شکست حزب عدالت و توسعه ترکیه به دنبال زمین‌لرزه
برای مردم ترکیه شوک ناشی از زلزله جای خود را به خشم داده است. با وجود فیلتر‌کردن توییتر که یکی از پرکاربردترین شبکه‌های اجتماعی کشور است، موج انتقادات برای محکوم‌کردن سهل‌انگاری و سوءمدیریت مقامات و مسئولان در جریان زلزله مرگ‌بار اخیر همچنان ادامه دارد.
برای مردم ترکیه شوک ناشی از زلزله جای خود را به خشم داده است. با وجود فیلتر‌کردن توییتر که یکی از پرکاربردترین شبکه‌های اجتماعی کشور است، موج انتقادات برای محکوم‌کردن سهل‌انگاری و سوءمدیریت مقامات و مسئولان در جریان زلزله مرگ‌بار اخیر همچنان ادامه دارد. اردوغان تأکید می‌کند که آمادگی در برابر چنین فاجعه‌ای غیرممکن بوده است و به‌این‌ترتیب بار دیگر همانند حوادث مرگ‌بار معدن در سال‌های اخیر، سرنوشت را مقصر تمام فجایع می‌داند. درحالی‌که ترکیه به دلیل نزدیکی گسل آناتولی شمالی کشوری زلزله‌خیز به حساب می‌آید، این سخنان به منزله اعتراف به شکست و بی‌کفایتی است.
در مقام مقایسه، کشور ژاپن به همان اندازه مستعد بلایای طبیعی است؛ اما مدت‌هاست که ژاپن از سیاست مقاوم‌سازی در برابر زلزله‌های شدید پیروی می‌کند و استانداردهای مربوطه در طول زمان با گذر از فجایع انسانی و طبیعی تکمیل شده است. از زلزله ارزینجان در سال 1939 تاکنون، ترکیه ده‌ها زمین‌لرزه به بزرگی 8.2 ریشتر را تجربه کرده است. تنها بعد از زلزله ازمیت در سال 1999 با بیش از 17 هزار کشته، استانداردهای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها بازنگری شد. درواقع، در آن زمان بتون استفاده‌شده در ساخت‌وساز از مخلوط‌کردن شن و ماسه با آب دریا بدون عملیات نمک‌زدایی تهیه می‌شد؛ بنابراین مواد بر اثر خورندگی شکننده می‌شدند! به دنبال این فاجعه اخذ «مالیات ضد زلزله» رایج شد که درآمدهای حاصل از آن برای ساخت ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله در مناطق پرخطر هزینه می‌شد. این فاجعه همچنین باعث تسریع سقوط دولت بولنت اجویت و رسیدن اردوغان و حزب عدالت و توسعه به قدرت شد. در آن زمان اردوغان به‌عنوان نخست‌وزیر وقت، وعده بازسازی کشور و افتخارآفرینی داد. برای اینکه مردم ترکیه هر روز شاهد تحقق این وعده‌ها باشند، در 20 سال گذشته ساخت‌وساز و توسعه، ساخت پل‌ها، مراکز خرید، فرودگاه‌ها، مساجد و آسمان‌خراش‌ها در دستور کار اردوغان قرار گرفت؛ اما گسترش نامناسب به چه قیمتی؟
مقیاس فاجعه 6 فوریه 2023 نشان می‌دهد که در دو دهه تحت حمایت حزب عدالت و توسعه، خویشاوندسالاری و فریب‌کاری برای کسب سود، عمدتا جای منافع عمومی و امنیت را گرفته است. هم مخالفان حکومت و هم مردم ترکیه اختلاس آشکار بیت‌المال و توسعه شرکت‌های بزرگ ساختمانی را که استانداردهای ضد لرزه را رعایت نمی‌کنند و درواقع از مشتریان اردوغان به حساب می‌آیند، محکوم می‌کنند. دولت قانون عفو منطقهبندی را در سال 2018 تصویب کرد