بررسی قانونی حقوق آدم‌های بی‌چهره
چالش مجازات «اسید به دستان» در انظار عمومی
ترسش تا مدت‌ها همراه زنان بود، همه با ترس از خانه پا بیرون می‌گذاشتند و مراقب هر موتورسواری که از کنارشان می‌گذشت بودند. حالا ۹ سال از آن روزهای تلخ اسیدپاشی به دختران اصفهان می‌گذرد، صورت‌های مملو از نشاط جوانی که یک‌باره فروریختند.
نسترن فرخه: ترسش تا مدت‌ها همراه زنان بود، همه با ترس از خانه پا بیرون می‌گذاشتند و مراقب هر موتورسواری که از کنارشان می‌گذشت بودند. حالا ۹ سال از آن روزهای تلخ اسیدپاشی به دختران اصفهان می‌گذرد، صورت‌های مملو از نشاط جوانی که یک‌باره فروریختند. علی مجتهدزاده، وکیل پایه‌یک دادگستری می‌گوید: اینکه موضوع اسیدپاشی به این اندازه برجسته شده، به دلیل اتفاقات دلخراشی است که در اصفهان رخ داد.
اما موارد اسیدپاشی قبل و پس از این حوادث هم وجود داشته و دارد که بخشی از آنها اصلا رسانه‌ای هم نمی‌شود. در اردیبهشت سال ۹۸ هم کمال فروتن، رئیس هیئت‌مدیره انجمن حمایت از قربانیان اسیدپاشی و فوق تخصص جراحی پلاستیک، گفته بود حدودا سالانه ۵۲ یا ۵۳ نفر قربانی اسیدپاشی در کل کشور داریم که بیشتر آمار ما برای شهرهای تهران و اصفهان است.
با وجود این طبق بسیاری روایت‌ها فرد مجرم به راحتی به این ماده شیمیایی دسترسی پیدا می‌کند، همچون ماجرای اسیدپاشی سال 99 که پدر خانواده به دلیل درگیری قبلی با همسرش به بدن زن، پسر و دامادش اسید می‌پاشد و هر سه به شدت مصدوم می‌شوند و حتی به دلیل جراحت به سر پسر خانواده و ازبین‌رفتن سه درصد از مغزش حالا در بیمارستان روانی تحت مراقبت است. بنابراین بسیاری تأکید دارند که باید قوانین مربوط به مجازات اسیدپاشی سختگیرانه‌تر باشد. شیما قوشه، وکیل دادگستری، با توجه به اینکه اسید کارکردهای بسیاری دارد و در دسترس است، می‌گوید: این دسترسی آسان به اسید و اطلاعی که عوام و مردم دارند که پرونده‌های اسیدپاشی اثباتش سخت است، همه باعث می‌شود اولین گزینه خیلی از افراد برای انتقام‌جویی‌ها متأسفانه اسید باشد. البته در کشورهای کلمبیا، بنگلادش و مخصوصا هند هم اسیدپاشی سالانه آمار قابل توجهی دارد و اغلب زنان قربانی آن هستند که علت عمده آن تعصبات قومی و قبیله‌ای و تفکرات سنتی است و بر همین اساس بسیاری بر لزوم سختگیرانه‌تربودن قوانین خرید و استفاده از این ماده پافشاری دارند.
شیما قوشه، وکیل پایه یک دادگستری عضو کانون وکلای مرکز، در مورد قوانین موجود برای اسیدپاشی به «شرق» می‌گوید: مسئله‌ای که وجود دارد این است که ما برای موضوع اسیدپاشی یک قانون خیلی قدیمی داریم. بعد از اتفاقات اصفهان مطرح شد که این قانون باید تغییر کند و به‌روز شود، یعنی هم نوع مجازات و هم نوع پیگیری آن تحت تأثیر قرار بگیرد که ماهیت رسیدگی به جرم اسیدپاشی بررسی شود، اما اتفاقی نیفتاد و حتی مطلع هستم مجلس سابق قرار بود یک قانون جدا در رابطه با این موضوع بنویسد که نمی‌دانم به کجا رسید، تا مدت‌ها این موضوع مطرح بود ولی خروجی‌ای از آن ندیدیم.
