حقوق ایرانزمین
وقتی سالها پیش دانشجوی حقوق شدم، در ابتدا گمان کردم حقوق صرفا یعنی نحوه کاربست مقررات موضوعه و از برخی مقررات در غصه و حیرت بودم تا اینکه گذارم به کلاسهای آزاد استاد علی آزمایش افتاد که تیشه بر ریشه این باور زد و فهماند که چقدر به خطا رفتهایم و اینکه باید جور دیگر دید. در کلاسهای حقوق او بود که میدیدم آنچه در قالب مقررات حقوقی برای ما تجویز شده، لزوما ربطی به باورها و خواستههای ما ندارد و برآمده از ذهن کسانی است که ترجمه صرف را پیشه خود ساخته و سیرت را فدای صورت کردهاند.
تهمورث بشیریه - رئیس انجمن حقوقشناسی
وقتی سالها پیش دانشجوی حقوق شدم، در ابتدا گمان کردم حقوق صرفا یعنی نحوه کاربست مقررات موضوعه و از برخی مقررات در غصه و حیرت بودم تا اینکه گذارم به کلاسهای آزاد استاد علی آزمایش افتاد که تیشه بر ریشه این باور زد و فهماند که چقدر به خطا رفتهایم و اینکه باید جور دیگر دید. در کلاسهای حقوق او بود که میدیدم آنچه در قالب مقررات حقوقی برای ما تجویز شده، لزوما ربطی به باورها و خواستههای ما ندارد و برآمده از ذهن کسانی است که ترجمه صرف را پیشه خود ساخته و سیرت را فدای صورت کردهاند.
شاید نوپایی حقوق موضوعه در قریب صد سال پیش، توجیهی برای این وجه تلقی میشد؛ اما چندی پس از سامانگرفتن جامعه، دیگر محملی برای این گرتهبرداریهای صِرف و صورتگراییهای محض نبود؛ ولی متأسفانه هنوز هم در موارد قابلتوجهی در بر همان پاشنه میچرخد. اینجاست که احساس میشود باید طرحی نو درافکند و اندیشه فعال را جایگزین پیشه منفعل ساخت؛ و اینجاست که بایسته است باورهای ملتی که باید به مقررات پایبند باشد را دریافت و با حقوق در راه تسهیل امور اجتماعی آنان پرداخت. این امر ابتدا نیازمند واکاوی و شناخت جامعهای است که حقوق، نسخههای خود را برای آن میپیچد و سپس مستلزم اصلاح و بهروزکردن نسخههاست. برای این مهم انجمن حقوقشناسی تحت آموزههای همان استاد والاقدر سر برآورد تا به سهم خود و با امکانات بسیار محدود نقشی را ایفا کند و با شناخت مقتضیات جامعه ایرانی و تأمل در مباحث میانرشتهای، به این اندیشه کمک کند و امیدوار باشد تا با گشودن این باب، دیگران را هم به طی این مسیر توصیه کند. در این راه، گامهایی برداشته شده که معرف حضور جامعه حقوقی هست و ازجمله کارهای آخر در این حوزه، حمایت از انتشار کتابی تحت عنوان «در جستوجوی حقوق ایرانی» است که توسط جناب آقای علیرضا غریبدوست، دبیر انجمن حقوقشناسی به رشته تحریر درآمده و همت ایشان در گامنهادن در این راه، تحسین اندیشهورزان را برانگیخته است. برای نگارش این کتاب، نویسنده علاوه بر مطالعات بنیادین، از مشورتهای عده قابلتوجهی از صاحبنظران هم بهره جسته است.
نویسنده کتاب، با مروری کوتاه بر پیشینه قانونگذاری در عصر مشروطه به موضوع «حاکمیت قانون» و عدم توفیق قانون در نهادینهشدن در رفتارهای اجتماعی پرداخته و آن را از منظر نامتجانسبودن مبانی قانونگذاری و اندیشههای حقوقی غیرایرانی مورد توجه قرار داده و با اشاره به منابع اندیشههای حقوقی در تاریخ و فرهنگ چندهزارساله ایرانیان معتقد است منابع کافی برای استخراج اندیشه حقوقی ایرانی در این هزاران سال فرهنگ و تمدن ایرانی وجود دارد. نویسنده که با ارائه تعریف ویژه خود از «ایرانزمین» به منابع اندیشههای حقوقی از هزاره هشتم پیش از میلاد تا هزاره سوم و دوم پیش از میلاد پرداخته، از منابع اساطیری نیز غافل نبوده و در مبحث مستقلی به جانمایههای اساطیری نیز میپردازد. در پایان، با توجه به بازه زمانی مورد بررسی و نیز انگیزه و همت نگارنده باید منتظر جلد دوم و دیگر آثار ایشان هم بود.
در جستوجوی حقوق ایرانی، اندیشههای حقوقی در ایرانزمین، علیرضا غریبدوست، نشر نگاه معاصر