بازنویسی تاریخ عربستان توسط محمدبن سلمان
اردوان امیراصلانی
دولت عربستان در پایان ماه ژانویه عملیات رسانه‌ای جدیدی را آغاز کرد. آنچه تا اوایل سال میلادی در وبسایت رسمی سفارت عربستان سعودی در ایالات متحده آمریکا در دسترس همگان قرار داشت، شامل اطلاعاتی درخصوص تشکیل اولین حکومت سعودی در قرن هجدهم بود. بر اساس این اطلاعات گواهی می‌شد که اولین حکومت سعودی در سال 1745 به دنبال عقد پیمان اتحاد میان محمد بن سعود، حاکم امارت درعیه، با روحانی افراطی محمد بن عبدالوهاب که به دلیل موعظه‌های تند و افراطی از سرزمین مادری تبعید شده بود، تشکیل شد. اتحاد شمشیر و دستار خاندان آل‌سعود را به‌عنوان قدرت اصلی محلی در قرن نوزدهم مطرح کرد که به دنبال آن بخش عمده‌ای از سرزمین کنونی عربستان را فتح کردند. عثمانی‌ها که حاکم رسمی
جزیره‌العرب بودند با نابودی نیروهای عبدالله بن سعود، آخرین حاکم اولین حکومت سعودی و اعدام وی به این فتوحات خاتمه بخشیدند. به دنبال آن دو پادشاهی سعودی دیگر یکی پس از دیگری ظهور کردند که دومی از تاریخ 1824 تا 1891 زمام امور را در دست داشت. پادشاهی سوم در سال 1932 توسط عبدالعزیز ابن سعود، پدر ملک سلمان پادشاه کنونی عربستان، با تصرف ریاض تحت حمایت نیروهای اخوان (شبه‌‌نظامیان بادیه‌نشین قبیله‌ای) آغاز شد. برای مدت 300 سال تا به امروز سیستم سیاسی-مذهبی مرتبط با قدرت قبیله‌ای به رهبری خاندان مشروعیت‌یافته توسط مراجع مذهبی وهابیون باوجود همه ناملایمات هنوز پابرجا‌ست. نوادگان عبدالوهاب معروف به بیت آل‌شیخ عموما از طریق ازدواج با سعودی‌ها شریک قدرت شده و در ازای اداره امور مذهبی از آنان حمایت سیاسی می‌کنند. تا به امروز این روایتی بود که مورخین و سران عربستان سعودی به مردم ارائه می‌کردند. اما از اوایل ماه فوریه بازدیدکنندگان از وبسایت فوق‌الذکر با روایت ملی کاملا متفاوتی روبه‌رو هستند. بنابر این روایت آغاز دولت جدید سعودی در سال 1727 در حدود 18 سال قبل از عزیمت ابن عبدالوهاب به درعیه است و توصیف جامع و روشنگری از روحانی افراطی و اهداف او با ابن سعود برای آگاه‌کردن جامعه مسلمین از معارف ناب اسلام ارائه نمی‌شود. بازنویسی تاریخ بر اساس فرمان سلطنتی ملک سلمان در 27 ژانویه صورت گرفته است که بر اساس آن 22 فوریه 1727 مصادف با به‌قدرت‌رسیدن محمد بن سعود به دنبال مرگ پدر، تاریخ جدید تأسیس پادشاهی سعودی اعلام می‌شود. انتخاب این تاریخ که از سوی مورخین سعودی نیز به رسمیت شناخته شده، بسیار حائز اهمیت است. این روایت صرفا هرگونه اشاره به پیمان اتحاد سیاسی - مذهبی سعودی‌ها با بنیان‌گذار وهابیت و به تبع آن هرگونه بنیادگرایی از جمله سلفی‌گری جهادی را حذف کرده است.
بدین‌ترتیب اعمال اجداد سعودی‌ها صرفا در راستای تبدیل واحه درعیه به یک شهر دولتی برای به‌ارمغان‌آوردن صلح و اتحاد از طریق جادوی ارتباطات در سراسر شبه‌جزیره عربستان معرفی می‌شود. فراتر از انگیزه اطلاع‌رسانی درخصوص آثار مضر وهابیت در عربستان سعودی و به‌طور گسترده در جهان اسلام، این پاکسازی تاریخی محتاطانه با اهداف ولیعهد محمد بن سلمان مطابقت دارد.
از جمله این اهداف می‌توان توسعه ملی‌گرایی سعودی، فاصله‌گرفتن کشور از اسلام بنیادگرا و در‌نهایت تضمین جانشینی و به‌قدرت‌رسیدن ولیعهد در‌حالی‌که سلامت پدر 86ساله رو به افول است را نام برد. پادشاهی سعودی برای مدت‌های طولانی برای حفظ بقای خود با تنش‌های تاریخی و رقابت‌های خانوادگی روبه‌رو بوده است.
