آمار دقیقی در دسترس نیست

‌روز گذشته اولین نشست خبری سخنگوی دستگاه قضا بعد از فوت مهسا (ژینا) امینی و حوادثی که به دنبال داشت، برگزار شد. مرگ مهسا (ژینا) امینی، دختر کرد ۲۲ساله‌ای که ۲۲ شهریورماه در بازداشتگاه وزرا دچار سکته قلبی-مغزی شد و در نهایت سه روز بعد در بیست‌و‌پنجم شهریور در بیمارستان کسری جان خود را از دست داد، اعتراضاتی را به دنبال داشت که حواشی آن تا امروز ادامه یافته است. اهمیت این موضوع تا آنجاست که مسعود ستایشی، سخنگوی قوه قضائیه نیز سخنانش در دهمین نشست خبری‌اش را با «مهسا امینی» شروع کرد. او ابهاماتی را که درباره ضرب‌و‌شتم مهسا امینی در پروسه بازداشت از سوی مأموران گشت ارشاد و انتقال به وزرا وجود داشت، با بیان این جمله که «صفحه شفاف و روشن است و جایی برای ابهام نیست» رد کرد؛ اشاره ستایشی به گزارشی است که چند روز قبل سازمان پزشکی قانونی ارائه کرده است و در آن علت مرگ مهسا امینی را «بیماری زمینه‌ای» دانسته و تأکید شده بود «فوت نام‌برده ناشی از اصابت ضربه به سر و اعضا و عناصر حیاتی بدن نبوده است». گزارشی که اگرچه از سوی خانواده مهسا (ژینا) امینی و وکیل آنها و البته بخشی از افکار عمومی مورد قبول قرار نگرفت، اما حالا از سوی سخنگوی دستگاه قضا با بیان اینکه «گزارش شفاف و روشن و در کمال صداقت» بوده، مورد تأکید قرار می‌گیرد و آن را به نوعی فصل‌الخطاب ماجرای مرگ مهسا امینی می‌دانند.‌ماجرا اما در هفته‌های گذشته از مرگ مهسا امینی فراتر رفته است؛ در روزهای گذشته اعتراضاتی در شهرهای کشور صورت گرفت و تعداد زیادی از افراد از گروه‌های مختلف روزنامه‌نگاران، فعالان حوزه اینترنت، فعالان سیاسی و مدنی و مردم بازداشت شده و چندین نفر جان خود را از دست دادند. البته آمار دقیقی از تعداد بازداشت‌شدگان و کسانی که در این حوادث جان خود را از دست دادند، در دسترس نیست و هیچ مرجع یا نهاد رسمی‌ای آماری منتشر نکرده است. ستایشی هم به همان سیاق در دهمین نشست خبری خود بعد از تکیه بر صندلی سخنگویی دستگاه قضائی، از ارائه آمار درباره تعداد بازداشتی‌ها و جان‌باختگان خودداری کرد و تنها به اعلام این آمار که «از میان بازداشتی‌ها « هزارو۷۰۰ نفر» بلاقید در مرحله تحقیقات آزاد شدند» و «در یک مرحله در تهران حدود ۴۰۰ نفر از دستگیرشدگان تعیین تکلیف و آزاد شدند» بسنده و البته تأکید کرد «مفتخریم بگوییم بازداشتی‌های ما حداقلی است‌». او اگرچه در بخشی از سخنانش گفت «قائل به دسته‌بندی متهمان در این زمینه هستیم و از کسانی که عناصر اصلی هستند و زمینه‌ساز بودند، نمی‌گذریم، ولی کسانی که احساسی بودند و هیجانی عمل کردند و با تحریک صورت‌گرفته وارد میدان شدند و مرتکب قتل و جنایت نشدند، قطعا با رأفت اسلامی با آنها برخورد خواهد شد»، تأکید کرد: «با کسانی که محرک اصلی بودند، با قاطعیت برخورد می‌شود و تصمیمات دستگاه قضائی در این زمینه بازدارنده است». مسعود ستایشی در این نشست خبری اما به سؤالی درباره حوادث رخ‌داده در زاهدان نیز پاسخ داد. جمعه هشتم مهرماه خبر آمد در زاهدان به نمازگزاران شلیک شده است؛ اتفاقاتی که تأثیر عمیقی بر افکار عمومی داشت. خبرها خوب نبودند؛ تصاویر از خبرها هم تلخ‌تر بودند. گفته می‌شد تعداد زیادی در پی این درگیری‌ها جان خود را از دست داده‌اند که در میان آنها نام و تصویر کودکان هم به چشم می‌خورد. آمارهای غیررسمی از مرگ هشتاد‌و‌چند نفر هم خبر می‌داد. برخی می‌گفتند این درگیری در پی واکنش مردم به شایعه تعرضی که گفته می‌شد به دختری ۱۵‌ساله رخ داده، صورت گرفته است و گروهی هم از درگیری‌های درونی خبر می‌دادند. عده‌ای می‌گفتند پای توطئه دشمن وسط است و برخی از موارد دیگر حرف می‌زدند. رسانه‌ها دستشان کوتاه بود و مسئولان هم به‌جز اظهارنظرهای پراکنده که گرهی از سؤالات بی‌شمار باز نمی‌کرد، چیزی نمی‌گفتند.‌گفته‌های سخنگوی دستگاه قضا به پرسش «شرق» درباره توضیح دستگاه قضائی درباره آنچه در زاهدان رخ داده نیز پاسخی به پرسش‌ها نبود. مسعود ستایشی تنها به گفتن اینکه «حوادث اخیر را به صورت دقیق، عمیق و کارشناسانه بررسی و ریشه‌یابی می‌کنیم و مطمئن باشید این بررسی، تحقیق، توجه و رسیدگی قطعا تا خشکاندن ریشه‌های پدیدآورنده این حادثه تأثربرانگیز و احقاق حقوق اولیه مردم ادامه خواهد داشت» بسنده کرد.