که به موجب آن هر ملکی که بدون مجوز یا برخلاف استانداردهای ساختمانی یا قوانین منطقهبندی ساخته می‌شد، می‌توانست گواهی پایان کار بگیرد تا از تخریب آن جلوگیری شود. بحران انسانی در جنوب آناتولی تا حد زیادی ناشی از فساد و بی‌توجهی بوده است. اردوغان و دولتش در تمام فجایع از مسئولیت‌های خود فرار می‌کنند و به دنبال قربانی هستند و اکنون برای توجیه شکست اقتصادی، مهاجران و پناهندگان سوری را هدف قرار می‌دهند. به دنبال زمین‌لرزه اخیر در حدود 113 توسعه‌‌دهنده، پیمانکار و کارشناس ساختمانی در استانبول و حتی قبرس بازداشت شدند. در حقیقت، مدیریت زلزله نشان‌دهنده شکست حزب عدالت و توسعه پس از 20 سال قدرت است. وعده‌های زیادی از قبیل توسعه، زیرساخت‌های جدید و مسکن داده شد؛ اما معجزه اقتصادی حزب عدالت و توسعه تنها 10 سال به طول انجامید که با عنوان «10 سال باشکوه» نامیده می‌شود و بیش از هر چیز ثمره اصلاحات انجام‌شده در همان آغاز دهه 2000 یعنی درست قبل از به قدرت رسیدن اردوغان از سوی وزیر سابق اقتصاد در دولت بولنت اجویت بود؛ بنابراین اردوغان و حزب عدالت و توسعه به جای نقش سازندگی بلندمدت فقط نقش مدیریتی داشتند. از سال 2018 ترکیه به دلیل سیاست مالی ناسازگار در یک بحران اقتصادی بی‌سابقه با تورم بیش از 80 درصد فرو رفته است. قدرت بیش از حد ریاستجمهوری از زمان کودتای نافرجام 2016 و کنار‌گذاشتن ارتش از مشارکت در تصمیم‌گیری، تا حد زیادی سبب کندی سرعت کمک‌رسانی به مناطق آسیب‌‌دیده شد. صدور مجوزهای مورد نیاز سازمان ملل از طرف سازمان مدیریت بلایای طبیعی ترکیه و ارسال کمک‌های پزشکی بین‌المللی به مدت دو روز در انتظار موافقت ریاستجمهوری ترکیه به تعویق افتاد. دو روز نیز برای باز‌کردن دو مسیر ورودی در مرز سوریه لازم بود و شخص اردوغان نیز همین مدت‌زمان را برای رسیدگی به مردمی که از فقدان دولت احساس رهاشدگی می‌کردند، هدر داد. به نظر می‌رسد که امروز جاه‌طلبی‌های اردوغان در تضاد کامل با واقعیت قدرت او باشد. او قادر به اتخاذ سریع تصمیمات لازم برای نجات مردمش نیست. اکنون رؤیای او برای عظمت ترکیه که توجیه‌کننده فعالیت‌های نظامی تهاجمی در سال‌های اخیر است، در زیر ویرانه‌ها مدفون شده و به یک تحقیر دیگر ختم می‌شود تا جایی که ترکیه باید برای جلوگیری از فاجعه مشابه سوریه به کمک‌های بین‌المللی اتکا کند.
تلفات زلزله 6 فوریه 2023 در ترکیه بالغ بر 50 هزار نفر است و این نه‌تنها بدترین بلای طبیعی کشور در یک قرن اخیر به حساب می‌آید؛ بلکه از سوی دیگر یک نماد هولناک برای صدمین سالگرد تأسیس جمهوری در ترکیه به حساب می‌آید که عملا جز سایه‌ای از آن باقی نمانده است. یادآور می‌شود که حادثه سال 1999 منجر به سقوط دولت در آن زمان شد. اردوغان در چهاردهم ماه می از آرای مردم خسته که کاسه صبرشان از اقتصاد ویران، پروژه‌های سیاسی شکست‌خورده و بی‌کفایتی او لبریز شده، مطلع خواهد شد.
