جهان در تلاطم

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

‌شرق: رهبران بیش از ۱۵۰ کشور جهان این هفته در تالار بزرگ سازمان ملل گرد هم می‌آیند؛ اما در شرایطی که جنگ‌ها شعله‌ورتر، قطب‌بندی‌ها عمیق‌تر و اعتبار همین نهاد زیر سؤال رفته است. پرسش اصلی اینجاست که آیا نشست امسال می‌تواند فراتر از شعار و نمایش و وعده‌ها پیش برود. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، هشدار داده که همکاری‌های بین‌المللی تحت فشارهایی قرار دارد که در طول عمر 80‌ساله سازمان ملل بی‌سابقه است. او تأکید کرد که نشست سالانه مجمع عمومی فرصتی است که حتی در سخت‌ترین شرایط نباید از دست برود. او به تهدیدهایی از جمله گرم‌شدن سیاره، پیشروی فناوری‌های نو بدون هیچ محافظتی و گسترش بی‌وقفه نابرابری‌ها اشاره کرد. رهبران گرد هم آمده‌اند تا جهانی بهتر بسازند؛ اما آیا موفق خواهند شد؟ دبیر کل گفت که در بیش از ۱۵۰ دیدار دوجانبه با رهبران و وزیران تلاش خواهد کرد آنان را به گفت‌وگو، پر‌کردن شکاف‌ها، کاهش خطرات و یافتن راه‌حل‌ها ترغیب کند؛ از توقف جنگ‌ها و جلوگیری از تشدید گرمایش زمین تا وضع قواعد برای هوش مصنوعی و یافتن منابع مالی برای اهداف ۲۰۳۰ سازمان ملل، از جمله پایان‌دادن به فقر و تضمین آموزش باکیفیت برای هر کودک. او تأکید کرد که رهبران باید دستاورد واقعی داشته باشند، نه صرفا «ژست‌گیری و وعده‌دادن». اما ناظران سازمان ملل هشدار می‌دهند که در جهانی به‌شدت قطبی‌شده و بدون چشم‌انداز آتش‌بس در غزه، اوکراین و سودان، تردیدهای جدی درباره هرگونه پیشرفت باقی است.

تمرکز بر سه بحران اصلی

ریچارد گوان، مدیر بخش سازمان ملل در «گروه بین‌المللی بحران» به آسوشیتدپرس می‌گوید سه موضوع بر مجمع عمومی امسال سایه انداخته است: نخستین حضور دونالد ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری، وضعیت وخیم غزه و آینده سازمان ملل در مواجهه با کاهش شدید بودجه و نیرو به دلیل قطع کمک‌های آمریکا به بودجه عادی و صلح‌بانی این نهاد بین‌المللی. به‌گفته او، جنگ تقریبا دوساله در غزه موضوع محوری خواهد بود. اسرائیل حمله‌ای گسترده به شهر غزه آغاز کرده و هزاران نفر را مجبور به فرار کرده است. گزارش کارشناسان مستقل شورای حقوق بشر سازمان ملل، اسرائیل را به نسل‌کشی متهم کرد؛ ادعایی که اسرائیل آن را «تحریف‌شده و دروغ» خواند. ریاض منصور، سفیر فلسطین در سازمان ملل، تأکید کرده است که «فلسطین فیل بزرگ این نشست خواهد بود».

جدال بر سر سخنرانی عباس

قرار است نشستی سطح بالا درباره اجرای راهکار دو‌ دولتی به میزبانی مشترک فرانسه و عربستان برگزار شود. اما دولت ترامپ از صدور ویزا برای محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، خودداری کرد تا او نتواند در نشست و مجمع عمومی سخنرانی کند. روز جمعه، مجمع عمومی با رأی قاطع قطع‌نامه‌ای را تصویب کرد که به عباس امکان سخنرانی ویدئویی داد؛ مشابه اقدامی که در سال ۲۰۲۲ برای ولودیمیر زلنسکی پس از حمله روسیه انجام شد. امسال زلنسکی حضوری فیزیکی خواهد داشت و شورای امنیت نیز سه‌شنبه درباره اوکراین تشکیل جلسه می‌دهد. همین ماه، مجمع عمومی با اکثریت قاطع از راه‌حل دو‌ دولتی حمایت کرد و از اسرائیل خواست به تشکیل کشور فلسطین متعهد شود. اما ساعاتی پیش از رأی‌گیری، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرد: «هیچ کشور فلسطینی وجود نداشته و نخواهد داشت». تاکنون بیش از ۱۴۵ کشور فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند و منصور گفته است «۱۰ کشور دیگر» روز گذشته اعلام کردند به این فهرست می‌پیوندند. همچنین احتمال دارد شورای امنیت سه‌شنبه بعدازظهر نشست ویژه‌ای درباره غزه برگزار کند.

