سیدحسین مرعشی: کارگزاران به دلیل ردصلاحیت‌ها صحنه انتخابات را ترک نمی‌کند
نوشداروی اصلاحات؛ انتخابات یا سرمایه اجتماعی؟
سیدحسین مرعشی: کارگزاران به دلیل ردصلاحیت‌ها صحنه انتخابات را ترک نمی‌کند
مهرشاد ایمانی : دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی به‌تازگی در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایلنا» درباره آنچه در انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 گذشت، گفته است: «زمانی که همه گروه‌های سیاسی اصلاح‌طلب به ائتلاف رسیده و جبهه اصلاحات را شکل دادند، همه موافق شرکت در انتخابات بودند. بعد از آنکه کاندیداهای مصوب جبهه اصلاحات ردصلاحیت شدند، تعدادی از گروه‌ها علاقه‌مند بودند که چون اکثریت کاندیداهای جبهه اصلاحات ردصلاحیت شدند، ما کاندیدایی در انتخابات نداشته باشیم و این به این معنی نبود که در انتخابات شرکت نمی‌کنیم. با توجه به آنکه آقای همتی جزء کاندیداهای جبهه اصلاحات نبود، حزب کارگزاران سازندگی به همراه بیش از نیمی از احزاب جبهه اصلاحات، از کاندیداتوری آقای همتی حمایت کردند. بنابراین اصلا موضوع شرکت در انتخابات نبود. همه گروه‌ها در انتخابات فعال بودند و 9 کاندیدای مصوب نیز در جبهه اصلاحات حاضر بودند. بعد از ردصلاحیت همه کاندیداهای اصلاحات از‌جمله آقای جهانگیری، محسن هاشمی، مسعود پزشکیان، محمد شریعتمداری و سایر دوستان، نام دو نفر در جبهه ظاهر شد و با توجه به ردصلاحیت همه کاندیداهای جبهه اصلاحات و اعلام نداشتن
کاندیدا، کارگزاران و جمع دیگری از گروه‌های اصلاح‌طلب تفاوتی بین آقای همتی و رئیسی می‌دیدند که در نهایت از آقای همتی حمایت کردند». او درباره وضعیت کنونی اصلاح‌طلبان نیز بیان کرده است: «هیچ عدم انسجامی وجود ندارد. انسجام کامل در جبهه اصلاحات وجود دارد و در واقع آن چیزی که هنوز زود است تا درباره آن حرف بزنیم، این است که سیاست‌های کلی برای انتخابات آینده هنوز مشخص نیست. چون آن سیاست‌ها مشخص نیست، زود است که بخواهیم فضای سیاسی انتخابات مجلس دوازدهم را رصد کنیم. جبهه اصلاحات منتظر می‌ماند که این سیاست‌های کلی روشن شود. هر وقت آن سیاست‌ها روشن شد، متناسب با آن حرکت می‌کنیم. برداشتی که من دارم این است که اگر کاندیداهای مورد نظر اصلاح‌طلبان برای انتخابات آینده تأیید صلاحیت شوند، اصلاح‌طلبان هیچ تردیدی برای حضور در انتخابات نخواهند کرد. اگر کاندیداهای اصلاح‌طلبان ردصلاحیت شوند و امکانی برای رقابت وجود نداشته باشد، جبهه‌ای که نتواند از کاندیدای خودش دفاع کند، چرا وارد انتخابات شود. در حزب کارگزاران هم به همین شکل است و فرقی نمی‌کند. موضع ما در حزب کارگزاران به‌طور مشخص روشن است، تا جایی که امکان رقابت وجود دارد، از
فرصت انتخابات برای اصلاح سیاست‌های کشور استفاده می‌کنیم». او همچنین همتی را گزینه مناسبی در انتخابات اخیر دانست و گفت: «آقای همتی گزینه مناسبی بود، سابقه مدیریت اقتصاد کشور را داشت، عالم اقتصاد بود و به همین دلیل او را انتخاب کردیم». مرعشی درخصوص ردصلاحیت‌ها موضع کارگزاران را این‌گونه اعلام کرد: «ما در حزب کارگزاران، به دلیل ردصلاحیت کسی که هرچقدر هم دارای اهمیت و ارزشمند باشد، صحنه انتخابات را ترک نمی‌کنیم. ما زمانی صحنه انتخابات را ترک می‌کنیم که قدرت انتخاب نداشته باشیم. در سال ۹۲ هم آقای هاشمی‌رفسنجانی که عزیز کشور و مورد وفاق همه میانه‌روها و اصلاح‌طلبان بودند وقتی ردصلاحیت شدند، صحنه انتخابات را ترک نکردیم؛ چون امکان انتخاب آقای سعید جلیلی از یک طرف و آقای عارف و روحانی در طرف دیگر وجود داشت و چون قدرت انتخاب داشتیم، آقای روحانی را انتخاب کردیم. قصد ما این است تا جایی که قدرت انتخاب داشته باشیم، در انتخابات شرکت کنیم». او درباره برنامه اصلاح‌طلبان برای حضور در انتخابات مجلس دوازدهم در سال ۱۴۰۲ گفت: «در حال حاضر همه احزاب اصلاح‌طلب مشغول مطالعه برای برنامه‌ها هستند و فضای سیاسی کشور را رصد می‌کنند.
