مرگ یوگنی پریگوژین
حادثه یا قتل مشکوک سیاسی؟
هواپیمای شخصی یوگنی پریگوژین در شامگاه ۲۳ آگوست ۲۰۲۳ در منطقه Tver روسیه سقوط کرد و در نتیجه آن ۱۰ نفر جان باختند. به گفته مقامات هوانوردی روسیه، پریگوژین و دیمیتری اوتکین، یکی از فرماندهان ارشد گروه واگنر، در هواپیمای سقوط‌کرده حضور داشتند.
هواپیمای شخصی یوگنی پریگوژین در شامگاه ۲۳ آگوست ۲۰۲۳ در منطقه Tver روسیه سقوط کرد و در نتیجه آن ۱۰ نفر جان باختند. به گفته مقامات هوانوردی روسیه، پریگوژین و دیمیتری اوتکین، یکی از فرماندهان ارشد گروه واگنر، در هواپیمای سقوط‌کرده حضور داشتند.
از تسلیت پوتین تا تکذیب کرملین
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، در دیدار با رئیس‌جمهوری خلق دونتسک سقوط هواپیمای پریگوژین را یک تراژدی خواند و مدعی شد «در رابطه با این سانحه هواپیما، اول از همه می‌خواهم صمیمانه تسلیت خود را به خانواده‌های همه قربانیان ابراز کنم. این همیشه یک تراژدی است. اینها افرادی هستند که سهم درخور توجهی در تلاش‌های مشترک ما در مبارزه با رژیم نئونازی در اوکراین داشتند. آنها را در خاطره خود حفظ خواهیم کرد». پوتین پریگوژین را از اوایل دهه ۹۰ می‌شناخته و او را مردی با سرنوشت پیچیده‌ای می‌داند که اشتباهات جدی در زندگی‌اش مرتکب شده بود. «واگنر یک تاجر با‌استعداد بود که نتایج عالی برای «هدف مشترک ما» کسب کرد. این چیزی است که من از او خواسته‌ام در چند ماه گذشته انجام دهد. او همچنین در خارج از کشور، عمدتا در آفریقا، در زمینه نفت و گاز، فلزات گرانبها و سنگ‌ها فعال بود. تحقیقات اولیه در مورد این حادثه به‌طور کامل انجام خواهد شد». به دنبال تبلیغات وسیع رسانه‌های غربی مبنی بر احتمال دست‌داشتن کرملین در سقوط این هواپیما، سخنگوی کرملین اعلام کرد «گمانه‌زنی‌های فراوانی درباره این فاجعه و مرگ دردناک مسافران این هواپیما شده است. در غرب این گمانه‌زنی‌ها با جانبداری‌های خاصی مطرح می‌شود که همه اینها دروغ محض است. هنوز حقایق زیادی درباره سقوط هواپیمای حامل پریگوژین به دست نیامده و باید منتظر انتشار نتیجه تحقیقات بود».
یوگنی پریگوژین کیست؟
یوگنی پریگوژین، یک تاجر موفق در بخش غذا، در سال 2016 گروه واگنر را تأسیس کرد. در ژوئن ۲۰۲۳ پریگوژین ارتش روسیه را متهم کرد که اردوگاه واگنر را با توپخانه گلوله‌باران کرده است. کمی بعد او اعلام کرد که می‌خواهد به مسکو لشکرکشی کند تا همان‌طور که گفته شد «افسران نظامی فاسد» را از پست‌های خود آزاد کند. پوتین، رئیس دولت روسیه، رسما این روند را یک شورش و خنجر از پشت ارزیابی کرد. الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهوری بلاروس، به‌عنوان یک میانجی مداخله کرد. قیام در عرض یک روز به پایان رسید. واحدهای واگنر که شرکت کردند با موافقت رسمی اعلام‌شده پریگوژین در بلاروس مستقر شدند. به بقیه گروه واگنر این فرصت داده شد تا وارد خدمت رسمی در ارتش روسیه شوند. پریگوژین در ۲۱ آگوست ۲۰۲۳ یک کلیپ ویدئویی منتشر کرد که به نظر می‌رسد آن را در آفریقا گرفته است. وی اعلام کرد که گروه واگنر دوباره در حال جذب جنگجو و انجام «عملیات جست‌وجو و شناسایی» علیه داعش، القاعده و سایر گروه‌های تروریستی در قاره آفریقا‌ست.
