بحران داخلی اسرائیل و چالش صادرات سلاح

شرکت‌های فروش اسلحه در اسرائیل انتظار داشتند با توجه به پیامدهای جنگ اوکراین و موج گسترده رقابت تسلیحاتی در کشورهای غربی، میزان فروش تسلیحات اسرائیل در ۲۰۲۳ شاهد افزایش چشمگیری باشد اما در روزهای اخیر برخی از رؤسای شرکت‌های فروش اسلحه، نگرانی و بدبینی خود را در قبال شرایط آینده ابراز می‌کنند. آنها می‌گویند که اغلب معاملات فروش اسلحه با کندی تصورناپذیری پیش می‌رود و افزون بر این، از زمان کودتای دولت علیه قوه قضائیه که باعث شد صدها هزار نفر از معترضان به خیابان‌ها بریزند و مخالفت خود را با تبدیل اسرائیل به یک نظام دیکتاتوری ابراز کنند، قراردادهای متعدد دیگری برای فروش تسلیحات نیز به حالت تعلیق درآمده در آستانه لغو و فسخ‌شدن است.

یکی از مقام‌های ارشد اسرائیل در صنایع نظامی می‌گوید: «اگر اوضاع مانند قبل از طرح اخیر دولت ‌بود، در ۲۰۲۳ جهش عظیمی در حجم صادرات نظامی رخ می‌داد». او در گفت‌وگو با روزنامه اقتصادی کالکالیست افزود: «صحبت از میلیاردها دلاری است که می‌بینیم کم‌کم آن را از دست می‌دهیم»و روزنامه کالکالیست با اشاره به اینکه «مسئول یادشده از مقام‌های ارشد صنایع نظامی اسرائیل است و در عرصه فروش تسلیحات و خدمات امنیتی به خارج تجربه چندین‌ساله دارد»، می‌افزاید: «با توجه به بدترشدن اوضاع و کاهش بخت انعقاد معاملات بزرگ که باعث شده است، شرکت‌های تولید تسلیحات فرایند تولید را متوقف کنند و افزون بر آن، این امر به کاهش شمار کارگران و خسارت‌های متعدد دیگر منجر می‌شود و این مقام ارشد صنایع نظامی به‌شدت ناامید به نظر می‌رسد». کالکالیست به نقل از او می‌نویسد: «از زمان آغاز بحران سیاسی-قضائی در سه ماه اخیر، ده‌ها معامله با بن‌بست روبه‌رو شده و همه می‌دانند که روند فروش تسلیحات اسرائیل دستخوش رکود بی‌سابقه‌ای شده است».

یکی دیگر از مقام‌های ارشد اسرائیل نیز در پیوند با این موضوع می‌گوید: «شماری از نمایندگان کشورهای مختلف درباره وضعیت اسرائیل و چگونگی تحولات در آینده، پرسش‌هایی را مطرح می‌کنند و افزون بر این، یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس سفر هیئتی را که قرار بود هفته گذشته برای بررسی امکان خرید سلاح وارد اسرائیل شود، لغو کرد».

به گفته منابع امنیتی اسرائیل، بیش از هزار نفر از مسئولان و دست‌اندرکاران شرکت‌های تولید سلاح در اسرائیل با امضا و ارسال نامه‌ای به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، درباره وخامت روزافزون اوضاع به او هشدار داده‌اند. این در حالی است که شمار زیادی از مسئولان شرکت‌های تولید سلاح به دلیل وخامت اوضاع، در تظاهرات‌هایی که علیه طرح کابینه جریان دارد، شرکت می‌کنند.

اسرائیل تأمین‌کننده حدود ۲.۴ درصد از تسلیحات جهان است و بر این مبنا، مؤسسه سیپری آمریکا، اسرائیل را دهمین صادرکننده تسلیحات در جهان معرفی می‌کند. ارزش صادرات نظامی و امنیتی اسرائیل در ۲۰۲۱ به ۱۱.۳میلیارد دلار رسید و در قیاس با ۲۰۲۰، معادل ۳۰ درصد افزایش داشت.

