روند الحاق کشورهای بالکان به اتحادیه اروپا

محمود فاضلی*:‌ هفتمین اجلاس روند الحاق کشورهای غرب بالکان به اتحادیه اروپا در شهر تسالونیکی یونان برگزار شد. یراپتریتیس، وزیر خارجه یونان، در سخنانی در هفتمین اجلاس تسالونیکی، پایبندی ثابت کشورش به حمایت از روند الحاقی کشورهای غرب بالکان به اتحادیه اروپا را اعلام و عضویت این کشورها به اتحادیه اروپا را «متقابلا سودمند و از نظر تاریخی ضروری» توصیف کرد. به گفته او، یونان همچنان از حامیان سرسخت پیوستن کشورهای غرب بالکان به اروپا‌‌ست. اروپا باید پاسخ‎‌گوی خواسته دیرینه کشورهای منطقه باشد و نباید با مانع‌تراشی‌‌های مکرر، مردمان این منطقه را مأیوس کند، بلکه باید اراده سیاسی خود را برای الحاق کشورهای بالکان به اتحادیه اروپا نشان دهد. البته اصول، معیارها و پیش‌شرط‌هایی برای عضویت در اتحادیه اروپا وجود دارد که تمامی کشورها بدون استثنا باید آنها را اجرا کنند. این کشور حمایت خود از عضویت کشورهای غرب بالکان اعلام می‌‎کند، اما این موضوع بستگی به اجرای معیارهای تعیین‌شده به‌ویژه احترام به حاکمیت قانون دارد. ‌میچوتاکیس، نخست‌وزیر محافظه‌کار یونان نیز در اجلاس فرایند برلین که در آلبانی برگزار شده بود، حمایت آتن از روند الحاقی کشورهای غرب بالکان به اتحادیه اروپا را مشروط به اتخاذ اصول و حقوق اتحادیه اروپا معرفی کرده بود. به اعتقاد او یکی از اصول اساسی که از سوی کشورهای نامزد به عضویت در اتحادیه اروپا باید اجرا شود، احترام به حاکمیت قانون است و هیچ استثنائی برای این کشورها در زمینه‌های حساسی همچون قواعد حاکمیت قانون قائل نخواهد شد. یونان، اتریش، کرواسی، جمهوری چک، ایتالیا، اسلواکی و اسلوونی حمایت خود را از بالکان غربی برای باقی‌ماندن در دستور کار سیاسی اتحادیه اروپا برای مسیر اروپایی این منطقه اعلام کردند. به‌ باور هفت عضو اتحادیه، نهادهای اتحادیه اروپا باید دستور کار مشخصی برای ادغام تدریجی و سریع کشورهای بالکان غربی با گام‌های اجرائی مشخص ارائه دهند. اخیرا کشورهای یاد‌شده در مقاله‌ای مشترک اعلام کردند از حفظ بالکان غربی در دستور کار سیاسی اتحادیه اروپا و پیشبرد مسیر اروپایی حمایت می‌کنند. آنها خواستار تجدید قوا و تسریع روند الحاق شده و از نهادهای اتحادیه اروپا خواسته‌اند تا یک دستور کار روشن برای یکپارچگی تدریجی و سریع با گام‌های اجرائی ملموس تا سال آینده و پس از آن بر اساس شرایط منصفانه و دقیق و اصل ارزش ارائه کنند. انتظار می‌رود بهبود همکاری‌ها به اثربخشی در مقابله با فشارهای خارجی و مقابله با روسیه و سایر روایت‌های آسیب‌رسان در منطقه که با ارزش‌های اتحادیه اروپا و نظم بین‌المللی مبتنی بر قوانین ناسازگار است، کمک کند. در این نامه مشترک آمده که برای افزایش همکاری، لازم است از شرکای بالکان غربی حداقل هر شش ماه یک بار برای گفت‌وگوهای غیررسمی درباره موضوعات مورد علاقه متقابل و ترویج همسویی کامل با سیاست خارجی و امنیتی مشترک، به جلسات دعوت شود. این شامل دعوت از سفرای بالکان غربی برای دیدارهای غیررسمی با سفرای اتحادیه اروپا می‌‎شود‌. حضور و تعامل اتحادیه اروپا با کشورهای منطقه باید افزایش یابد؛ از‌جمله از طریق بازدیدهای منظم و هماهنگ‌‎تر نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی. گفت‌‌وگو با شرکای بالکان غربی برای مثال از طریق مشارکت کشورهای عضو در تهیه و مشارکت در سمینارها در مورد موضوعات خاص باید تقویت شود. اوروسلا ووندر لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا که برنامه رشد جدیدی را برای بالکان غربی آماده کرده است، اعتقاد دارد: می‌خواهیم پیشرفت این منطقه را سرعت بخشیده تا بعضی از مزایای عضویت در اتحادیه را از قبل برای این منطقه به ارمغان بیاورند. طرح رشدی که امروز پیشنهاد می‌کنیم، بر چهار ستون اصلی بنا شده است؛ نزدیک‌تر‌کردن بالکان غربی به بازار واحد اتحادیه اروپا، تعمیق یکپارچگی اقتصادی منطقه‌ای، تسریع اصلاحات اساسی و افزایش بودجه قبل از الحاق. هدف مشترک ما تسریع پروسه پیوستن بالکان غربی به اتحادیه اروپا‌ست. برای این منظور، ما اتحادیه خود را به بالکان غربی نزدیک‌‎تر می‌‎کنیم. اصلاحات خاصی که بخشی از روند الحاق به اتحادیه اروپا هستند، برای اعتماد سرمایه‌گذاران از اهمیت کلیدی برخوردار است. اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، بر این باور است که آلبانی، مونته‌نگرو، صربستان، کوزوو، بوسنی‌ و مقدونیه شمالی 20 سال پیش چشم‌انداز پیوستن به اتحادیه اروپا را داشتند. کشورهای بالکان غربی باید خود را برای پیوستن به اتحادیه آماده کنند. برای انجام این کار، آن‎ها همچنین باید بیشتر با یکدیگر همکاری کنند. رؤسای جمهوری‌های صربستان، کوزوو، بوسنی، مونته‌نگرو، مقدونیه شمالی و آلبانی در سپتامبر گذشته نیز در نشست خود در اسکوپیه، پایتخت مقدونیه شمالی، تأکید کردند «کشورهای غرب بالکان و اتحادیه اروپا «باید هر‌چه زودتر برای گسترش اتحادیه آماده باشند و این اقدام نباید به بعد از سال ۲۰۳۰ موکول شود. با توجه به ادامه تهاجم روسیه به اوکراین و سرریز‌شدن تبعات آن»، پیوستن کشورهای غرب بالکان به اتحادیه اروپا ضروری است». هر شش کشور بالکان غربی قصد دارند به اتحادیه بپیوندند، اما در این مسیر در مراحل مختلفی قرار دارند. صربستان و مونته‌نگرو زودتر از کشورهای دیگر غرب بالکان مذاکرات عضویت در اتحادیه اروپا را شروع کردند. مذاکرات آلبانی و مقدونیه شمالی با بروکسل نیز سال گذشته آغاز شد. بوسنی و کوزوو نیز در مراحل آغازین روند ادغام با اتحادیه اروپا قرار دارند.

*دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌‌الملل