قانون درباره جرم پخش عکس در فضای مجازی چه می‌گوید؟

امروزه مسئله حریم خصوصی و حفظ تصاویر شخصی و خانوادگی تبدیل به یک دغدغه برای افراد شده است. در‌حال‌حاضر جرم انتشار عکس و تصاویر در فضای مجازی اهمیت بیشتری دارد و با توجه به مواد 16 و 17 قانون جرائم رایانه‌ای، پخش‌کردن عکس و فیلم دیگران جرم است. ماده 16 قانون جرائم رایانه‌ای حالتی را در نظر گرفته است که شخصی تصاویر دیگران را مثلا با استفاده از فتوشاپ تغییر می‌دهد و سپس آنها را پخش می‌کند. مطابق این ماده: «هر‌کس به‌وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به‌نحوی‌که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا 40 میلیون (40.000.000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. تبصره ـ چنانچه تغییر یا تحریف به‌صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد». در ماده 17 همان قانون هم به موضوع انتشار تصاویر خصوصی دیگران اشاره شده است: «هر‌کس به‌وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به‌نحوی‌که منجر به ضرر یا عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج‌میلیون (5.000.000) ریال تا 40 میلیون (40.000.000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد».

شرایط تحقق  جرم  انتشار عکس  و  فیلم خصوصی چیست؟

شرایط تحقق جرم انتشار تصاویر و فیلم‌های خصوصی دیگران عبارت‌اند از:

1. تحقق جرم به‌وسیله سامانه رایانه‌ای باشد. با توجه به اینکه این جرم از جرائم رایانه‌ای است، پس انتشار حتما باید به‌وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی انجام شود. مثلا اگر کسی عکس دیگران را به‌صورت پوستر یا تراکت پخش کند، مشمول این مواد قانونی نمی‌شود.

2. تصویر متعلق به شخص دیگری باشد. عکس و فیلم‌ها متعلق به شخصی غیر از مرتکب باشد. پس اگر مرتکب عکس و فیلم خود را پخش کند، مطابق این مواد مجازات نمی‌شود. مگر اینکه عکس و فیلم او مستهجن باشد که در این صورت بابت پخش تصاویر مستهجن مجازات می‌شود.

3. شاکی از انتشار تصویر رضایت نداشته باشد.

انتشار تصاویر بدون رضایت شاکی انجام شده باشد. پس اگر خود شاکی راضی به انتشار تصاویرش باشد، نمی‌توان مرتکب را مجازات کرد. برای مثال شخصی که مدل است و قرارداد بابت انتشار تصاویر دارد، نمی‌تواند اعتراضی در این خصوص بکند.

4. غیر‌قانونی‌بودن اقدام و انتشار به دستور قانون یا مقامات قضائی نباشد. مثلا اگر مقام قضائی دستور انتشار تصاویر مجرمان را بدهد، انتشار این تصاویر غیر‌قانونی نیست و نمی‌توان از بابت آن شکایت کرد.

5. عمدی‌بودن انتشار؛ مرتکب عمدا و با سوء‌نیت تصاویر شاکی را منتشر کرده یا در دسترس دیگران قرار داده باشد. به‌طور مثال اگر گوشی شخصی هک شود و به‌واسطه هک‌شدن گوشی، تصاویر دیگران منتشر شود، آن فرد مجرم نیست.

6. ایجاد ضرر برای شاکی، عمل مرتکب موجب ایجاد ضرر شاکی یا عرفا موجب هتک حیثیت او شود. به‌طور مثال در حین تهیه یک مستند فردی رهگذر نیز در فیلم قرار دارد. در این صورت فرد نمی‌تواند ادعای پخش تصاویر را به‌صورت غیر‌قانونی کند زیرا از این عمل ضرری به او وارد نشده است.

مجازات انتشار عکس در فضای مجازی چیست؟

اگر کسی طبق ماده 16 قانون جرائم رایانه‌ای تصاویر دیگری را تغییر دهد و سپس منتشر کند یا بداند تصاویر کسی تغییر کرده و با این آگاهی آنها را منتشر کند، به مجازات‌های زیر محکوم می‌شود:

حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا 40 میلیون (40.000.000) ریال یا هر دو مجازات. اگر کسی طبق ماده 17 قانون جرائم رایانه‌ای، تصاویر خصوصی دیگران را بدون رضایت آنها منتشر کند، به مجازات‌های زیر محکوم می‌شود: حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی.

جرم تهدید به انتشار فیلم و عکس شخصی افراد چیست؟

ممکن است فردی در فضای مجازی تهدید کند که عکس و فیلم خصوصی شما را منتشر می‌کند. باید بدانید که قانون از شما حمایت می‌کند و از راه قانونی می‌توانید با چنین فردی مقابله کنید. با توجه به ماده 669 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:

«هر‌گاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضرر‌های نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او نماید،‌ اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا (۷۴) ضربه یا زندان از دو‌ ماه تا دو سال محکوم خواهد شد». به این ترتیب تهدید دیگران به انتشار تصاویر خصوصی آنها جرم بوده و با توجه به این ماده قابل مجازات است.

