شکاف غرب و تعلیق دیدار ترامپ–پوتین

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

محسن شریف‌خدائی -   تحلیلگر  روابط بین‌الملل

در آستانه فصل زمستان و تشدید حملات روسیه به زیرساخت‌های اوکراین، تحرکات دیپلماتیک در اروپا و آمریکا نیز شدت گرفته‌اند. در ۲۴ اکتبر ۲۰۲۵، نشست مجازی مهمی با حضور ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، به ابتکار بریتانیا در لندن برگزار شد. این نشست با حضور شماری از رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا، به بررسی راه‌های افزایش فشار بر روسیه و تقویت حمایت نظامی از اوکراین اختصاص داشت. زلنسکی در این نشست تأکید کرد که اوکراین نمی‌خواهد بدون حضور آمریکا به دنبال پایان جنگ باشد و خواستار حفظ نقش واشنگتن در تضمین‌های امنیتی پس از جنگ شد. او همچنین ابراز امیدواری کرد که آمریکا در آینده با ارسال موشک‌های کروز تاماهاوک موافقت کند؛ تسلیحاتی که می‌توانند زیرساخت‌های نظامی روسیه را در عمق خاک آن کشور هدف قرار دهند.

در این نشست زلنسکی هشدار داد که روسیه در تلاش است تا در زمستان پیش‌رو، یک «فاجعه انسانی» در اوکراین رقم بزند. او گفت: «از اینکه در این شرایط تنها نیستیم، بسیار سپاسگزاریم. از آغاز جنگ تاکنون، اما به‌ویژه اکنون، این حمایت بسیار مهم است».

در همین هفته، روسیه حملات گسترده‌ای به زیرساخت‌های انرژی اوکراین انجام داد که منجر به قطع برق و آب در کی‌یف و شهر چرنیهیف شد. این حملات با هدف تضعیف روحیه عمومی و مقاومت داخلی مردم اوکراین صورت گرفته‌اند.

نخست‌وزیر بریتانیا، کی‌یر استارمر، در این نشست اعلام کرد: ما می‌توانیم اقدامات بیشتری در زمینه توانمندی‌های نظامی انجام دهیم، به‌ویژه در حوزه موشک‌های دوربرد.

این موضع‌گیری پس از آن مطرح شد که به تازگی اوکراین با استفاده از موشک استورم‌شادو ساخت بریتانیا، کارخانه‌ای در بریانسک روسیه را که مواد منفجره و سوخت موشک تولید می‌کرد، هدف قرار داد. در همین حال، آمریکا همچنان از ارسال موشک‌های تاماهاوک به اوکراین خودداری کرده است.

با وجود اهمیت موضوع، برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا ازجمله مجارستان، اسلواکی، اتریش، بلغارستان، قبرس و یونان در نشست لندن حضور نداشتند یا نقش فعالی ایفا نکردند. این ترکیب نشان‌دهنده شکاف در اتحادیه اروپا بر سر جنگ اوکراین است؛ برخی کشورها خواهان افزایش فشار بر روسیه هستند، در‌حالی‌که برخی دیگر نگران پیامدهای اقتصادی و امنیتی چنین اقداماتی‌ هستند.

در همین حال، اختلاف میان اروپا و آمریکا بر سر ارسال موشک‌های دوربرد به اوکراین نیز برجسته‌تر شده است. در‌حالی‌که بریتانیا و فرانسه موشک‌های استورم شادو را در اختیار کی‌یف قرار داده‌اند، آمریکا تاکنون از ارسال موشک‌های تاماهاوک خودداری کرده است. این موشک‌ها قابلیت هدف‌گیری زیرساخت‌های نظامی و اقتصادی در عمق خاک روسیه را دارند و می‌توانند معادلات جنگ را تغییر دهند. دلایل مخالفت آمریکا شامل نگرانی از واکنش شدید روسیه، احتمال گسترش جنگ به خارج از مرزهای اوکراین، و اختلاف درون دولت ترامپ درباره سطح حمایت نظامی است. این اختلاف، شکاف راهبردی میان دو سوی آتلانتیک را آشکار کرده است.

