال وقوع است، چیزی فراتر از مهاجرت تحصیلی است؛ ما شاهد خروج سازمان‌یافته ارز، سرمایه انسانی و آینده کشور هستیم. بر اساس داده‌های رسمی، تنها در سال ۱۴۰۳، بیش از ۱۱۰ هزار دانشجوی ایرانی در دانشگاه‌های خارجی مشغول به تحصیل هستند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
علی‌رضا دقیقی - وکیل پایه‌یک دادگستری
در سال‌های اخیر، آنچه در سایه‌سار سیاست‌های آموزشی و ارزی در حال وقوع است، چیزی فراتر از مهاجرت تحصیلی است؛ ما شاهد خروج سازمان‌یافته ارز، سرمایه انسانی و آینده کشور هستیم. بر اساس داده‌های رسمی، تنها در سال ۱۴۰۳، بیش از ۱۱۰ هزار دانشجوی ایرانی در دانشگاه‌های خارجی مشغول به تحصیل هستند. این یعنی:
- خروج مستقیم حداقل ۱.۸۹ میلیارد دلار ارز
- و مجموع خسارت غیرمستقیم (فرار مغزها، هزینه فرصت، کاهش بازگشت‌پذیری سرمایه انسانی) بالغ بر ۳.۷ میلیارد دلار
- تسهیل مهاجرت تحصیلی با اسامی فریبنده
در سال‌های گذشته، دستورالعمل‌هایی برای «ساماندهی» و «مدیریت» مهاجرت تحصیلی صادر شد. از جمله، مجوز اعزام فقط به دانشگاه‌های خارجی دارای رتبه جهانی خاص. این تصمیم، در ظاهر به‌قصد ارتقای کیفیت بود؛ اما در عمل، راه مهاجرت و خروج ارز را برای طبقات خاص و مؤسسات خاص هموارتر کرد. در واقع، با برچسب رتبه‌بندی دانشگاه‌های خارجی، نه تنها مهاجرت تحصیلی کاهش نیافت، بلکه:
- قانونی و رسمی شد
- مجوز ارزی گرفت
- و بهانه‌ای شد برای رهایی دستگاه‌های متولی از مسئولیت بررسی موردی.
ترکیه، گرجستان، قبرس؛ مسیرهای غیرعلمی، خروج‌های واقعی
تحصیل در رشته‌هایی چون مدیریت، داروسازی، دندان‌پزشکی و حتی مترجمی زبان در دانشگاه‌هایی با استانداردهای نازل، امروز مسیری متداول شده است. دلیل چیست؟ فقط داشتن مجوز اعزام رسمی به‌خاطر رتبه‌بندی یا همکاری‌های تبادل دانشجو. در همین ترکیه، بیش از ۳۰ هزار ایرانی مشغول تحصیل‌اند. هیچ بررسی اثربخشی صورت نگرفته، هیچ داده‌ای از نرخ بازگشت نداریم، اما سالانه صدها میلیون دلار ارز از طریق همین «مجوزهای رسمی» خارج می‌شود.
دستورالعمل‌ها باید لغو شود، پیش از آنکه دیر شود
امروز، همه شواهد حاکی از آن است که سیاست‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌هایی که با نیت مدیریت وضع شده‌اند، خود به ابزاری برای تشویق خروج تبدیل شده‌اند. تجربه کشورهای منطقه و حتی کشورهای توسعه‌یافته نشان داده: هرجا سیاست‌گذاری تحصیلی با ملاحظات ارزی، بازگشت‌پذیری و نیازهای ملی تنظیم نشده، خروج نخبگان و منابع شتاب گرفته است.
آقای رئیس‌جمهور؛ یک امضا کافی است
اکنون، بیش از هر زمان، چشم امید به مقام ریاست‌جمهوری اسلامی ایران است. اگر جناب رئیس‌جمهور محترم همین یادداشت را بخوانند، یقینا با درایت و مسئولیت‌پذیری همیشگی، درخواهند یافت که:
دستورالعمل‌های فعلی نه‌تنها مهاجرت تحصیلی را کنترل نکرده‌اند، بلکه به موتور خروج ارز و جوانان ایرانی بدل شده‌اند.
با یک فرمان، می‌توان تمام بخش‌نامه‌های غیرکارآمد درباره رتبه‌بندی دانشگاه‌های خارجی، مجوزهای ارزی و فرایندهای اعزام را لغو کرد.
با یک امضا، می‌توان مسیر خروج ارز را بست و دوباره به امید در نظام آموزشی کشور جان بخشید.
پایان سخن
در این شرایط بحرانی، امضای رئیس‌جمهور می‌تواند نقطه پایانی بر یک مسیر خسارت‌بار باشد. آنچه امروز نیاز داریم، نه تدوین بخش‌نامه جدید، که لغو دستورالعمل‌های فعلی با فرمانی قاطع و ملی است.
آخرین اخبار یادداشت را از طریق این لینک پیگیری کنید.