مواضع مخالفان پوتین
کشته‌شدن پریگوژین بار دیگر موضوع جان‌باختن مخالفان پوتین را در کانون توجه قرار داده است. کشته‌شدن منتقدان پوتین، منجر به واکنش‌های بین‌المللی می‌شود و آنها به‌طور تلویحی کاخ کرملین را مسئول آن حادثه معرفی می‌کنند. کاترین کولونا، وزیر خارجه فرانسه در مورد پایان عمر پریگوژین گفت: «آمار مرگ‌و‌میر در میان اطرافیان پوتین به‌طور خاص بالاست. این یک فعالیت پرخطر محسوب می‌شود». مخالفان پوتین، مسئولیت مرگ پریگوژین را متوجه دولت روسیه می‌دانند. آنها اعتقاد دارند مخالفان پوتین در دو دهه گذشته به اشکال مختلف از‌جمله شلیک گلوله، مسمومیت با پولونیوم و تماس با یک عامل عصبی جان باخته‌اند. جاسوس‌های دوجانبه، روزنامه‌نگاران و سیاست‌مداران از‌جمله قربانیان این حوادث بودند. نزدیکان و خانواده آن دسته از مخالفان پوتین که به‌طور مشکوک کشته شدند، همواره انگشت اتهام را به سوی کرملین نشانه رفته‌اند. اما مقامات روسیه هرگونه دخالت در این حوادث را رد کرده‌اند. یکی از معروف‌ترین موارد ماجرای مسمومیت الکسی ناوالنی، منتقد سرشناس پوتین در سال ۲۰۲۰ است. او در پروازی که قرار بود از سیبری به مسکو برود، به‌شدت بیمار شد. ناوالنی دو روز بعد در حالی که به کما رفته بود به برلین آلمان منتقل شد. او در نهایت از این حادثه جان به در برد و هم‌اکنون در زندان است. پیوتر ورزیلوف، بنیان‌گذار گروه «پوسی رایوت»، یکی دیگر از رقبای سیاسی کرملین، در سال ۲۰۱۸ بیمار شد. پزشکان مسمومیت او را محتمل دانستند. او در نهایت از مرگ نجات یافت. ولادیمیر کارامورزا، از مخالفان پوتین نیز مدعی است که در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ از دو مورد سوءقصد از طریق مسمومیت جان به در برده است. او اکنون به ۲۵ سال زندان محکوم شده است. یکی از سرشناس‌ترین قربانیان ترورهای سیاسی در روسیه، بوریس نمتسوف، معاون پیشین نخست‌وزیر این کشور در دوره بوریس یلتسین بود. او از منتقدان سیاست‌های پوتین محسوب می‌شد، اما در سال ۲۰۱۵ در نزدیکی کاخ کرملین به ضرب گلوله کشته شد. الکساندر لیتوینینکو، مأمور پیشین «کا‌گ‌ب» در سال ۲۰۰۶ به‌شدت در لندن بیمار شد؛ او با نوشیدن چای که به ماده رادیواکتیو «پولونیوم-۲۱۰» آلوده شده بود، مسموم شد. الکساندر لیتوینینکو سه هفته بعد در بیمارستان درگذشت. سرگئی اسکریپال و دخترش نیز در سال ۲۰۱۸ در انگلیس مسموم شدند. هر دو نفر برخلاف الکساندر لیتوینینکو زنده ماندند، اما حال آنها رضایت‌بخش نیست. شماری از روزنامه‌نگاران روس طی بیش از دو دهه گذشته به شکل مشکوکی جان باختند. آنا پولیتکوفسکایا، خبرنگار روزنامه «نوایا گازتا» از‌جمله این روزنامه‌نگاران بود. وی درباره موارد نقض حقوق بشر در چچن تحقیق کرده بود. یوری ششکوچیخین، یکی دیگر از روزنامه‌نگاران «نوایا گازتا»، پیش از آن در سال ۲۰۰۳ جان باخته بود. او در حال تحقیق درباره فساد در معاملات تجاری و نقش احتمالی نیروهای امنیتی روسیه در انفجار سال ۱۹۹۹ بود که مسکو جنگجویان چچن را مسئول آن معرفی کرد. بسیاری معتقدند او مسموم شده است. در حالی که نفوذ پهپادهای اوکراینی تا قلب مسکو نشانگر آسیب‌پذیر‌بودن دفاع هوایی روسیه است، جنگ در اوکراین ادامه دارد، تحریم‌های اقتصادی غرب موجب کاهش ارزش روبل شده و درآمدهای نفتی روسیه نیز کاهش یافته، حادثه سقوط هواپیمای پریگوژین شرایط روسیه را پیچیده‌تر کرده است.
