محمدعلی سبحانی، دیپلمات:
در ایران فقط یک صدا درباره مذاکره شنیده می‌شود
دیپلمات با سابقه ایرانی گفت: «ابهام در مذاکرات، همیشه به شکل طبیعی وجود دارد ولی این دور مذاکرات، بسیار مهم است، طرفین خواسته هایی دارند و انتظار دارند بر اساس خواسته های آنان شرایط مذاکره به شکل پایاپای پیش برود. بر این اساس باید منتظر دو مسئله باشیم؛ نخست این که هر دو طرف در نهایت باید به یک رویکرد واحد برسند. اما رویکرد اولیه ای که مطرح می کنند، همان رویکرد نهایی آنان نیست.
با تغییر سخنان و تناقضاتی در سخنان مقام های مختلف آمریکایی مواجهیم. در ایران تصمیم گرفته شده فقط یک صدا و موضع در برابر مذاکرات شنیده شود، این امکان در نظام ایران، تا حدودی وجود دارد. هرچند در این باره که این شرایط به نفع ما است یا به ضرر ما نیز بحث وجود دارد. برخی می گویند باید اجازه دهیم همه با مواضع متفاوت خود صحبت کرده و نظر بدهند و مذاکره کننده نیز به مذاکره بپردازد و در نهایت هم، خط قرمزها را رعایت کرده و کار را پیش ببرد.
دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا با میانجی‌گری عمان، روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ در مسقط برگزار شد و با ارزیابی مثبت نسبی طرفین به پایان رسید. وزارت خارجه ایران این دور از گفت‌وگوها را «دشوار اما مفید» توصیف کرد و سخنگوی وزارتخانه نیز در شبکه ایکس اعلام کرد مذاکرات به درک بهتر مواضع دو طرف و یافتن راه‌حل‌های منطقی برای اختلافات کمک کرده است. مقامات آمریکایی نیز مذاکرات را «دلگرم‌کننده و مثبت» ارزیابی کرده اند. با این وجود همچنان برخی اظهارنظرهای تند مقام های آمریکایی، با واکنش هایی از سوی تحلیلگران مذاکرات همراه می شود.
عباس عراقچی درباره دور چهارم مذاکرات گفت، این دور از مذاکرات نسبت به سه دور قبلی «جدی‌تر و صریح‌تر» بوده و با ورود به جزئیات، پیچیدگی‌های بیشتری را شامل شده است. با وجود این، درخصوص محور مورد مناقشه طرفین - بحث هسته ای - عراقچی تاکید کردغنی‌سازی اورانیوم ایران ادامه خواهد یافت، اما دامنه و سطح آن با احتمال تغییر رو به رو است. این اظهارات عراقچی در شرایطی مطرح می شود که مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا اخیرا مدعی شده است: «ایران همچنان به طور قابل توجهی برنامه هسته‌ای خود را گسترش می‌دهد و فعالیت‌های که مربوط به سلاح‌های هسته‌ای و سیستم‌های پرتاب سلاح‌های هسته‌ای است، انجام می‌دهد. ایران تنها کشور جهان بدون سلاح هسته‌ای است که اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد تولید می‌کند.»
با توجه به این شرایط، پرسشهایی در خصوص آینده مذاکرات، شرایط گفتگوها بین طرفین و نتایج احتمالی مطرح است. «محمدعلی سبحانی»، سفیر پیشین ایران در قطر، لبنان و اردن و تحلیلگر ارشد سیاست خارجی، در گفت‌و‌گو با فرارو به اهمیت مذاکره برگزار شده، مذاکرات پیش رو و چالش‌ها و موانع در مسیر مذاکرات پرداخته است:
ایران تصمیم گرفته با یک موضع و یک صدا در مذاکرات حاضر شود
محمدعلی سبحانی گفت: «ابهام در مذاکرات، همیشه به شکل طبیعی وجود دارد ولی این دور مذاکرات، بسیار مهم است، طرفین خواسته هایی دارند و انتظار دارند بر اساس خواسته های آنان شرایط مذاکره به شکل پایاپای پیش برود. بر این اساس باید منتظر دو مسئله باشیم؛ نخست این که هر دو طرف در نهایت باید به یک رویکرد واحد برسند. اما رویکرد اولیه ای که مطرح می کنند، همان رویکرد نهایی آنان نیست. درواقع طرف آمریکایی و طرف ایرانی اکنون نکاتی را مطرح می کنند که ممکن است در نقطه ای، بخشی از نظرات هر دو تغییر کند و به مسیر مشترکی برسند. بنابراین بالا بردن سطح توقعات از سوی آمریکایی ها، یا عدم توازن برخی خواسته های طرفین در این مقطع، را می توان بر اساس همین اصل تفسیر کرد.»