ستایشی اگرچه اعلام کرد «بخشی از ریشه‌های وقوع حوادث اخیر در زاهدان شناسایی شده‌اند و مورد پیگیرد قانونی قرار گرفته‌اند» اما آماری از تعداد بازداشتی‌ها ارائه نکرد و در پاسخ به پرسش دوباره خبرنگار «شرق» درباره تعداد دقیق بازداشتی‌ها و جان‌باختگان حوادث زاهدان، اعلام آمار را به پایان بررسی‌ها و جمع‌بندی درباره آنچه در آن منطقه اتفاق افتاده است، موکول کرد. او همچنین با اشاره به مصدوم و مجروح‌شدن تعدادی از افراد، از شهیدشدن شش نفر از مدافعان و حافظان امنیت خبر داد. ستایشی اگرچه کشته‌شدن عده‌ای از مردم را تأیید کرد، اما همچنان ارائه آمار جان‌باختگان را تا پایان تحقیقات در این زمینه به تعویق انداخت و تأکید کرد این آمار در آینده به صورت شفاف و روشن اعلام خواهد شد. سخنگوی دستگاه قضا در ادامه پاسخش به سؤال «شرق» درباره حوادث زاهدان از گفت‌وگویی که دقایقی پیش از حضور در نشست خبری با دادستان زاهدان داشت، خبر داد و گفت: «دادستان زاهدان گفت گروهی از سارقان مسلح شناسایی شده‌اند، تعدادی از آنها دستگیر شده و تعدادی از آنها هم متواری شده‌اند و از زمانی که ما اینها را پیگیری کرده‌ایم، دیگر ما گزارش سرقت نداشته‌ایم»؛ سارقانی که به گفته ستایشی به حوادث رخ‌داده اخیر در سیستان‌و‌بلوچستان مربوط بوده‌اند. سخنگوی دستگاه قضائی در ادامه توضیحاتش درباره آنچه در مکالمه‌اش با دادستان زاهدان مطرح شده است، توضیح داد: «نکته دیگری که ایشان اشاره کردند، این بود که عده‌ای خانم و آقا را آنجا دستگیر کرده‌اند که اصلا اینها مربوط به منطقه نبودند، بلوچ نبودند، زاهدانی نبودند، سیستان‌‌وبلوچستانی نبودند. یکدفعه آنجا پیدا شده‌اند با لباس بلوچی. این نکته است». این توضیحات ستایشی را می‌توان پاسخی به ویدئویی دانست که در روزهای گذشته در فضای مجازی پخش و دست‌به‌دست می‌شد؛ ویدئویی که نشان می‌داد افرادی با لباس بلوچی به صورت مسلح از ماشین پیاده می‌شدند و به سمت مردم شلیک می‌کردند. توضیحی که احتمالا پاسخ به شبهاتی است که گفته می‌شد این افراد نیروهای انتظامی هستند که با لباس بلوچی در محل حاضر شده‌اند و حالا از سوی ستایشی و به نقل از دادستان زاهدان، به‌عنوان نیروهای خودسر و با اهداف خاص معرفی می‌شوند که قصد برهم‌زدن امنیت کشور را دارند.

ستایشی در پایان صحبت‌هایش در پاسخ به پرسش «شرق» درباره حوادث زاهدان اعلام کرد: «در سیستان‌و‌بلوچستان شعبی از بانک تخریب شدند و تخریب کامل دو پاساژ را داشتیم و ۲۲ باب مغازه تخریب شدند و پنج مرکز درمانی خسارت دیدند و سه واحد داروخانه و مراکز آموزشی و تأسیسات عمومی مورد تعرض واقع شدند».