نقش خودروهای فرسوده در آلودگی هوای کلانشهرها
آلودگی هوای پایتخت ایران طی سالهای اخیر به یکی از مهمترین معضلات زیستمحیطی و بهداشتی تبدیل شده است و خودروهای فرسوده نقش تعیینکنندهای در تشدید این بحران دارند. تهران به دلیل تراکم جمعیت بالا، تعداد قابل توجه خودروهای شخصی و ناوگان حملونقل عمومی، با افزایش روزافزون میزان ذرات معلق و آلایندههای گازی مواجه است. هرچند منابع مختلفی مانند صنایع و نیروگاهها در انتشار آلایندهها مؤثر هستند، اما سهم خودروهای فرسوده بهویژه در ایجاد ذرات ریز معلق، دیاکسید نیتروژن و مونوکسید کربن بسیار چشمگیر است
به گزارش گروه رسانهای شرق،
آلودگی هوای پایتخت ایران طی سالهای اخیر به یکی از مهمترین معضلات زیستمحیطی و بهداشتی تبدیل شده است و خودروهای فرسوده نقش تعیینکنندهای در تشدید این بحران دارند. تهران به دلیل تراکم جمعیت بالا، تعداد قابل توجه خودروهای شخصی و ناوگان حملونقل عمومی، با افزایش روزافزون میزان ذرات معلق و آلایندههای گازی مواجه است. هرچند منابع مختلفی مانند صنایع و نیروگاهها در انتشار آلایندهها مؤثر هستند، اما سهم خودروهای فرسوده بهویژه در ایجاد ذرات ریز معلق، دیاکسید نیتروژن و مونوکسید کربن بسیار چشمگیر است. این خودروها که عمدتاً بیش از ۱۵ تا ۲۰ سال عمر دارند، به دلیل کاهش کیفیت سوختسوزی و فرسودگی موتور و سیستم اگزوز، میزان قابل توجهی از آلایندهها را بدون فیلتراسیون مناسب وارد هوا میکنند و سلامت شهروندان را به خطر میاندازند. مطالعات محیطزیستی نشان میدهند که خودروهای فرسوده بیش از دو برابر خودروهای نو در هر کیلومتر رانندگی، آلاینده تولید میکنند و در هوای پاییزی و زمستانی که پدیده وارونگی دما رخ میدهد، اثرات این آلایندهها شدت بیشتری مییابد. این آلایندهها علاوه بر ایجاد مشکلات تنفسی، میتوانند سبب بیماریهای قلبی، فشار خون، سرفههای مزمن و حتی افزایش نرخ مرگ و میر شوند. همچنین ذرات معلق ریز (PM2.5) که عمدتا ناشی از احتراق ناقص سوخت در موتورهای فرسوده هستند، میتوانند وارد جریان خون شده و اثرات مخرب سیستمیک بر بدن داشته باشند. در نتیجه، هرچه تعداد خودروهای فرسوده بیشتر باشد، بار آلودگی هوای تهران نیز بالاتر خواهد بود. چالش اصلی در مواجهه با این پدیده، فقدان سیاستهای پایدار و نظارت مؤثر برای بازنشستگی خودروهای فرسوده است. هرچند طرحهایی مانند تسهیلات نوسازی ناوگان و معافیتهای مالیاتی برای صاحبان خودروهای نو در سالهای گذشته اجرا شدهاند، اما هنوز سهم زیادی از خودروهای فرسوده در سطح شهر مشغول به تردد هستند. مشکل دیگر، عدم تطابق استانداردهای آلایندگی خودروها با سوختهای موجود در کشور است؛ بسیاری از خودروهای فرسوده حتی اگر سوخت مناسب داشته باشند، به دلیل ضعف موتور و نبود سیستمهای کنترل آلاینده، قادر به کاهش انتشار گازهای مضر نیستند. نقش مردم و فرهنگسازی نیز در کاهش این معضل غیرقابل انکار است. افزایش آگاهی شهروندان درباره اثرات منفی خودروهای فرسوده و تشویق به استفاده از حملونقل عمومی، دوچرخه و پیادهروی میتواند به کاهش تردد خودروهای پرآلاینده کمک کند. علاوه بر آن، توسعه زیرساختهای حملونقل عمومی پاک و سیستمهای تشویقی برای خودروهای کممصرف و برقی میتواند اثر ملموسی در کاهش آلودگی هوای پایتخت داشته باشد. در مجموع، خودروهای فرسوده بهعنوان یکی از منابع اصلی آلایندههای شهری، تأثیر مستقیم و شدیدی بر کیفیت هوا و سلامت شهروندان تهران دارند. رفع این مشکل نیازمند سیاستگذاری جامع، بازنشستگی واقعی خودروهای فرسوده، ارتقای کیفیت سوخت و موتورها، و همراهی شهروندان با شیوههای زندگی پایدار است. تنها با همکاری بین دولت، صنایع و مردم است که میتوان امید داشت تهران از بار آلودگی هوایی که سالها زندگی شهری را تحت تأثیر قرار داده، رهایی یابد.گزارشهای دولتی و رسانهای نشان میدهد که سهم خودروهای فرسوده در ناوگان حملونقل ایران بسیار بالاتر از آن است که اغلب تصور میشود. بر اساس اعلام برخی منابع، از حدود ۲۲٫۱ میلیون خودروی سبک و سنگین در حال تردد در کشور، بیش از ۱۳ میلیون دستگاه -یعنی تقریبا ۵۹درصد-بهعنوان «فرسوده» طبقهبندی میشوند. در تازهترین اقدامات برای نوسازی ناوگان، در نیمه نخست سال ۱۴۰۴ بیش از ۱۱۵ هزار دستگاه خودرو فرسوده از رده خارج شدند. همچنین در سال ۱۴۰۳ با تجهیز مجدد طرح اسقاط، شاهد افزایشی چشمگیر بودیم؛ تعداد خودروهای اسقاطشده نسبت به سال قبل بیش از ۳۳۰ درصد رشد داشت. با این حال، تحلیلگران هشدار میدهند که برای کاهش واقعی آلودگی و اثرات منفی سلامت، سالانه باید حدود ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو فرسوده اسقاط شوند تا بتوان همسو با قانون هوای پاک پیش رفت.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