پرونده‌های متعدد روی میز

نشست رسمی سطح بالا درباره فلسطین امروز در تالار بزرگ مجمع عمومی آغاز می‌شود. ترامپ همان روز پس از سخنرانی افتتاحیه گوترش سخن خواهد گفت. گوان می‌گوید امید می‌رود ترامپ در فضایی مثبت حاضر شود و دستاوردهای بین‌المللی خود را که به گفته او سزاوار جایزه صلح نوبل است، مطرح کند.

او افزود‌ نگاه‌ها معطوف به مواضع ترامپ درباره تعرفه‌ها خواهد بود، اما همچنین سخنان او درباره روسیه و چین به‌دقت پیگیری می‌شود. سخنرانان دیگری نیز مورد توجه خواهند بود؛ از جمله احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه که پس از برکناری بشار اسد در دسامبر، نخستین حضور بین‌المللی خود را تجربه می‌کند و مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران. حضور رئیس‌جمهور ایران فقط چند روز پس از آن صورت می‌گیرد که شورای امنیت از لغو دائمی تحریم‌ها علیه این کشور به دلیل برنامه هسته‌ای فزاینده‌اش خودداری کرد، اما تا نیمه‌شب ۲۷ سپتامبر به تهران و قدرت‌های اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) فرصت داد تا بر سر تمدید توافق کنند؛ در غیر این صورت تحریم‌ها به‌ طور خودکار بازخواهد گشت.

نشست‌های جانبی و رویدادهای ویژه

هفته سطح بالا شامل نشست‌های متعدد درباره تغییرات اقلیمی، جنگ بیش از دوساله سودان که بزرگ‌ترین بحران آوارگی جهان را ایجاد کرده، وضعیت سومالی که پایگاه گروه تروریستی الشباب است و بحران هائیتی خواهد بود؛ جایی که باندهای جنایتکار بر بیش از ۹۰ درصد پایتخت مسلط شده و نفوذ خود را به مناطق روستایی گسترش داده‌اند. همچنین مراسمی برای سی‌امین سالگرد کنفرانس زنان پکن برگزار می‌شود؛ کنفرانسی که سندی برای دستیابی به برابری جنسیتی تصویب کرد. سازمان ملل می‌گوید این هدف هرچه بیشتر دورتر و دست‌نیافتنی‌تر می‌شود و گوترش هشدار داده که با روند کنونی، تحقق آن ۳۰۰ سال زمان خواهد برد.

بحران بودجه و تلاش برای اصلاحات

یکی از اهداف اصلی گوترش در سال جاری، جلب حمایت برای برنامه اصلاحات سازمان ملل است تا این نهاد متناسب با جهان ۲۰۲۵ بازتعریف شود. اما به‌ دلیل قطع کمک آمریکا و برخی دیگر، سازمان ملل هفته گذشته اعلام کرد بودجه عملیاتی سال ۲۰۲۶ باید ۱۵ درصد کاهش یابد و حدود ۲۶۸۱ پست (معادل ۱۹ درصد نیروی انسانی) حذف شود.

گوان می‌گوید او چشم‌اندازی برای خروج کامل آمریکا یا دیگر کشورها از سازمان نمی‌بیند، اما تأکید دارد که این نهاد «در دوره‌ای فوق‌العاده دشوار» به سر می‌برد و ناچار به کوچک‌سازی و تغییر خواهد بود. او افزود: «پژواک سازمان ملل در مسائل صلح و امنیت دیگر مانند گذشته نیست، اما به گمان من این سازمان همچنان به کار خود ادامه خواهد داد».

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.