ملک فهد، برادر بزرگ‌تر ملکسلمان در سال 1982 ویژگی موروثی منصب ولیعهدی را منسوخ کرد. برادرش عبدالله در سال 2005 شورای بیعت متشکل از تعداد قابل‌توجهی از شاهزادگان را برای تأیید وظایف پادشاه آینده تشکیل داد.
با‌این‌حال، با شروع پادشاهی ملکسلمان از سال 2015 و مورد عنایت قرار‌دادن پسر موردعلاقه‌اش که چندین نفر از اعضای خانواده از جمله دو ولیعهد سابق را زندانی و حتی شکنجه کرد، کل این سیستم نظارتی به‌طور قابل‌توجهی با چالش مواجه شده است.
به نظر می‌رسد بازنویسی تاریخ و در نتیجه کاهش نقش آل‌شیخ که طبیعتا در انتخاب پادشاه آینده ضروری است یک مانور سیاسی در راستای مطیع‌سازی شاهزادگان رقیب و منتقد ولیعهد جوان باشد که نگران زمامداری وی در دهه‌های آینده هستند. در‌حالی‌که 23 سپتامبر روز ملی عربستان با مناسبت اتحاد پادشاهی عربستان توسط ابن سعود در 23 سپتامبر1932 باقی خواهد ماند، ملکسلمان پادشاه عربستان که قریب به دو سال در کاخ خود در شهر نئوم که توسط پسرش ساخته‌شده در انزوا به سر می‌برد، طبق یک فرمان سلطنتی سالروز تأسیس پادشاهی عربستان را برای گرامیداشت شکل‌گیری نخستین حکومت سعودی در سال 1727 روز 22 فوریه و تعطیل رسمی اعلام کرد.
به همین مناسبت بیانیه‌های سیاسی جدیدی باید صادر شوند. تمایل محمد بن‌سلمان به تضعیف اتحاد سعودی‌ها با وهابیت، وی را با خطر اتحاد جبهه مخالف و اعضای خانواده و مذهبیون که به دنبال قدرت و اختیارات هستند، مواجه خواهد کرد.
اگرچه مدت‌ها است که محمد بن‌سلمان تلاش خود را در مسیر رسیدن به قدرت و به‌دست‌گرفتن زمامداری آغاز کرده است ولی تضمینی برای رسیدن به نتیجه دلخواهش وجود ندارد. تصادفی نیست که واشنگتن مستقیما با ملک سلمان سر‌و‌کار دارد، زیرا وقایعی که در ریاض رخ می‌دهند، با پیچیدگی‌ها و چرخش‌های زیادی همراه هستند.
دولت عربستان در پایان ماه ژانویه عملیات رسانه‌ای جدیدی را آغاز کرد. آنچه تا اوایل سال میلادی در وبسایت رسمی سفارت عربستان سعودی در ایالات متحده آمریکا در دسترس همگان قرار داشت، شامل اطلاعاتی درخصوص تشکیل اولین حکومت سعودی در قرن هجدهم بود. بر اساس این اطلاعات گواهی می‌شد که اولین حکومت سعودی در سال 1745 به دنبال عقد پیمان اتحاد میان محمد بن سعود، حاکم امارت درعیه، با روحانی افراطی محمد بن عبدالوهاب که به دلیل موعظه‌های تند و افراطی از سرزمین مادری تبعید شده بود، تشکیل شد. اتحاد شمشیر و دستار خاندان آل‌سعود را به‌عنوان قدرت اصلی محلی در قرن نوزدهم مطرح کرد که به دنبال آن بخش عمده‌ای از سرزمین کنونی عربستان را فتح کردند. عثمانی‌ها که حاکم رسمی
جزیره‌العرب بودند با نابودی نیروهای عبدالله بن سعود، آخرین حاکم اولین حکومت سعودی و اعدام وی به این فتوحات خاتمه بخشیدند. به دنبال آن دو پادشاهی سعودی دیگر یکی پس از دیگری ظهور کردند که دومی از تاریخ 1824 تا 1891 زمام امور را در دست داشت. پادشاهی سوم در سال 1932 توسط عبدالعزیز ابن سعود، پدر ملک سلمان پادشاه کنونی عربستان، با تصرف ریاض تحت حمایت نیروهای اخوان (شبه‌‌نظامیان بادیه‌نشین قبیله‌ای) آغاز شد. برای مدت 300 سال تا به امروز سیستم سیاسی-مذهبی مرتبط با قدرت قبیله‌ای به رهبری خاندان مشروعیت‌یافته توسط مراجع مذهبی وهابیون باوجود همه ناملایمات هنوز پابرجا‌ست. نوادگان عبدالوهاب معروف به بیت آل‌شیخ عموما از طریق ازدواج با سعودی‌ها شریک قدرت شده و در ازای اداره امور مذهبی از آنان حمایت سیاسی می‌کنند. تا به امروز این روایتی بود که مورخین و سران عربستان سعودی به مردم ارائه می‌کردند. اما از اوایل ماه فوریه بازدیدکنندگان از وبسایت فوق‌الذکر با روایت ملی کاملا متفاوتی روبه‌رو هستند. بنابر این روایت آغاز دولت جدید سعودی در سال 1727 در حدود 18 سال قبل از عزیمت ابن عبدالوهاب به درعیه است و توصیف جامع و روشنگری از روحانی افراطی و اهداف او با ابن سعود برای آگاه‌کردن جامعه مسلمین از معارف ناب اسلام ارائه نمی‌شود. بازنویسی تاریخ بر اساس فرمان سلطنتی ملک سلمان در 27 ژانویه صورت گرفته است که بر اساس آن 22 فوریه 1727 مصادف با به‌قدرت‌رسیدن محمد بن سعود به دنبال مرگ پدر، تاریخ جدید تأسیس پادشاهی سعودی اعلام می‌شود. انتخاب این تاریخ که از سوی مورخین سعودی نیز به رسمیت شناخته شده، بسیار حائز اهمیت است. این روایت صرفا هرگونه اشاره به پیمان اتحاد سیاسی - مذهبی سعودی‌ها با بنیان‌گذار وهابیت و به تبع آن هرگونه بنیادگرایی از جمله سلفی‌گری جهادی را حذف کرده است.