در همین چارچوب، دیدار تا حدی برنامه‌ریزی‌شده میان ترامپ و پوتین در بوداپست نیز لغو شد. این تعویق نتیجه بن‌بست در مواضع دو طرف بود. ترامپ پیشنهاد آتش‌بس را مطرح کرده بود، مشروط به عقب‌نشینی روسیه از برخی مناطق اشغالی در خاک اوکراین؛ اما پوتین با این شرط مخالفت کرد و خواستار حفظ مناطق تحت کنترل در اوکراین شد. روسیه همچنین خواهان خلع سلاح اوکراین و تضمین عضویت‌نیافتن آن کشور در ناتو است. در همین زمینه تماس‌های مقدماتی میان وزرای خارجه دو کشور بی‌نتیجه ماند و افشای بخشی از محتوای گفت‌وگوهای آنها در رسانه‌ها، فشار داخلی بر ترامپ را افزایش داد. درواقع روسیه با عقب‌نشینی از مناطق اشغالی مخالف است و این شرط را غیرقابل مذاکره می‌داند. همین موضع‌گیری باعث شد که آمریکا، با وجود فشار اروپا، نتواند توافقی را به پوتین تحمیل کند و گفت‌وگوها به تعویق افتاد.

نشست لندن یک روز پس از آن برگزار شد که رهبران اتحادیه اروپا نتوانستند درباره استفاده از ۱۴۰ میلیارد یورو دارایی‌های مسدودشده بانک مرکزی روسیه برای تأمین مالی دفاع اوکراین به توافق برسند.

مجموع دارایی‌های مسدودشده روسیه در کشورهای غربی بالغ بر ۲۰۰ میلیارد یورو است که بخش عمده‌ای از آن، در مؤسسه یوروکلیر مستقر در بلژیک نگهداری می‌شود. در نشست بروکسل، رئیس شورای اروپا پیشنهاد کرد که ۱۴۰ میلیارد یورو به‌عنوان وام غرامت در اختیار دولت زلنسکی قرار گیرد.

با وجود حمایت برخی کشورها، این طرح به تصویب نرسید؛ بلژیک خواستار تضمین‌های حقوقی و مالی شد و برخی اعضا نیز درباره پیامدهای حقوقی و بین‌المللی، همچنین واکنش احتمالی روسیه ابراز نگرانی کردند. تصمیم‌گیری نهایی به نشست ماه دسامبر موکول شد و تنها دستور بررسی گزینه‌های جایگزین به کمیسیون اروپا داده شد. این بن‌بست مالی، همراه با غیبت ترامپ و مواضع محتاطانه او، نشان‌دهنده رابطه‌ای شکننده میان واشنگتن و کی‌یف، همچنین اختلافات درون اتحادیه اروپا درباره نحوه حمایت از اوکراین است.

در‌حالی‌که اروپا خواهان افزایش فشار بر روسیه است، ترامپ با رویکردی معامله‌گرانه، از تأیید برخی اقدامات کلیدی خودداری کرده است. این شکاف راهبردی، آینده جنگ اوکراین و انسجام غرب را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.

در جمع‌بندی، تحولات اخیر نشان می‌دهد که جنگ اوکراین وارد مرحله‌ای حساس و چندلایه شده است. نشست مجازی لندن، تعلیق دیدار ترامپ-پوتین، اختلافات بر سر فروش موشک‌های دوربرد و بن‌بست در نشست بروکسل، همگی نشان‌دهنده شکاف راهبردی در اردوگاه غرب هستند. اگر آمریکا همچنان از ارسال تسلیحات کلیدی خودداری کند، اروپا ممکن است به‌ دنبال استقلال راهبردی بیشتر برود. تعویق تصمیم‌گیری درباره دارایی‌های روسیه، نشان‌دهنده تردید اروپا در مواجهه با پیامدهای حقوقی، سیاسی و حتی واکنش نظامی احتمالی مسکو است. مواضع سخت‌گیرانه روسیه در برابر عقب‌نشینی، چشم‌انداز مذاکرات صلح را تیره‌تر کرده است. اوکراین در آستانه زمستان با چالش‌های انسانی، نظامی و دیپلماتیک روبه‌رو است؛ و سرنوشت این جنگ، بیش از هر زمان دیگری، به میزان انسجام غرب و اراده سیاسی قدرت‌های بزرگ وابسته شده است.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.