حکمرانی نمایشی

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

 وقت قانونی مدیریت شهری ششم چند ماهی است که به پایان رسیده است. در این مدت، برنامه چهارساله شهرداری تهران به‌عنوان نقشه راه مدیریت شهری تا چه حد محقق شده است؟ مدیران شهری مدعی‌اند بیش از ۸۰ درصد اهداف اجرا‌ شده، اما کیفیت زندگی تهرانی‌ها حکایتی متفاوت دارد. بررسی‌های کارشناسان شهری نشان می‌دهد که میزان تحقق برنامه چهارساله در برخی حوزه‌ها حتی زیر ۵۰ درصد است.

روز گذشته ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران، در صحن شورا یادآوری کرد که آمار دقیق و علمی مانند یک عکس واضح از وضعیت موجود است. بدون چنین تصویری، هر حرکت ما در تاریکی و با چشمانی بسته خواهد بود. اما این عکس به‌تنهایی کافی نیست؛ نقش برنامه‌ریزی در اینجا آشکار می‌شود. برنامه‌ریزی پلی است که شهر را از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب هدایت می‌کند.

برنامه چهار‌ساله در سال ۱۴۰۱ به تصویب رسید. قرار بود این برنامه تا پایان سال ۱۴۰۴ ما را به اهداف مطلوب برساند. بخشی که در این دوره بیشترین سرمایه‌گذاری مالی روی آن انجام شده، یعنی بخش حمل‌ونقل و توسعه حمل‌ونقل عمومی در دو سال گذشته و امسال، 50 درصد از بودجه شهرداری تهران را به خود اختصاص داده است.

امانی تأکید کرد: قرار بود تعداد ایستگاه‌های مترو از ۱۴۳ ایستگاه به ۱۹۸ ایستگاه تا پایان امسال افزایش یابد، خطوط هشت تا ۱۱ مترو احداث شود، تعداد واگن‌ها از هزار‌و ۳۹۱ به هزار‌و ۸۹۳ دستگاه برسد، تعداد اتوبوس‌ها از دو‌هزار‌‌و ۲۱۴ دستگاه به هفت‌هزار‌و ۵۰۰ دستگاه افزایش یابد، سه‌هزار‌و ۵۰۰ دستگاه اتوبوس تعمیرات اساسی شود، ۲۵ هزار دستگاه ون‌تاکسی نوسازی شود، ۴۰ هزار دستگاه تاکسی بازسازی شود، هزار‌و ۹۰ تاکسی جدید به ناوگان افزوده شود، ۱۲ هزار موتور‌سیکلت برقی وارد تهران شود، بهسازی و توسعه معابر، پیاده‌راه‌ها و بزرگراه‌ها انجام گیرد، پایانه‌ها احداث و تکمیل شوند و تعداد پارکینگ‌ها از ۴۲‌ هزار به ۵۴‌هزار‌و ۶۰۰ دستگاه برسد. البته قرار نبود همه این موارد صرفا از طرف شهرداری انجام شود، بلکه قرار بود دولت، بخش خصوصی و شهرداری هر‌کدام بخشی از این اهداف را بر عهده بگیرند.

او‌ یادآور شد: با توجه به پایان این برنامه، لازم است گزارش جامع، آماری، تحلیلی و توصیفی به صورت مفصل و حتی در چند جلسه ارائه شود تا وضعیت تحقق اهداف به صورت دقیق بررسی شود.

در ‌این‌ میان معاون برنامه‌ریزی شهردار تهران مدعی شد که 86 درصد این برنامه محقق شده، مهدی اقراریان، رئیس کمیته نظارت شورا، با اشاره به ادعای تحقق ۸۶‌درصدی برنامه چهار‌ساله شهرداری تهران به «شرق» گفت: آمارهایی که امروز در صحن شورا مطرح می‌شود، نیاز به راستی‌آزمایی دارد و با واقعیت زندگی شهروندان تهرانی فاصله جدی دارد. او تأکید کرد که مدیریت کنونی شهرداری، مصداق «حکمرانی نمایشی و گزارشی» است که به جای حل مشکلات واقعی شهر، بر تبلیغات رسانه‌ای و اهداف سیاسی تمرکز دارد. اقراریان معتقد است که این عددها با واقعیت شهر فاصله بسیاری دارند و باید راستی‌آزمایی شود که آیا آمارهای ارائه‌شده بر‌اساس شاخص‌های درست است یا خیر. تا زمانی که شهرداری گزارش مستند و قابل سنجش ارائه نکند، هیچ‌ چیز قابل تأیید نیست.

