مردم افغانستان گروگان طالبان

سهیل احسان‌دوست: بحث ماهیت تروریستی گروه طالبان و پناه‌دادن به گروه‌های دهشت‌افکن و ستیزه‌جویان افراطی، دیگر از دستور کار جامعه جهانی از تقابل با طالبان خارج شده است و تمام سعی قدرت‌های جهانی در این راستا قرار گرفته که با مذاکره و هشدار به اصلاح ساختار این گروه بپردازند؛ فقط با گوشزد‌کردن و از راه گفت‌وگوهای صلح‌آمیز، به دور از تهدید و هرگونه فشاری. انگار چرخه سیاست جهانی بر مراد دل طالبان می‌گردد. با گذشت 18 ماه از حاکمیت طالبان، رویکرد جامعه جهانی با دستاویز قراردادن دفاع از حقوق مردم افغانستان، هیچ‌گونه تغییری را در ساختار و رفتار طالبان در مقابل مردم افغانستان به وجود نیاورده است و طالبان همچنان بر مدار سیاست‌های تندروانه و رفتار سخت‌گیرانه‌شان در تقابل با مردم افغانستان و با قدرت تمام به پیش می‌روند.

تام وست، نماینده ویژه ایالات متحده برای افغانستان، گفته است که امیدوار نیست دختران افغان بتوانند در سال تحصیلی جدید به مکاتب و دانشگاه‌ها بروند. از سوی دیگر، توماس نیکلسون، نماینده ویژه اتحادیه اروپا برای افغانستان نیز گفته است با وجود پرسش‌های واضح، تعهدی محکم از سوی طالبان درباره اینکه مدارس دخترانه و دانشگاه‌ها برای دختران پس از آغاز سال تحصیلی جدید شروع شود، دریافت نکرده است. دو خبر کوتاه اما ناگوار برای مردم افغانستان و اینکه چرا طالبان در مقابل این‌گونه در‌خواست‌ها مقاومت می‌کند که پاسخ به آن نیاز به تحلیل و بررسی چگونگی معادلات قدرت در منطقه و بده‌بستان‌های قدرت‌های جهانی و منطقه در رابطه با هم دارد و درخور توجه‌ترین بخش این بده‌بستان‌های جهان و طالبان، در رویه طالبان با مردم افغانستان است؛ در هر برهه‌ای که نماینده یکی از کشورها یا سازمان‌های جهانی با طالبان به بحث و مذاکره نشسته‌اند، طالبان بدون آنکه به خواسته‌های آنها که خواسته اکثریت مردم افغانستان نیز هست، وقعی بگذارند یا عکس‌العملی نشان دهند یا پاسخ واضحی بدهند، بحث مشروعیت‌خواهی و به رسمیت شناخته‌شدن خود را مطرح می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که ظاهرا مردم افغانستان وجه‌المصالحه طالبان با جهان هستند. همچنین نماینده ویژه اتحادیه اروپا برای افغانستان در یک نشست خبری در کابل گفته است در دیدار با مقام‌های طالبان درباره حقوق بشر به‌خصوص حقوق زنان و دختران، حق تعلیم، حق کار و حق مشارکت در امور اجتماعی و سیاسی بحث کرده است. او افزوده است که ممنوعیت کار زنان در مؤسسات داخلی و خارجی یک تخطی آشکار از حقوق زنان برای کار است که در تأمین مخارج آنان و خانواده‌هایشان اثر منفی می‌گذارد. او در آخر تأکید کرده که این موارد خواسته‌های تمام شهروندان افغانستان است.

بحث محدودیت‌های تحصیلی و کار دختران و زنان پس از روی کار آمدن گروه طالبان در افغانستان، عمده‌ترین چالش فراروی مردم افغانستان بوده و در کنار سایر قیوداتی که طالبان بر مردم افغانستان وضع کرده‌اند، این محدودیت‌ها تأثیرات بی‌نهایت مخربی بر روح و روان جامعه امروز افغانستان گذاشته است؛ تا جایی که این فرمان‌ها حتی مخالفت‌هایی را در درون گروه طالبان به وجود آورده است و تلاش جامعه جهانی در تحت فشار قراردادن طالبان برای عدول از این فرمان‌ها تا‌کنون نتیجه‌بخش نبوده است.

طالبان برای این نوع ممنوعیت‌ها به‌هیچ‌وجه توجیه عقلانی و منطقی نداشته و ندارند؛ تا جایی که حتی صدای مخالفت با این رفتار گروه طالبان در برابر مردم افغانستان از طرف حامیان منطقه‌ای و فرامنطقه این گروه نیز بلند شده است و این‌گونه رفتار‌ها را تقبیح کرده‌اند. اما اینکه چرا این مخالفت‌ها تأثیر‌گذار نیست، سؤالاتی را در اذهان عمومی مردم افغانستان ایجاد کرده است که شاید دست‌های قدرتمندی در پشت پرده سیاست در افغانستان از این مواضع طالبان حمایت می‌کنند. دعوای امروز طالبان با جهان بر سر به رسمیت شناخته‌شدن حکومت آنها نزد جامعه جهانی باعث فشارهای مضاعفی بر مردم افغانستان شده است و باج‌خواهی طالبان از جهان برای اصلاح رفتار‌های افراطی‌شان علیه مردم افغانستان، در نوع خود کارکرد جدید این گروه در تعاملات بین‌المللی است. از سوی دیگر، رفتار مسامحه‌گرانه جهان و مماشات بیش از حد جامعه جهانی در برخورد با طالبان نیز به نوبه خود جزء استثنائاتی است که تاکنون در دنیا سابقه نداشته است. از طرفی هر اندازه رفتار طالبان در مقابل مردم افغانستان خشن‌تر و ضدانسانی‌تر می‌شود و زیاده‌خواهی‌های این گروه فزونی می‌گیرد، جهان در مقابل این گروه نرمش بیش از حد به خرج می‌دهد و این جهان است که با باج‌دادن به طالبان، با آن کنار می‌آید و درک این قضیه برای مردم افغانستان مشکل است که چرا جهان این‌گونه رفتار می‌کند.

امروزه در تعاملات جهان با طالبان، مردم افغانستان نقش گروگان را بازی می‌کنند و تمرکز قدرت‌های صاحب نفوذ در افغانستان بر حمایت لفظی از مردم این کشور صرفا می‌تواند به نوعی فرافکنی برای جلب توجه افکار عمومی به رفتار انسانی‌شان در حمایت از این مردم باشد و برائتشان از قصور در قضیه افغانستان و اینکه خودشان این سرزمین و مردم آن را در دام این گروه انداخته‌اند، موضوعی است که نه از دید مردم افغانستان پنهان خواهد ماند و نه از دید افکار عمومی دنیا.