پیش‌بینی می‌شود ارزش صادرات ۲۰۲۲ اسرائیل در ماه جاری میلادی منتشر شود تا میزان افزایش را در قیاس با سال گذشته نشان دهد. سهم اروپا از این معاملات دست‌کم ۴۰ درصد است. ماه گذشته، سه شرکت عمده فروش تسلیحات اسرائیل داده‌هایی را منتشر کردند که بر اساس آن، سفارش‌های خرید تسلیحات در ۹ ماه اول ۲۰۲۲ رکورد جدیدی را به ثبت رسانده است. از این میان، سهم شرکت رافائل ۱۰ میلیارد دلار، سهم صنایع هوافضا ۱۶ میلیارد دلار و سهم شرکت البیت ۱۵ میلیارد دلار است. بر این مبنا، اداره صادرات امنیتی در وزارت دفاع اسرائیل تیم‌های ویژه‌ای برای هر کشور ایجاد کرد تا به سفارش‌ها و خریداری‌ها توجه و رسیدگی شود. اسرائیل به حدود ۷۰ کشور جهان سلاح و ابزارهای امنیتی می‌فروشد. حدود ۴۱ درصد از این معاملات به کشورهای آسیایی، ۲۶ درصد به کشورهای اروپایی، ۲۵ درصد به ایالات متحده و کانادا، چهار درصد به کشورهای پیمان ابراهیم و چهار درصد دیگر به کشورهای آمریکایی لاتین تعلق می‌گیرد.

تسلیحات و خدمات امنیتی صادراتی اسرائیل شامل این موارد است: جنگ الکترونیک ۱۷ درصد، موشک و سامانه‌های پدافند هوایی ۱۵ درصد، هواپیما ۱۳ درصد، دستگاه‌های نظارتی ۱۲ درصد، تجهیزات مرتبط با حمله‌های زمینی ۱۰ درصد، پهپاد هشت درصد، جاسوسی و فعالیت‌های سایبری هفت درصد، تجهیزات ارتباطی هفت درصد، خودروهای زرهی رزمی چهار درصد، خدمات امنیتی سه درصد، مهمات سه درصد و تجهیزات نیروی دریایی یک درصد.

اسرائیل انتظار داشت فروش این تسلیحات بین ۶۰ تا ۷۰ درصد افزایش یابد. برخی حتی پیش‌بینی می‌کردند که حجم فروش تسلیحات دو‌برابر شود؛ به‌ویژه از این‌رو که آلمان برای خرید سامانه‌ها و موشک‌های پدافند هوایی «آرچ-۳» اسرائیل به ارزش ۳.۵ میلیارد دلار، در‌حال مذاکره با این کشور است تا با استفاده از آن، موشک‌های دوربرد را رهگیری کند.

یائیر کولاس، رئیس بخش صادرات امنیتی وزارت دفاع اسرائیل، گفت: «جنگ اوکراین معادلات جهان را به هم ریخته است و کشورهای اروپایی تمایل بیشتری به خرید سلاح، تجهیزات جنگی و مهمات از اسرائیل یافته‌اند. صنایع اسرائیل این قراردادها را علنی می‌بندد». او در توضیح این موضوع گفت: «اروپا که پیش‌تر فعالیت‌های نظامی خود را سال‌ها متوقف کرده بود، پس از آغاز جنگ اوکراین، به واقعیت جدیدی چشم گشوده است». یائیر کولاس افزود: «هیچ‌کس نمی‌داند ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، چه نقشه‌ای در سر دارد. از این‌رو نباید در چنین شرایطی خود را به مخاطره انداخت. به همین دلیل، کشورهای اروپایی بودجه نظامی خود را به‌شدت افزایش داده‌اند و وارد رقابت تسلیحاتی بی‌سابقه‌ای شده‌اند». در‌همین‌حال، منابع دیگری در وزارت دفاع اسرائیل اظهار کردند که کشورهای آسیایی، به‌ویژه ژاپن نیز تصمیم گرفته‌اند با توجه به تشدید بحران با چین، خرید تسلیحات خود را افزایش دهند. با‌این‌حال، بحران داخلی اسرائیل، آینده بسیاری از قراردادهای فروش تسلیحات را زیر سؤال برده است.

منبع: Ashargh Alawsat