اقراریان در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ما در این دوره شاهد شکل‌گیری نوعی حکمرانی نمایشی و گزارشی هستیم. متأسفانه مفاهیم حکمرانی در کشور ما تازه‌اند و بسیاری از شهروندان و حتی مدیران شهری با آن آشنایی ندارند. اگر بخواهیم ساده بگوییم، حکمرانی نمایشی یعنی مدیریتی که بیشتر در رسانه‌ها دیده می‌شود، جلسات پر‌زرق‌وبرق برگزار می‌کند و مدیرانش جایزه می‌گیرند، اما مشکلات مردم حل نمی‌شود.

او افزود: به‌روشنی می‌گویم که مدیریت دوره آقای دکتر زاکانی، نمونه‌ای از همین حکمرانی نمایشی و گزارشی است که در راستای برنامه‌های سیاسی ایشان تعریف شده است.

اقراریان با انتقاد از رفتار سیاسی شهردار تهران گفت: بارها گفته‌ام اینکه ایشان در میانه راه شهر تهران را رها می‌کند و خود و بخشی از مدیرانش را درگیر پروژه انتخابات ریاست‌جمهوری می‌کند، و امروز هم پروژه اصلی آنها تبدیل شورای شهر به نهادی تابع شهرداری است که یک خطر جدی محسوب می‌شود. شورای شهر باید ناظر بر عملکرد شهرداری باشد، نه تأییدکننده بی‌چون‌وچرای آن.

اقراریان تأکید کرد: اگر از شهروندان تهرانی بپرسیم که از وضعیت امروز شهر راضی‌اند، کمتر کسی پاسخ مثبت می‌دهد. کسی از ترافیک، نظافت، آلودگی هوا یا حتی نبود جای پارک راضی نیست. در همین چند روز گذشته به یک مجموعه تجاری نزدیک منزل خودم رفتم؛ نیم ساعت، پنج بار خیابان‌ها را دور زدم و هیچ جای پارکی پیدا نکردم. اینها واقعیت‌های زندگی روزمره در تهران است.

او افزود: نمی‌شود با پروژه‌های رسانه‌ای و گزارش‌های سفیدسازی عملکرد، چشم بر این واقعیت‌ها بست. مدیرانی که جهت‌گیری‌شان به نفع منافع مردم نیست، با چنین نمایش‌هایی نمی‌توانند ناکارآمدی خود را پنهان کنند.

اقراریان با تأکید بر ضرورت بازگشت عقلانیت به مدیریت شهری گفت: علت اصلی وضعیت امروز این است که ما در حوزه حکمرانی و مدیریت شهری، خردگرایی و شایسته‌سالاری را کنار گذاشتیم. قوانین و مقررات اغلب برای افراد تغییر پیدا می‌کنند. اینکه امروز یک پزشک هسته‌ای مسئول اداره شهر تهران است، پیامدش همین وضعیت نابسامان شهر است.

رئیس کمیته نظارت شورا با طرح یک پرسش کلی‌تر گفت: سؤال اساسی این است که چرا شوراها می‌آیند و می‌روند، اما مشکلات شهروندان تهرانی هر روز بیشتر می‌شود؟ نه‌تنها حل نمی‌شود، بلکه پیچیده‌تر هم شده است.

