حمله احتمالی به رفح و فاجعه انسانی

نخست‌وزیر اسرائیل اخیرا اعلام کرده که تاریخ حمله زمینی ارتش اسرائیل به شهر رفح مشخص شده است. نتانیاهو زمان این عملیات را فاش نکرد، اما تأکید کرد که بدون این عملیات بر حماس پیروز نخواهد شد. نخست‌وزیر اسرائیل طی دو ماه گذشته حداقل چهار بار با طرح‌های عملیاتی ارتش اسرائیل در رفح موافقت کرده است، اما ناظران بعید می‌دانند که در آینده نزدیک چنین عملیاتی آغاز شود، به‌ویژه اینکه خروج ارتش اسرائیل از شهر خان‌یونس حضور نیروهای اسرائیلی در نوار غزه را کاهش داده است. در اوج جنگ، شمار نیروهای ارتش اسرائیل در غزه ۳۰ هزار نفر بود، اما این تعداد قبل از عقب‌نشینی اخیر به چندین هزار نفر کاهش یافت و شمار سربازانی که در حال حاضر در غزه حضور دارند، کمتر از تعداد مورد نیاز برای یک تهاجم زمینی بزرگ است. از سوی دیگر، طرح‌های ارائه‌شده برای حمله بزرگ به رفح، مخالفت شدید بین‌المللی را برانگیخت و حتی ایالات متحده را به مخالفت واداشت. در فوریه گذشته وال‌استریت‌ژورنال گزارش داد اسرائیل طرحی در دست دارد که هدف آن تخلیه غیرنظامیان در امتداد ساحل است. بر مبنای این طرح، قرار است از جنوب شهر غزه تا منطقه مواصی در شمال رفح، ۱۵ اردوگاه که هر کدام ۲۵ هزار چادر خواهد داشت، ایجاد شود. با توجه به بن‌بست فعلی در مذاکرات آتش‌بس، تهدید اسرائیل برای حمله به رفح به تشدید خشونت می‌انجامد. در ۱۴ فوریه، بنیامین نتانیاهو جنبش حماس را متهم کرد که خواسته‌های غیرمنطقی دارد و افزود برای مذاکره درباره آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها در نوار غزه هیئتی نخواهد فرستاد. البته هرگونه حمله به رفح نه‌تنها عواقب ویرانگری برای غیرنظامیان دارد، بلکه روابط اسرائیل با مصر را با مشکلات جدی مواجه می‌کند و به لبریزشدن صبر آمریکا می‌انجامد. به نوشته «محمد خیر ندمان» یادداشت‌نویس ایندیپندنت، هدف اصلی نتانیاهو از اصرار بر لزوم حمله به رفح، کسب محبوبیت و تقویت جایگاهش در اسرائیل است. شماری از مقام‌های نهادهای امنیتی اسرائیل بر این تصور هستند که با شکست حماس در رفح، که آخرین سنگر آن محسوب می‌شود، اسرائیل مرز نوار غزه با مصر را در کنترل خود درمی‌آورد و از قاچاق اسلحه به اسرائیل جلوگیری می‌کند. از سوی دیگر، مصر می‌کوشد از گسترش دامنه جنگ به خاک کشورش جلوگیری کند، بنابراین سعی می‌کند مانع خروج پناه‌جویان از نوار غزه شود. مقام‌های مصری بارها به اسرائیل هشدار داده‌اند که جنگ در منطقه مرزی عواقب ناگوار بسیاری به همراه خواهد داشت. وال‌استریت‌ژورنال گزارش داده که مقام‌های مصر تهدید کرده‌اند اگر جنگ باعث مهاجرت فلسطینیان به مصر شود، معاهده صلح ۱۹۷۹ را تعلیق خواهند کرد. چالش دیگر این است که افزایش احتمال تلفات غیرنظامیان باعث شده است متحدان اسرائیل درمورد حمله به رفح ابراز نگرانی کنند. در ۱۲ فوریه، جو بایدن گفت که عملیات بزرگ نظامی در رفح نباید بدون راهبردی معتبر برای تضمین امنیت و حمایت بیش از یک میلیون فلسطینی باشد که به رفح پناه برده‌اند. همچنان دیوید کامرون، وزیر خارجه بریتانیا، اسرائیل را به خویشتن‌داری دعوت کرد و گفت «چگونه می‌توان در میان این همه غیرنظامی که در رفح به سر می‌برند و جای دیگری برای پناه‌بردن ندارند، جنگی برپا کرد؟!». مصر هشدار داد هرگونه حمله زمینی اسرائیل به رفح «عواقب فاجعه‌باری» برای صلح در خاورمیانه به همراه خواهد داشت. همچنین وزرای خارجه کشورهای اتحادیه عرب به شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد گفتند که برخی کشورها بر وحشت و رنجی که در نوار غزه وجود دارد چشم‌ می‌پوشند. سامح شکری، وزیر امور خارجه مصر، گفت: «حمله اسرائیل به نوار غزه استانداردهای دوگانه برخی از اعضای کمیسیون عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد را آشکار کرد». شکری افزود: «برخی از کشورهای عضو شورای حقوق بشر نمی‌خواهند در قبال جنگ غزه اقدام قاطعی انجام شود، در صورتی که در گذشته در سایر درگیری‌ها این اقدامات انجام شده است». افزون بر این، وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب از مواضع جامعه جهانی در برابر قتل عام ساکنان غزه انتقاد کردند. عبدالله الیحیی، وزیر امور خارجه کویت، گفت: جنایت اسرائیل علیه غیرنظامیان بی‌دفاع در غزه به فاجعه بی‌سابقه انسانی و ویرانی گسترده منجر شده است. ناصر بوریطه، وزیر امور خارجه مراکش نیز گفت: «جهان نمی‌تواند بیش از این از فاجعه انسانی بی‌سابقه در نوار غزه چشم‌پوشی کند».قبل از آغاز درگیری‌های اخیر، جمعیت شهر رفح کمتر از ۳۰ هزار نفر بود، اما در حال حاضر بیش از ۱.۴ میلیون نفر در این منطقه کوچک زندگی می‌کنند. ساکنان رفح با کمبود شدید غذا، آب، سوخت، دارو و سرپناه مواجه‌اند، اما به گفته سازمان ملل متحد تنها یک‌چهارم این جمعیت دچار قطحی شده‌اند. افزون بر این، حملات هوایی اسرائیل به رفح هنوز ادامه دارد و در تازه‌ترین حمله ۴۴ غیرنظامی کشته شده‌اند. بنابراین، جامعه جهانی باید با جدیت به‌دنبال برقراری آتش‌بس فوری و پایدار در نوار غزه، آزادی بی‌قید و شرط همه گروگان‌ها و بررسی فوری نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه باشد.