فضای گیج و شکستن مُهر سکوت
چند روز اخیر شدت پالس‌های مثبت و منفی درباره سرنوشت مذاکرات وین و آینده احیای برجام از سوی طرف‌ها در کنار اخبار متعدد، متفاوت و متناقض در این رابطه به قدری زیاد است که عملا فضای گیجی را در حوزه دیپلماسی هسته‌ای نظاره‌گر هستیم. دراین‌بین سکوت تهران و عدم تمایل مقامات دستگاه سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی به تبیین و تشریح شرایط، چه از سوی امیرعبداللهیان و به طریق اولی مُهر سکوت بر لبان باقری‌کنی بر شدت ابهامات افزوده است.
مهدی بازرگان: چند روز اخیر شدت پالس‌های مثبت و منفی درباره سرنوشت مذاکرات وین و آینده احیای برجام از سوی طرف‌ها در کنار اخبار متعدد، متفاوت و متناقض در این رابطه به قدری زیاد است که عملا فضای گیجی را در حوزه دیپلماسی هسته‌ای نظاره‌گر هستیم. دراین‌بین سکوت تهران و عدم تمایل مقامات دستگاه سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی به تبیین و تشریح شرایط، چه از سوی امیرعبداللهیان و به طریق اولی مُهر سکوت بر لبان باقری‌کنی بر شدت ابهامات افزوده است. از یک‌سو، پس از سفر انریکه مورا و به‌خصوص شیخ تمیم به ایران شاهد فضای مثبتی بودیم که امید برای ازسرگیری مذاکرات را تقویت کرد. به دنبالش دیدارهای شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی با رابرت مالی و جوزف بورل هم نیم‌نگاه‌ها به وین را دوچندان کرد. خاصه آنکه امیر قطر هم در دیدار با صدراعظم آلمان از امیدها برای احیای برجام گفت.
پیرو این نگاه دوحه، یک روزنامه لبنانی به نقل از شیخ تمیم اعلام کرده بود ایران از درخواست خود مبنی بر حذف سپاه از لیست تروریستی صرف‌نظر کرده است، در مقابل ایالات متحده هم با لغو تحریم‌های نفت و گاز و محدودیت‌های سوئیفت موافقت خواهد کرد. هرچند مشابه این ادعا که توسط وزیر امور خارجه قطر طرح شده بود، با تکذیب رسمی تهران مواجه شد اما به نظر می‌رسد بافت معنایی بعد از ادعای اخیر نشریه پولتیکو مبنی بر آنکه بایدن تصمیم خود را برای نگه‌داشتن سپاه پاسداران در چند روز اخیر شدت پالس‌های مثبت و منفی درباره سرنوشت مذاکرات وین و آینده احیای برجام از سوی طرف‌ها در کنار اخبار متعدد، متفاوت و متناقض در این رابطه به قدری زیاد است که عملا فضای گیجی را در حوزه دیپلماسی هسته‌ای نظاره‌گر هستیم. دراین‌بین سکوت تهران و عدم تمایل مقامات دستگاه سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی به تبیین و تشریح شرایط، چه از سوی امیرعبداللهیان و به طریق اولی مُهر سکوت بر لبان باقری‌کنی بر شدت ابهامات افزوده است.
نهایی کرده و این تصمیم کاملا قطعی است، نشان می‌دهد که ادعای دوحه چندان هم دور از واقعیت نیست؛ چراکه احتمالا با چراغ سبز تهران مبنی بر صرف‌نظر از پیش‌شرطش بوده که کاخ سفید هم ادعای بستن پنجره خط قرمز ایران را پیش کشید.
بااین‌وجود روی دیگر سکه حکایت از خبرهای دیگری است. به ادعای رویترز پس از سفر انریکه مورا و شیخ تمیم، ایران و آمریکا متعهد به ازسرگیری مذاکرات نشدند. بنابراین مشخصا تحرکات دیپلماتیک معاون جوزف بورل برخلاف مواضع مثبت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، حسین امیرعبداللهیان، باقری‌کنی و شمخانی و... حرکتی «بدون پیشرفت» بوده است. کمااینکه به ادعای برخی رسانه‌های نزدیک به دولت در کشور، اساسا بازداشت کوتاه‌مدت مورا در آلمان نشان داد که وزن او و تلاش‌هایش تا چه اندازه بی‌اهمیت بوده است. درعین‌حال این رسانه‌ها اذعان داشته‌اند مورا بدون هیچ بسته پیشنهادی‌ای راهی تهران شده بود. بنابراین دستیابی به مصالحه در بحث سپاه غیرمحتمل است؛ البته اگر نگویم غیرممکن. به همین دلیل بن‌بست وین کماکان به قوت خود باقی است. در کنارش لارا روزن هم از ناامیدی مقامات اروپایی و هشدار در‌خصوص احتمال شکست مذاکرات وین می‌گوید. با این تفاسیر چنین بر‌می‌آید که هر دو طرف (تهران و واشنگتن) به جهات مختلف می‌روند و فاصله در‌حال کاهش نیست.
در چنین شرایطی ترور یکشنبه جاری در تهران هم می‌تواند به عنوان کاتالیزور تشدید گسل فعلی عمل کند. باوجود آنکه ایالات متحده هرگونه دست‌داشتن در این ترور را به کل رد کرده و اکنون سیبل اتهامات صرفا به سمت اسرائیل نشانه رفته است اما چه واشنگتن در این ترور دست داشته یا نداشته، فضای برجامی و فضای منطقه‌ای دچار دگردیسی ضدمذاکراتی خواهد شد که یقینا به تحقق سناریوی مطلوب تل‌آویو در جهت وزن‌کشی نظامی و امنیتی منجر می‌شود؛ بنابراین در ورود به فضای پساترور با وعده انتقام از جانب تهران عملا ازسرگیری مذاکرات با تداوم سکون و بن‌بست جاری محلی از اعراب نخواهد داشت.
در این شرایط فراخوانده‌شدن رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران به کنگره برای تشریح آخرین تحولات مربوط به مذاکرات وین هم موتور سنا و کنگره را برای آغاز دور جدیدی از تحرکات ضدبرجامی هم روشن خواهد کرد، به‌ویژه که زنگ رقابت‌های انتخابات میان‌دوره‌ای هم زده شد و اهرم فشار بر دولت بایدن از قِبَل برجام هم به شکل پررنگ‌تری ادامه خواهد یافت. در این فضای گُنگ و مبهم به‌واقع نمی‌توان ارزیابی دقیقی از سرانجام مذاکرات وین داشت. چون به همان میزان که دلایل و شواهد برای احیای برجام وجود دارد، می‌توان به پالس‌های منفی و تحولات چند روز اخیر پس از ترور هم برای شکست مذاکرات یا حداقل تداوم بن‌بست کنونی استناد کرد. اینجاست که خلأ روشنگری امیرعبداللهیان و شکست مُهر سکوت باقری‌کنی بیش‌ازپیش خودنمایی می‌کند.