بدین‌ترتیب اعمال اجداد سعودی‌ها صرفا در راستای تبدیل واحه درعیه به یک شهر دولتی برای به‌ارمغان‌آوردن صلح و اتحاد از طریق جادوی ارتباطات در سراسر شبه‌جزیره عربستان معرفی می‌شود. فراتر از انگیزه اطلاع‌رسانی درخصوص آثار مضر وهابیت در عربستان سعودی و به‌طور گسترده در جهان اسلام، این پاکسازی تاریخی محتاطانه با اهداف ولیعهد محمد بن سلمان مطابقت دارد.
از جمله این اهداف می‌توان توسعه ملی‌گرایی سعودی، فاصله‌گرفتن کشور از اسلام بنیادگرا و در‌نهایت تضمین جانشینی و به‌قدرت‌رسیدن ولیعهد در‌حالی‌که سلامت پدر 86ساله رو به افول است را نام برد. پادشاهی سعودی برای مدت‌های طولانی برای حفظ بقای خود با تنش‌های تاریخی و رقابت‌های خانوادگی روبه‌رو بوده است.
ملک فهد، برادر بزرگ‌تر ملکسلمان در سال 1982 ویژگی موروثی منصب ولیعهدی را منسوخ کرد. برادرش عبدالله در سال 2005 شورای بیعت متشکل از تعداد قابل‌توجهی از شاهزادگان را برای تأیید وظایف پادشاه آینده تشکیل داد.
با‌این‌حال، با شروع پادشاهی ملکسلمان از سال 2015 و مورد عنایت قرار‌دادن پسر موردعلاقه‌اش که چندین نفر از اعضای خانواده از جمله دو ولیعهد سابق را زندانی و حتی شکنجه کرد، کل این سیستم نظارتی به‌طور قابل‌توجهی با چالش مواجه شده است.
به نظر می‌رسد بازنویسی تاریخ و در نتیجه کاهش نقش آل‌شیخ که طبیعتا در انتخاب پادشاه آینده ضروری است یک مانور سیاسی در راستای مطیع‌سازی شاهزادگان رقیب و منتقد ولیعهد جوان باشد که نگران زمامداری وی در دهه‌های آینده هستند. در‌حالی‌که 23 سپتامبر روز ملی عربستان با مناسبت اتحاد پادشاهی عربستان توسط ابن سعود در 23 سپتامبر1932 باقی خواهد ماند، ملکسلمان پادشاه عربستان که قریب به دو سال در کاخ خود در شهر نئوم که توسط پسرش ساخته‌شده در انزوا به سر می‌برد، طبق یک فرمان سلطنتی سالروز تأسیس پادشاهی عربستان را برای گرامیداشت شکل‌گیری نخستین حکومت سعودی در سال 1727 روز 22 فوریه و تعطیل رسمی اعلام کرد.
به همین مناسبت بیانیه‌های سیاسی جدیدی باید صادر شوند. تمایل محمد بن‌سلمان به تضعیف اتحاد سعودی‌ها با وهابیت، وی را با خطر اتحاد جبهه مخالف و اعضای خانواده و مذهبیون که به دنبال قدرت و اختیارات هستند، مواجه خواهد کرد.
اگرچه مدت‌ها است که محمد بن‌سلمان تلاش خود را در مسیر رسیدن به قدرت و به‌دست‌گرفتن زمامداری آغاز کرده است ولی تضمینی برای رسیدن به نتیجه دلخواهش وجود ندارد. تصادفی نیست که واشنگتن مستقیما با ملک سلمان سر‌و‌کار دارد، زیرا وقایعی که در ریاض رخ می‌دهند، با پیچیدگی‌ها و چرخش‌های زیادی همراه هستند.