ولی حزب کارگزاران منتظر آشکارشدن سیاست‌های کلی است که شورای نگهبان عامل آن سیاست‌هاست. اگر به یک انتخابات فراگیر فکر کنند و فرصت حضور به اصلاح‌طلبان را بدهند، آنها هم باید با رعایت خط قرمزهای نظام شخصیت‌هایی را به مجلس بفرستند که با تشکیل یک مجلس نیرومند، کشور سامان بگیرد و این ناکارآمدی که در کشور حاکم است، جای خود را به یک نظام کارآمد بدهد. آینده اصلاح‌طلبان بستگی به عوامل متعددی دارد که به همت خودشان و لطف خداوند برمی‌گردد».
چند نکته درباره سخنان اخیر دبیرکل کارگزاران به نظر می‌رسد:
1. مرعشی از یک سو می‌گوید که جبهه اصلاحات منتظر است تا سیاست‌های کلی درباره انتخابات روشن شود و در صورتی که نامزدی برای دفاع نداشته باشد، در انتخابات شرکت نمی‌کند و در جای دیگر همین مصاحبه به صراحت می‌گوید کارگزاران تحت هیچ شرایطی انتخابات را ترک نمی‌کند. این سخن در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از شخصیت‌ها و احزاب اصلاح‌طلب در دو انتخابات مجلس 98 و ریاست‌جمهوری 1400 با همین استدلال که نامزدی درخور ارائه باقی نمانده است، باور داشتند که اصلاح‌طلبان انتخابات را تحریم نمی‌کنند اما از هیچ‌یک از نامزدها هم حمایت نمی‌کنند؛ همان گزاره‌ای که سعید حجاریان پیش از انتخابات مجلس یازدهم گفت و تحت عنوان مشارکت مشروط در انتخابات مطرح کرد که اصلاح‌طلبان باید با تمام توان نامزدهای خود را معرفی کنند و در صورت ردصلاحیت آنها حمایت از نامزدهای حداقلی یا ائتلافی منطقی نیست؛ زیرا در این صورت با عدم اقبال مردم، آبروی اصلاحات در معرض تهدید قرار می‌گیرد.
2. مرعشی می‌گوید کارگزاران تحت هر شرایطی در انتخابات شرکت می‌کند و این در حالی است که تا این لحظه دو عنصر یعنی تغییر رویکرد شورای نگهبان در قبال نامزدهای غیراصولگرا تغییری نکرده است. اصلاح‌طلبان در هر دو مقطع انتخابات مجلس و ریاست‌جمهوری مذاکرات عمده‌ای با شورای نگهبان انجام دادند، اما در عمل نه‌تنها تغییری در وضعیت نامزدهایشان نسبت به گذشته ایجاد نشد، بلکه شرایط تنگ‌تر از گذشته هم شد. حالا می‌توان کلام مرعشی را این‌طور تعبیر کرد که اگر شورای نگهبان باز هم به صورت گسترده نیروهای اصلاح‌طلب را ردصلاحیت کند، دست‌کم کارگزاران در میدان حاضر خواهد بود؛ شرایطی که در دو انتخابات 98 و 1400 نتیجه‌اش بر همه آشکار شد.