شرایط تحقق جرم تهدید به انتشار فیلم و عکس خصوصی دیگران:

برای تحقق جرم تهدید شرایط زیر لازم است: تهدید‌کننده توان انجام آن عمل را داشته باشد و به‌اصطلاح طبل تو خالی نباشد. مثلا کسی که شما را تهدید به انتشار تصاویر خصوصی از طریق اینترنت می‌کند، حداقل توان کار‌کردن با رایانه و اینترنت را داشته باشد. نه اینکه فرد حتی بلد نباشد چگونه رایانه را روشن و خاموش کند. وضعیت تهدید‌شونده به‌گونه‌ای باشد که امکان عملی‌شدن تهدید وجود داشته باشد. مثلا اگر شما فردی باشید که کلا هیچ عکس و فیلمی از خود ندارید، تهدید‌کننده چه چیزی را می‌خواهد منتشر کند؟! پس تهدید او عملی نیست. تهدید باید درمورد شخص تهدید‌شونده مؤثر باشد. یعنی موجب خوف و ترس او شود.

جرم انتشار عکس و فیلم در فضای مجازی

مجازات تهدید به آبروریزی در فضای مجازی چیست؟ ممکن است فردی شما را تهدید به آبروریزی کند.

این شکل از تهدید هم اگر شرایط آن وجود داشته باشد، جرم است و تهدید‌کننده به مجازات‌های شلاق از یک تا 74 ضربه یا حبس از دو ماه تا دو سال محکوم می‌شود.

نحوه شکایت بابت انتشار عکس و فیلم در فضای مجازی چگونه است؟

برای شکایت از فردی که تصاویر شما را منتشر کرده یا شما را تهدید به انتشار عکس‌های خصوصی می‌کند، باید ابتدا به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی مراجعه کرده و در سامانه ثنا ثبت‌نام کنید. سپس باید شکواییه یا شکایت‌نامه‌ای تنظیم کنید و آن را به همراه تمام دلایل و مدارک خود ثبت کنید. ثبت شکواییه هزینه چندانی ندارد. در مورد دلایل باید این توضیح را بدهم که با توجه به اینکه جرم در فضای مجازی اتفاق می‌افتد، معمولا به‌جز اسکرین‌شات مدرک دیگری برای ارائه وجود ندارد.

برای رسیدگی به این جرم کدام دادگاه صالح است؟

از نظر ذاتی دادسرای عمومی و انقلاب صلاحیت انجام تحقیقات مقدماتی را دارد. سپس در‌صورتی‌که برای متهم قرار مجرمیت صادر شود، دادگاه کیفری دو صالح برای رسیدگی و صدور حکم خواهد بود. از نظر محلی باید به محل وقوع جرم توجه کرد. در مورد جرائم رایانه‌ای تعیین محل وقوع جرم قدری مشکل است. اما می‌توان گفت محل وقوع جرم همان‌جایی است که عمل انتشار یا در دسترس دیگران قرار‌دادن تصاویر در آنجا انجام شده است. بنابراین دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم صلاحیت انجام تحقیقات مقدماتی و دادگاه کیفری دو محل وقوع جرم صلاحیت رسیدگی به موضوع را دارد. همچنین در تهران دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه 31 ویژه رسیدگی به جرائم رایانه‌ای تشکیل شده است؛ بنابراین شکایات مرتبط در تهران به این دادسرا ارجاع می‌شود.

آیا   انتشار  چت  و  اسکرین‌شات  دیگران  جرم  است؟

طبق اعلام پایگاه اطلاع‌رسانی پلیس فتا، در قانون مجازات اسلامی افشای اسرار خصوصی دیگران را جرم دانسته شده و مجازات آن را جزای‌‌ نقدی، 74 ضربه شلاق و تا دو سال حبس در نظر گرفته‌اند و چت‌ها و ایمیل‌ها و متن‌ها در فضای مجازی به‌عنوان دلیل پذیرفته است. در برخی پرونده‌های قضائی در پلیس فتا مشاهده می‌شود که علت اصلی نزاع یا درگیری، افشای عکس خصوصی یا چت و پیامک‌های یکی از طرفین دعوا در شبکه‌های اجتماعی بوده است. در‌حالی‌که شهروندان باید به این نکته توجه داشته باشند که در قانون مجازات اسلامی به طور کلی در این زمینه جرم مشخص و مجازات آن هم تعیین شده است. قانون‌ مجازات‌ اسلامی، در ماده ۷۴۵ (ماده ۱۶ قانون جرائم‌ رایانه‌ای) افشای اسرار خصوصی دیگران را جرم دانسته و مجازات آن را جزای‌‌ نقدی و تا دو سال حبس در نظر گرفته است. البته اسرار خصوصی در قانون ایران به صورت مشخص تعریف نشده‌؛ اما صرفا در ماده ۸ قانون «احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی» نامه‌ها، عکس‌ها، نوشته‌ها و فیلم‌های خصوصی را از مصادیق بارز آن دانسته‌ است. این در حالی است که قانون به‌روشنی عنوان کرده که همه متن‌ها در فضای مجازی اعم از ایمیل، صدای ضبط‌شده، تلگرام و وایبر و فیس‌بوک و... به‌عنوان دلیل از فرد شاکی پذیرفته می‌شود و دادگاه، با مکانیسم مشخصی که از سوی کارشناسان حوزه فناوری اجرا خواهد شد، صحت مدارک شما را بررسی می‌کند و در صورت تأیید، ملاک و مبنای صدور حکم قرار خواهد گرفت.