او در ادامه به نمونه‌ای اشاره کرد: به طور مثال در خیابان وزرا به‌ دلیل ساخت‌وسازهای بی‌رویه، امروز یک لاین سرعت و حتی لاین سمت چپ خیابان به پارکینگ عمومی تبدیل شده است، این اعوجاج بصری و بی‌نظمی باعث گسترش قانون‌گریزی در شهر می‌شود. امروز وضعیت موتورسواران در تهران عجیب شده است، چون ما با رفتار خودمان به شهروندان عادت داده‌ایم که قانون را رعایت نکنند. اقراریان تأکید کرد «مدیریت نمایشی و گزارشی» نه‌تنها مشکلات تهران را حل نکرده، بلکه نارضایتی شهروندان را افزایش داده است. او خواستار بازنگری در سازوکار نظارت شورا و بازگشت به شایسته‌سالاری، عقلانیت و تصمیم‌گیری مبتنی بر واقعیت‌های شهر شد.

به گفته رئیس کمیته نظارت شورای شهر تهران، مسئول وضعیت امروز تهران مشخص نیست؛ هیچ‌کس پاسخ‌گو نیست و شهروندان حق دارند بپرسند چرا شهرشان به این حال افتاده است. او با اشاره به پیامدهای سیاست‌های کنونی مدیریت شهری، هشدار داد که «قانون‌گریزی» در پایتخت به یک فرهنگ عمومی تبدیل شده است. او در ادامه با انتقاد از نگاه سیاسی به اداره شهر تأکید کرد: هیچ‌کس مسئولیت شرایط امروز تهران را نمی‌پذیرد، درحالی‌که شهروندان حق دارند بپرسند چرا پایتخت با چنین مشکلاتی مواجه است. اقراریان همچنین از مدیران شهری خواست پیش از انتخابات شوراهای آینده، صادقانه برنامه‌های خود برای نجات تهران را اعلام کنند.

اقراریان در ادامه گفت: وقتی در شهر قانون‌گریزی در خیابان‌ها نهادینه شود، این رفتار به دیگر حوزه‌ها هم سرایت می‌کند و تبدیل به فرهنگ می‌شود. ما متأسفانه دچار اشتباهات اساسی و بنیادین در اداره شهر هستیم. او افزود: به نظر من اولین اتفاق مهمی که باید بیفتد، به رسمیت شناختن حق پرسشگری شهروندان است. مردم حق دارند بپرسند چرا وضعیت تهران امروز این‌گونه است. هیچ مدیری نباید از سؤال شهروندان ناراحت شود.

او تأکید کرد: امیدوارم همه کسانی که برای انتخابات شورای هفتم برنامه دارند و فکر می‌کنند نسخه‌ای برای نجات تهران در دست دارند، پیش از انتخابات بیایند و ایده‌ها و راه‌حل‌های خود را صادقانه بیان کنند. بگویند چه اقدام و چه معجزه‌ای می‌خواهند انجام دهند که باعث حل مشکلات مردم شود.

اقراریان در بخش دیگری از سخنانش به اختلافاتش با شهردار تهران اشاره کرد و گفت: یکی از اختلافات اساسی من از ابتدای دوره با آقای زاکانی و تیم سیاسی ایشان، تفاوت در نگاه به اداره شهر است. آنها تصور می‌کنند اگر فقط عدد و آمارهای بزرگ اعلام شود، از چند هزار اتوبوس و تاکسی و موتورسیکلت تا پروژه‌های مختلف، مشکلات تهران حل خواهد شد.

او ادامه داد: اما باور من این است که شهردار تهران و هم مدیرانشان شناخت درستی از مسائل تهران و راه‌حل‌های واقعی ندارند. عملکرد این چهار سال هم نشان داد که نه‌تنها مشکلات تهران حل نشد، بلکه گره‌های تازه و پیچیده‌تری به شهر اضافه شد.

اقراریان تأکید کرد: تهران امروز نیازمند بازگشت به عقلانیت، شفافیت و مسئولیت‌پذیری است. اگر مدیران شهری همچنان به‌جای پاسخ‌گویی، به نمایش آمار و پروژه‌های تبلیغاتی ادامه دهند، نه‌تنها رضایت شهروندان جلب نمی‌شود، بلکه اعتماد عمومی بیش از پیش آسیب خواهد دید.

