درباره جرم انتشار فیلم و عکس افراد بدون رضایت

حسین زینالی: درباره جرم انتشار فیلم و عکس بدون رضایت باید توجه کرد صرف گرفتن فیلم و عکس در قانون ما مجازاتی ندارد؛ اما انتشار این فیلم یا عکس در فضای مجازی و اپلیکیشن‌های اینترنتی بدون اجازه صاحب آن جرم است. حتی اگر دستی در فیلم و عکس نبرند و آن‌ را به همان شکل منتشر کنند. حالت دیگر دست‌بردن در فیلم و عکس دیگران و تغییر‌دادن آن است که این مورد هم مجازات دارد و اگر فیلم یا عکس دیگری شکل مستهجن پیدا کند، مجازات بیشتر خواهد شد.

اگر شخصی صرفا تهدید کند که فیلم شما را منتشر می‌کند و این کار را انجام ندهد و برای ترساندن و باج‌گیری از شما این کار را بکند، باز هم مرتکب جرم شده است؛ اما سؤال این است که انتشار عکس دیگران تحت چه شرایطی جرم محسوب می‌شود؟ آیا صرف تهدید به آن، بدون ارتکاب آن نیز جرم است؟ در صورت تهدید و عملی‌کردن آن، آیا یک جرم به وقوع می‌پیوندد یا دو جرم؟ که در ادامه به بررسی این موضوعات خواهیم پرداخت.

شرایط تحقق جرم انتشار فیلم و عکس خصوصی

دسترسی سریع به عناوین:

جرم انتشار فیلم و عکس خصوصی

جرم تغییر و فتوشاپ فیلم و عکس خصوصی

شرایط جرم‌بودن انتشار عکس و فیلم دیگران

مجازات جرم انتشار فیلم و عکس خصوصی دیگران طبق قانون

جرم تهدید به انتشار فیلم و عکس خصوصی دیگران

شرایط تحقق جرم تهدید به انتشار فیلم و عکس خصوصی

مجازات جرم تهدید به انتشار فیلم و عکس خصوصی دیگران

نگاهی به برخی سؤالات متداول

جرم انتشار فیلم و عکس خصوصی در ماده ۷۴۵ به این شرح است که هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. در ماده ۷۴۴ آمده که هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر کند یا با علم به تغییر یا تحریف آن منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او بشود، به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. همچنین در تبصره ذکر شده اگر تغییر یا تحریف به صورت مستهجن بوده باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم می‌شود. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، تفاوت این ماده با ماده قبل در این است که در اولی، مرتکب ابتدا به تغییر و تحریف فیلم و عکس دیگری می‌پردازد و سپس آن را منتشر می‌کند؛ در‌حالی‌که در دومی بدون تغییر و تحریف، آن را منتشر می‌کند. تفاوت دیگر این است که در ماده (۷۴۴)، ورود ضرر به قربانی شرط تحقق جرم نیست؛ بلکه صرف هتک حیثیت کافی است؛ اما مطابق ماده (۷۴۵) علاوه بر هتک حیثیت، ورود ضرر به قربانی نیز شرط است؛ بنابراین مطابق این دو ماده، شرایط تحقق این جرم، به قرار زیر است:

الف) از آنجایی که این جرم در زمره جرائم رایانه‌ای قرار دارد؛ بنابراین برای تحقق آن، انتشار، حتما باید به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی انجام شود؛ بنابراین انتشار، از طریق پوستر و اعلامیه و... تحت این ماده قابل مجازات نیست؛ بلکه مواد دیگری به آن اختصاص داده شده است.

ب) مطابق ماده (۷۴۵)، عمل انتشار فیلم و عکس باید بدون رضایت قربانی صورت گرفته باشد. همچنین به دستور قانون یا مقامات قضائی نیز نباشد.

ج) فیلم یا عکس یا صوت متعلق به دیگری باشد؛ بنابراین انتشار فیلم و عکس یا صوت خود شخص، تحت این ماده قابل مجازات نیست؛ بلکه در صورت دارا‌بودن شرایط خاص، مثلا مستهجن‌بودن، تحت مواد دیگری قابل پیگیری است.

د) فیلم یا عکس یا صوت دیگری، حتما باید منتشر شود یا به گونه‌ای در دسترس دیگران قرار گرفته باشد؛ یعنی به گونه‌ای باشد که صدق عنوان انتشار کند.