3. مسئله بعدی نادیده‌انگاشتن میل مردم به مشارکت در انتخابات است؛ موضوعی که نه‌تنها اصلاح‌طلبان بلکه اصولگرایان را هم دچار چالش کرده است و حتی اگر اصولگرایان در غیاب نامزدهای اصلاح‌طلب در انتخابات پیروز می‌شوند، آن انتخابات چندان برگ افتخار آنها محسوب نمی‌شود؛ زیرا پیروزی در انتخاباتی درون‌جناحی کار سختی نیست. بنابراین یکی از مشکلات اساسی جبهه اصلاحات که تا پیش از این نمایندگی مخاطبان اصلاحات و البته آرای خاکستری را در اختیار داشت، بی‌تمایلی و به نوعی دلزدگی سیاسی مردم از عرصه سیاست‌ورزی است. در واقع در کاهش سرمایه اجتماعی «سیاست» این اصلاح‌طلبان بودند که بیشترین ضرر را کردند؛ زیرا اصولگرایان همواره کف آرای تکلیفی خود را دارند. پس به نظر می‌رسد عزم اصلاح‌طلبان برای مشارکت در انتخابات برای پیروزی آنها کافی نیست و حتما پیش‌نیاز پیروزی احیای سرمایه اجتماعی است.
4. نکته پایانی آنکه استفاده از این جمله مطلق که «ما در حزب کارگزاران، به دلیل ردصلاحیت کسی که هرچقدر هم دارای اهمیت و ارزشمند باشد، صحنه انتخابات را ترک نمی‌کنیم» باعث می‌شود حتی شورای نگهبان هم انگیزه‌ای برای تغییر مشی خود در قبال بررسی صلاحیت‌ها نداشته باشد؛ زیرا اگر این شیوه در دستور کار باشد، اصلاح‌طلبان ابتکار عملی در دست ندارند و چه نامزدهایشان ردصلاحیت شوند و چه نشوند، در انتخابات شرکت می‌کنند و به نوعی رقابتی نابرابر میان نامزدهای حداکثری اصولگرایان و نامزدهای حداقلی، ائتلافی و بعضا ناشناخته اصلاح‌طلبان درمی‌گیرد. از طرفی شاید بتوان گفت سیاست عالم ممکنات است نه عالم مطلق‌ها.
مهرشاد ایمانی : دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی به‌تازگی در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایلنا» درباره آنچه در انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 گذشت، گفته است: «زمانی که همه گروه‌های سیاسی اصلاح‌طلب به ائتلاف رسیده و جبهه اصلاحات را شکل دادند، همه موافق شرکت در انتخابات بودند. بعد از آنکه کاندیداهای مصوب جبهه اصلاحات ردصلاحیت شدند، تعدادی از گروه‌ها علاقه‌مند بودند که چون اکثریت کاندیداهای جبهه اصلاحات ردصلاحیت شدند، ما کاندیدایی در انتخابات نداشته باشیم و این به این معنی نبود که در انتخابات شرکت نمی‌کنیم. با توجه به آنکه آقای همتی جزء کاندیداهای جبهه اصلاحات نبود، حزب کارگزاران سازندگی به همراه بیش از نیمی از احزاب جبهه اصلاحات، از کاندیداتوری آقای همتی حمایت کردند. بنابراین اصلا موضوع شرکت در انتخابات نبود. همه گروه‌ها در انتخابات فعال بودند و 9 کاندیدای مصوب نیز در جبهه اصلاحات حاضر بودند. بعد از ردصلاحیت همه کاندیداهای اصلاحات از‌جمله آقای جهانگیری، محسن هاشمی، مسعود پزشکیان، محمد شریعتمداری و سایر دوستان، نام دو نفر در جبهه ظاهر شد و با توجه به ردصلاحیت همه کاندیداهای جبهه اصلاحات و اعلام نداشتن