عباسی: شهرداری فقط گام اول را برداشته است

رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران هم تحقق ۸۶درصدی برنامه چهارساله را فاقد پشتوانه واقعی دانست و گفت: گزارش‌های شهرداری نمی‌تواند معیار ارزیابی باشد؛ بسیاری از تکالیف شهرسازی اصلا اجرا نشده است.

مهدی عباسی، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران هم در واکنش به اعلام تحقق ۸۶درصدی برنامه چهارساله شهرداری به «شرق» گفت: ملاک ما نه ادعای شهرداری، بلکه گزارش‌های کارشناسی همکاران در شوراست. بسیاری از تکالیف بخش شهرسازی هنوز انجام نشده و شاخص‌های اصلی تحقق، در هیچ گزارشی تعریف نشده است.

عباسی با اشاره به مطرح‌شدن این موضوع در صحن شورا گفت: اینکه شهرداری چه ادعایی می‌کند ملاک ما نیست؛ ملاک اصلی، گزارش‌های دقیق همکاران در شوراست. قاعدتا کمیسیون حمل‌ونقل و کمیسیون شهرسازی باید گزارش‌های اصلی را ارائه کنند و سایر کمیسیون‌ها هم بر اساس شاخص‌های خود ارزیابی داشته باشند.

عباسی با تأکید بر فاصله میان ادعا و واقعیت گفت: خیلی از تکالیف تعیین‌شده در برنامه هنوز انجام نشده است. ما باید ببینیم کدام شاخص‌ها واقعا محقق شده‌اند. فرض کنید برنامه‌ای پنج مرحله دارد، شهرداری ممکن است فقط مرحله اول را انجام داده باشد اما آن را به‌ عنوان تحقق کامل اعلام کند.

او افزود: برای مثال، پنج محله الگو شهرداری احتمالا در گزارش خود می‌گوید «مصوبه ماده ۵ را گرفته‌ام، پس تکلیف انجام شده است» در حالی‌ که گرفتن مصوبه ماده ۵ فقط گام اول از هزار گام یک برنامه است، نه پایان آن.

رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران در پایان تأکید کرد که ارزیابی واقعی عملکرد شهرداری نیازمند شاخص‌های دقیق، نظارت میدانی و گزارش‌های کارشناسی مستقل است.

او گفت: تا زمانی که شاخص‌ها شفاف و قابل اندازه‌گیری نباشند، عددهایی مثل تحقق ۸۶درصدی فقط به کار تبلیغات می‌آیند، نه بهبود مدیریت شهری.

حتی ۳۰ درصد اهداف حمل‌ونقل هم اجرا نشده است

ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران هم با رد ادعای تحقق ۸۶درصدی برنامه چهارساله شهرداری گفت: در حوزه حمل‌ونقل عمومی، هیچ‌یک از اهداف اصلی محقق نشده؛ آمار واقعی نشان می‌دهد فاصله زیادی با وعده‌ها داریم.

او ادامه داد: اگر فقط به بخش حمل‌ونقل نگاه کنیم، خواهیم دید که این عدد اصلا واقعی نیست. از هفت هزارو ۵۰۰ دستگاه اتوبوسی که باید تا پایان امسال به ناوگان اضافه می‌شد، خبری نیست؛ نوسازی تاکسی‌ها و ون‌ها هم به مراتب کمتر از وعده‌ها انجام شده است.

امانی درباره میزان تحقق برنامه چهارساله به «شرق» گفت: حتما این درصد درست نیست، حداقل در حوزه حمل‌ونقل که من به آن اشاره می‌کنم، نمود عددی ندارد. حمل‌ونقل اولویت ما بوده و ما در سه سال گذشته تقریبا ۵۰ درصد بودجه شهرداری را به آن اختصاص داده‌ایم. با این حال، اعداد و نتایج چیز دیگری را نشان می‌دهند.

او افزود: قرار بود تا پایان امسال هفت هزارو ۵۰۰ دستگاه اتوبوس در شهر تهران داشته باشیم، اما قطعا چنین اتفاقی نخواهد افتاد. همچنین طبق برنامه، باید ۴۰ هزار دستگاه تاکسی فرسوده نوسازی می‌شد، اما این عدد حتی به ۱۰ هزار دستگاه هم نرسیده؛ یعنی کمتر از ۳۰ درصد تحقق.