ه) شخص عمدا و با سوء نیت و آگاهانه این عمل را مرتکب شده باشد و چنانچه از روی سهو خطا باشد، تحت این ماده قابل پیگرد نیست.

و) شخص قربانی از ارتکاب این جرم، ضرر ببیند یا این عمل، عرفا موجب هتک حیثیت او شود؛ بنابراین برای تحقق این جرم، باید نتیجه‌ای از آن حاصل شود و صرف ارتکاب آن بدون ایراد ضرر و هتک حیثیت، جرم نیست.

ز) ماده (۷۴۴)، ناظر به موردی است که مرتکب، ابتدا فیلم یا عکس یا صوت دیگری را تغییر یا تحریف می‌کند و سپس آن را منتشر می‌کند. برای مثال از طریق فتوشاپ باشد؛ بنابراین برای اعمال مجازات، طبق این ماده، لازم است که مرتکب ابتدا به تغییر و تحریف، پرداخته باشد.

مجازات جرم انتشار فیلم و عکس خصوصی دیگران طبق قانون چنانچه شرایط تحقق این جرم که به آن پرداخته شد، وجود داشته باشد، مجازات شخص مرتکب طبق مواد (۷۴۴) و (۷۴۵) قانون مجازات اسلامی به قرار زیر است:

«... به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵۰۰۰۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰۰۰۰۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات (حبس و جزای نقدی) محکوم می‌شود».

طبق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، حداقل و حداکثر مجازات حبس مد‌نظر در ماده ۷۴۴ نصف شده است.

طبق تبصره ماده (۷۴۵)، چنانچه عمل تغییر یا تحریف فیلم و عکس، به گونه‌ای انجام شود که به صورت مستهجن در‌آید، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات محکوم می‌شود (یعنی چهل میلیون ریال و دو سال حبس).

به دلیل حساسیتی که اشخاص بر حریم خصوصی خود و خانواده‌هایشان دارند، بسیار پیش می‌آید که این قضیه تبدیل می‌شود به ابزاری جهت اخاذی و کلاهبرداری افراد سودجو که با تهدید دیگران به انتشار فیلم، عکس، صوت یا اسرار شخصی و خانوادگی‌شان از طریق فضای مجازی، دیگران را برای رسیدن به خواسته‌های‌شان تحت فشار قرار دهند. بنابراین قانون‌گذار ما در این مورد هم ساکت نمانده است و برای این‌گونه اشخاص به صرف تهدید، حتی بدون عملی‌کردن آن، مجازات وضع کرده است.

طبق ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی تهدید به جرم عبارت است از:

«هرکس دیگری را به هر نحوی، به قتل یا ضررهای نفسی و شرافتی یا مالی یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او تهدید کند، اعم از اینکه به واسطه این کار، تقاضای دریافت وجه یا انجام امر یا ترک فعلی را کرده یا نکرده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم می‌شود». طبق قانون کاهش مجازات حبس‌های تعزیری، حداقل و حداکثر مجازات‌های حبس تعزیری درجه چهار تا درجه هشت مقرر در قانون برای جرائم قابل گذشت به نصف تقلیل می‌یابد؛ یعنی مجازات ماده به یک ماه تا یک سال تبدیل شده است.

شرایط تحقق جرم تهدید به انتشار فیلم و عکس خصوصی:

تهدید‌کننده قادر به انجام آن فعل باشد؛ بنابراین چنانچه شخصی که هیچ‌گونه سواد رایانه‌ای و دسترسی به اینترنت نداشته باشد، جرم تهدید به وقوع نمی‌پیوندد.

وضعیت تهدید‌شونده به گونه‌ای باشد که امکان وقوع آن باشد؛ مثلا تهدید شخصی که هیچ‌گونه فیلم و عکس از خود ندارد، به انتشار آن، جرم نیست.

تهدید امری نسبی است و وضعیت تهدید‌شونده در آن مؤثر است و ملاک تشخیص آن عرف است؛ یعنی تهدید باید به گونه‌ای باشد که عرفا، موجب خوف و ترس شخص نرمال و متعارف جامعه شود. طبق ماده (۶۶۹) قانون مجازات اسلامی، تهدید‌کننده «به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم می‌شود». چنانچه مرتکب، علاوه بر تهدید به انتشار عکس و فیلم، تهدید خود را هم عملی کند، به دو جرم محکوم نمی‌شود و صرفا مجازات عمل انجام داده‌شده لحاظ می‌شود.