وی افزود: «در مراحل اولیه، برخی مقامات آمریکایی و به ویژه مذاکره کننده اصلی این کشور، ویتکاف ، اعلام کردند غنی سازی ۳.۶۷ درصدی مورد قبول آنان است. بر همین اساس نیز طرف ایرانی تخمین زد که رسیدن به توافق با این رویکرد چندان دشوار و دور از ذهن نخواهد بود. اما با تغییر سخنان و تناقضاتی در سخنان مقام های مختلف آمریکایی مواجهیم. در ایران تصمیم گرفته شده فقط یک صدا و موضع در برابر مذاکرات شنیده شود، این امکان در نظام ایران، تا حدودی وجود دارد. هرچند در این باره که این شرایط به نفع ما است یا به ضرر ما نیز بحث وجود دارد. برخی می گویند باید اجازه دهیم همه با مواضع متفاوت خود صحبت کرده و نظر بدهند و مذاکره کننده نیز به مذاکره بپردازد و در نهایت هم، خط قرمزها را رعایت کرده و کار را پیش ببرد. با توجه به همه این ها باید به این نکته دقت کنیم که مطرح شدن مواضع فعلی به این معنا نیست که در نهایت هم روی همین اصول توافق می شود.»
طرف ایرانی و آمریکا امکان کوتاه آمدن از مواضع خود را دارند
این دیپلمات با سابقه ایرانی در ادامه گفت: «نکته دوم این است که از فضای کلی مذاکرات می‌فهمیم هر دو طرف ایرانی و آمریکایی به دنبال دستیابی به توافق سر میز مذاکره آمده اند. بنابراین هر دو طرف، امکان هر نوع کوتاه آمدن از برخی مواضعشان برای دستیابی به توافق احتمالی را دارند. سردرگمی و ابهام احتمالی در روند مذاکرات که مورد توجه برخی رسانه ها قرار گرفته اصلا جای نگرانی ندارد و عادت مذاکرات در این سطح همین است. معمولا در این نوع مذاکرات بالاترین خواسته ها اعلام می شود و سپس طرفین به مرور از مواضع خود پایین می آیند. در مسئله هسته ای، موضوع مذکور، راه حل هایی روشن و قابل دستیابی دارد. ماحصل همه صحبت هایی که تا کنون از سوی طرف آمریکایی، مطرح شده، این است که می خواهند ایران به بمب دست پیدا نکند. ایران هم اعلام کرده این آمادگی را دارد که تمام ضرورت های مورد نیاز در چارچوب نظارت های آژانس را بپذیرد. اگر طرف آمریکایی صداقت به خرج داده و روی همان بحث غنی سازی بر اساس فعالیت صلح آمیز باقی بماند، راه حل های فنی رسیدن به توافق، وجود دارد. »
وی افزود: ««طرف آمریکایی در حوزه گفتگوهای فنی اعلام آمادگی کرده و بنابراین، دستاورد دور چهارم مذاکرات این است که طرفین موفق شده اند مسیر را ادامه دهند، حرفهای هم را شنیده اند و در تلاشند راه حل‌هایی جدی تر برای دستیابی به توافق در مذاکرات پیدا کنند. این برداشتی است که می توان از مجموع صحبت های طرفین مذاکره کننده آمریکایی و ایرانی تا این لحظه کسب کرد. افزون بر همه این ها معتقدم رسانه های ایرانی بهتر است بیشتر روی صحبت های مقامات ایرانی مانور دهند تا موضع گیری های متناقض طرفین دیگر. باید با نگاه خوشبینانه پیگیری کنیم که نتیجه به چه سمتی می رود و البته نباید اعتماد به نفس مذاکره کنندگان کشورمان را زیر سوال ببریم. عقب نشینی دربرابر خواسته ها نیست که مذاکرات را پیش می برد، بلکه استفاده از همه ابزارهای ممکن است که باعث پیشرفت مذاکرات می شود.مداکره بر اساس راهبرد برد برد است که به نتیجه می رسد.»