کاندیدا، کارگزاران و جمع دیگری از گروه‌های اصلاح‌طلب تفاوتی بین آقای همتی و رئیسی می‌دیدند که در نهایت از آقای همتی حمایت کردند». او درباره وضعیت کنونی اصلاح‌طلبان نیز بیان کرده است: «هیچ عدم انسجامی وجود ندارد. انسجام کامل در جبهه اصلاحات وجود دارد و در واقع آن چیزی که هنوز زود است تا درباره آن حرف بزنیم، این است که سیاست‌های کلی برای انتخابات آینده هنوز مشخص نیست. چون آن سیاست‌ها مشخص نیست، زود است که بخواهیم فضای سیاسی انتخابات مجلس دوازدهم را رصد کنیم. جبهه اصلاحات منتظر می‌ماند که این سیاست‌های کلی روشن شود. هر وقت آن سیاست‌ها روشن شد، متناسب با آن حرکت می‌کنیم. برداشتی که من دارم این است که اگر کاندیداهای مورد نظر اصلاح‌طلبان برای انتخابات آینده تأیید صلاحیت شوند، اصلاح‌طلبان هیچ تردیدی برای حضور در انتخابات نخواهند کرد. اگر کاندیداهای اصلاح‌طلبان ردصلاحیت شوند و امکانی برای رقابت وجود نداشته باشد، جبهه‌ای که نتواند از کاندیدای خودش دفاع کند، چرا وارد انتخابات شود. در حزب کارگزاران هم به همین شکل است و فرقی نمی‌کند. موضع ما در حزب کارگزاران به‌طور مشخص روشن است، تا جایی که امکان رقابت وجود دارد، از
فرصت انتخابات برای اصلاح سیاست‌های کشور استفاده می‌کنیم». او همچنین همتی را گزینه مناسبی در انتخابات اخیر دانست و گفت: «آقای همتی گزینه مناسبی بود، سابقه مدیریت اقتصاد کشور را داشت، عالم اقتصاد بود و به همین دلیل او را انتخاب کردیم». مرعشی درخصوص ردصلاحیت‌ها موضع کارگزاران را این‌گونه اعلام کرد: «ما در حزب کارگزاران، به دلیل ردصلاحیت کسی که هرچقدر هم دارای اهمیت و ارزشمند باشد، صحنه انتخابات را ترک نمی‌کنیم. ما زمانی صحنه انتخابات را ترک می‌کنیم که قدرت انتخاب نداشته باشیم. در سال ۹۲ هم آقای هاشمی‌رفسنجانی که عزیز کشور و مورد وفاق همه میانه‌روها و اصلاح‌طلبان بودند وقتی ردصلاحیت شدند، صحنه انتخابات را ترک نکردیم؛ چون امکان انتخاب آقای سعید جلیلی از یک طرف و آقای عارف و روحانی در طرف دیگر وجود داشت و چون قدرت انتخاب داشتیم، آقای روحانی را انتخاب کردیم. قصد ما این است تا جایی که قدرت انتخاب داشته باشیم، در انتخابات شرکت کنیم». او درباره برنامه اصلاح‌طلبان برای حضور در انتخابات مجلس دوازدهم در سال ۱۴۰۲ گفت: «در حال حاضر همه احزاب اصلاح‌طلب مشغول مطالعه برای برنامه‌ها هستند و فضای سیاسی کشور را رصد می‌کنند.
ولی حزب کارگزاران منتظر آشکارشدن سیاست‌های کلی است که شورای نگهبان عامل آن سیاست‌هاست. اگر به یک انتخابات فراگیر فکر کنند و فرصت حضور به اصلاح‌طلبان را بدهند، آنها هم باید با رعایت خط قرمزهای نظام شخصیت‌هایی را به مجلس بفرستند که با تشکیل یک مجلس نیرومند، کشور سامان بگیرد و این ناکارآمدی که در کشور حاکم است، جای خود را به یک نظام کارآمد بدهد. آینده اصلاح‌طلبان بستگی به عوامل متعددی دارد که به همت خودشان و لطف خداوند برمی‌گردد».