قوشه اضافه می‌کند: مسئله‌ای که وجود دارد این است که قانون ما جامع و کامل نیست و برای همین شاهد اسیدپاشی‌های مختلف هستیم، دومین موضوع بحث دسترسی به ماده اسید است که در صنعت و در خیلی از مشاغل استفاده می‌شود و گاهی به دلایل مختلف مصرف خانگی هم دارد و این دسترسی آسان به آن و اطلاعی که عوام و مردم دارند که پرونده‌های اسیدپاشی اثباتش سخت است، همه باعث می‌شود اولین گزینه خیلی از افراد برای انتقام‌جویی‌ها متأسفانه اسید باشد. همه اینها نیازمند بررسی جامعی است که قانون‌گذار باید انجام دهد که متأسفانه طی این سال‌ها همچنان پشت گوش انداخته شده است.
این وکیل در مورد این قوانین ادامه می‌دهد: من می‌دانم که در هند هم آمار اسیدپاشی بسیار زیاد است و با توجه به تعصبات قومی و قبیله‌ای که در مورد زنان وجود دارد آنجا هم به همین دلیل و به واسطه همین تفکرات آمار اسیدپاشی بالاست، این را که قوانین این حوزه در دیگر کشورها چگونه است، اطلاع ندارم ولی در کشورهای توسعه‌یافته آمار اسیدپاشی کمتر از جهان سوم است. اینکه اینجا این‌قدر آمار بیشتر است ولی کشورهای دیگر یا اسیدپاشی نیست یا آمارش بسیار کم است به دلیل قوانین بازدارنده‌ای است که وجود دارد، در هر حال در کشورهای جهان اول هم مهاجرها با فرهنگ‌های مختلف وجود دارند که بین آنها افراد متعصب با اعتقادات خاص هم امکان دارد که باشد، یعنی همه شکل آدمی وجود دارد و همان‌طورکه با اسلحه دیگران را به رگبار می‌بندند، بنابراین قوانین بازدارنده استفاده از اسید دارند که آمارش بسیار کم است. ما همچنان امیدواریم قانون جامعی در رابطه با اسیدپاشی توسط مجلس تصویب شود که هم بازدارنده باشد و هم مجازاتش به گونه‌ای سنگین باشد که اولین راهکار آدم‌های خشمگین دسترسی و استفاده از اسید نباشد.
ماجرای اصفهان
علی مجتهدزاده، عضو کانون وکلا، با اشاره به قوانین موجود برای سوءاستفاده از اسید به «شرق» می‌گوید: توجه کنید که ما قوانین سختگیرانه‌ای درخصوص بحث اسیدپاشی داریم که از جمله آن قصاص است که به‌نظر من مجازات آن کاملا بازدارنده است، اما اینکه اسیدپاشی به این اندازه برجسته شده است، به دلیل اتفاقات دلخراشی است که در اصفهان رخ داد، فکر نمی‌کنم مفتوح‌بودن پرونده کار درستی باشد، چون این موضوع امنیت روانی جامعه را به هم ریخت و این مسائلی که درخصوص اسیدپاشی مطرح می‌شود در ارتباط با این موضوع است، در غیر این به اندازه کافی به نظر من قوانین سختگیرانه است. مجتهدزاده با اشاره به اینکه آیا لزومی به سختگیری بیشتر قانونی وجود دارد یا نه؟ اضافه می‌کند: مگر چقدر امکان دارد که از اسید در این‌جور موارد استفاده شود، اسید کارکردهای خیلی مهمی دارد و شاید بد نباشد سازوکارهایی برای خریداران اسید مشخص شود، اما توجه کنید کسی که برای کار نامشروع اسید تهیه می‌کند، قطعا به صورت قانونی نمی‌تواند آن را تهیه کند و خیلی از مسائل است که امکان دارد باعث آسیب برای دیگران باشد، مثلا نمی‌توانیم فروش چاقو و امثال آن را ممنوع کنیم، چون برای موارد خاص هر کدام مورد استفاده قرار می‌گیرد، همچنین برای کسانی که جرائم خشن مرتکب می‌شوند باید آزادی مشروط، مرخصی و همه اینها را محدود کنند و شرایط زندان آنها هم باید با بقیه متفاوت باشد که کسی که خدایی نکرده چنین اقدامی را انجام داده مجازاتش برای دیگران درس عبرتی شود، چون یکی از فلسفه‌های مجازات عبرت‌پذیری برای جامعه است. اگر در این خصوص قوه قضائیه به نحوی مجازات‌ها را اجرا کند که واقعا برای جامعه درس عبرت شود، می‌تواند در پیشگیری از وقوع چنین جرائمی تأثیر داشته باشد. به نظر من اینکه ماده شیمیایی را محدود کنیم و بگوییم این نباید در اختیار افراد قرار بگیرد، صحیح نخواهد بود.