عضو شورای شهر تهران ادامه داد: در بخش ون‌های مسافربر نیز قرار بود ۲۰ هزار دستگاه نوسازی شود، اما حتی یک مورد هم انجام نشده است. این فقط مربوط به بخش حمل‌ونقل است که من عمدا به آن اشاره کردم؛ در سایر حوزه‌ها هم وضع به همین شکل است.

آمار و ارقام، آیینه تمام‌نمای واقعیت است

امانی با تأکید بر لزوم بررسی دقیق و مستقل تحقق برنامه گفت: من اصرار دارم که بررسی جامعی از سوی شورای اسلامی شهر تهران انجام شود؛ یعنی هر کمیسیون تخصصی، از منظر حوزه کاری خود، گزارش چهارساله ارائه دهد تا مشخص شود واقعا چه میزان از برنامه تحقق پیدا کرده است.

او افزود: من همیشه گفته‌ام آمار و ارقام آیینه تمام‌نمای واقعیت هستند. در همین آمار است که مشخص می‌شود در چهار سال گذشته چقدر از وعده‌ها و برنامه‌ها عملی شده و چقدر روی کاغذ مانده است.

امانی تأکید کرد که آمار واقعی عملکرد شهرداری در حوزه حمل‌ونقل، فاصله چشمگیری با ادعای تحقق ۸۶درصدی دارد. او گفت: اگر واقعیت‌ها را از دل آمار بیرون بکشیم، خواهیم دید که نه‌تنها تحقق ۸۶درصدی صحت ندارد، بلکه بسیاری از برنامه‌ها در نیمه راه مانده و بخش قابل‌ توجهی از اهداف حتی آغاز هم نشده‌اند.

تشکری‌هاشمی: شهرداری به خودش نمره داده

رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران هم با اشاره به ادعای تحقق ۸۶درصدی برنامه چهارم توسعه شهری به «شرق» گفت: شهرداری در گزارش اخیر خود میزان تحقق برنامه را بیش از واقع برآورد کرده، در حالی که بررسی‌های کمیسیون نشان می‌دهد در حوزه‌های عمرانی و حمل‌ونقل، عقب‌ماندگی جدی وجود دارد. او تأکید کرد: بر اساس آنچه اعلام شده، گفته‌اند که ۸۶ درصد برنامه چهارساله محقق شده، اما باید دید مبنای این آمار چیست و چگونه محاسبه شده است. کمیسیون عمران و حمل‌ونقل نیز بررسی‌هایی در این زمینه انجام داده تا مشخص شود واقعا میزان تحقق برنامه تا چه اندازه واقعی است.

او افزود: در گزارش رسمی شهرداری، میزان تحقق برنامه در بخش حمل‌ونقل و عمران حدود ۵۳ تا ۵۴ درصد اعلام شده است؛ با این حال، ما هنوز راستی‌آزمایی مستقلی انجام نداده‌ایم. به نظر می‌رسد شهرداری خود به عملکرد خود نمره داده و این آمار نمی‌تواند تصویر دقیقی از وضعیت موجود ارائه دهد.

تشکری‌هاشمی تأکید کرد: در مجموع، شواهد نشان می‌دهد که در اجرای برنامه چهارم شهری، عقب‌ماندگی قابل توجهی وجود دارد. به‌زودی، کمیسیون عمران و حمل‌ونقل گزارش ارزیابی نهایی خود را به صحن شورا ارائه خواهد کرد تا مشخص شود میزان تحقق واقعی برنامه در بخش‌های مختلف چه اندازه بوده و چه حوزه‌هایی بیشترین عقب‌ماندگی را تجربه کرده‌اند.

بررسی‌های مستقل شورای شهر نشان می‌دهد که فاصله میان وعده‌ها و واقعیت شهری بسیار گسترده است و مدیریت نمایشی نتوانسته مشکلات واقعی تهران را حل کند.

 

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.