چند نکته درباره سخنان اخیر دبیرکل کارگزاران به نظر می‌رسد:
1. مرعشی از یک سو می‌گوید که جبهه اصلاحات منتظر است تا سیاست‌های کلی درباره انتخابات روشن شود و در صورتی که نامزدی برای دفاع نداشته باشد، در انتخابات شرکت نمی‌کند و در جای دیگر همین مصاحبه به صراحت می‌گوید کارگزاران تحت هیچ شرایطی انتخابات را ترک نمی‌کند. این سخن در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از شخصیت‌ها و احزاب اصلاح‌طلب در دو انتخابات مجلس 98 و ریاست‌جمهوری 1400 با همین استدلال که نامزدی درخور ارائه باقی نمانده است، باور داشتند که اصلاح‌طلبان انتخابات را تحریم نمی‌کنند اما از هیچ‌یک از نامزدها هم حمایت نمی‌کنند؛ همان گزاره‌ای که سعید حجاریان پیش از انتخابات مجلس یازدهم گفت و تحت عنوان مشارکت مشروط در انتخابات مطرح کرد که اصلاح‌طلبان باید با تمام توان نامزدهای خود را معرفی کنند و در صورت ردصلاحیت آنها حمایت از نامزدهای حداقلی یا ائتلافی منطقی نیست؛ زیرا در این صورت با عدم اقبال مردم، آبروی اصلاحات در معرض تهدید قرار می‌گیرد.
2. مرعشی می‌گوید کارگزاران تحت هر شرایطی در انتخابات شرکت می‌کند و این در حالی است که تا این لحظه دو عنصر یعنی تغییر رویکرد شورای نگهبان در قبال نامزدهای غیراصولگرا تغییری نکرده است. اصلاح‌طلبان در هر دو مقطع انتخابات مجلس و ریاست‌جمهوری مذاکرات عمده‌ای با شورای نگهبان انجام دادند، اما در عمل نه‌تنها تغییری در وضعیت نامزدهایشان نسبت به گذشته ایجاد نشد، بلکه شرایط تنگ‌تر از گذشته هم شد. حالا می‌توان کلام مرعشی را این‌طور تعبیر کرد که اگر شورای نگهبان باز هم به صورت گسترده نیروهای اصلاح‌طلب را ردصلاحیت کند، دست‌کم کارگزاران در میدان حاضر خواهد بود؛ شرایطی که در دو انتخابات 98 و 1400 نتیجه‌اش بر همه آشکار شد.
3. مسئله بعدی نادیده‌انگاشتن میل مردم به مشارکت در انتخابات است؛ موضوعی که نه‌تنها اصلاح‌طلبان بلکه اصولگرایان را هم دچار چالش کرده است و حتی اگر اصولگرایان در غیاب نامزدهای اصلاح‌طلب در انتخابات پیروز می‌شوند، آن انتخابات چندان برگ افتخار آنها محسوب نمی‌شود؛ زیرا پیروزی در انتخاباتی درون‌جناحی کار سختی نیست. بنابراین یکی از مشکلات اساسی جبهه اصلاحات که تا پیش از این نمایندگی مخاطبان اصلاحات و البته آرای خاکستری را در اختیار داشت، بی‌تمایلی و به نوعی دلزدگی سیاسی مردم از عرصه سیاست‌ورزی است. در واقع در کاهش سرمایه اجتماعی «سیاست» این اصلاح‌طلبان بودند که بیشترین ضرر را کردند؛ زیرا اصولگرایان همواره کف آرای تکلیفی خود را دارند. پس به نظر می‌رسد عزم اصلاح‌طلبان برای مشارکت در انتخابات برای پیروزی آنها کافی نیست و حتما پیش‌نیاز پیروزی احیای سرمایه اجتماعی است.
4. نکته پایانی آنکه استفاده از این جمله مطلق که «ما در حزب کارگزاران، به دلیل ردصلاحیت کسی که هرچقدر هم دارای اهمیت و ارزشمند باشد، صحنه انتخابات را ترک نمی‌کنیم» باعث می‌شود حتی شورای نگهبان هم انگیزه‌ای برای تغییر مشی خود در قبال بررسی صلاحیت‌ها نداشته باشد؛ زیرا اگر این شیوه در دستور کار باشد، اصلاح‌طلبان ابتکار عملی در دست ندارند و چه نامزدهایشان ردصلاحیت شوند و چه نشوند، در انتخابات شرکت می‌کنند و به نوعی رقابتی نابرابر میان نامزدهای حداکثری اصولگرایان و نامزدهای حداقلی، ائتلافی و بعضا ناشناخته اصلاح‌طلبان درمی‌گیرد. از طرفی شاید بتوان گفت سیاست عالم ممکنات است نه عالم مطلق‌ها.