گردهمایی شی جین‌پینگ ، پوتین و مودی زیر سایه واشنگتن
تیانجین؛ صحنه قدرت‌نمایی پکن
پکن در آستانه نشستی چندجانبه، رهبران روسیه و هند را کنار خود می‌نشاند تا در سایه سیاست خارجی پرنوسان آمریکا، تصویری تازه از وزن اقتصادی و امنیتی چین ارائه کند؛ تصویری که با رژه سوم سپتامبر و نمایش تسلیحات نوین کامل می‌شود. رهبران سه قدرت از چهار قدرت بزرگ جهان، به میزبانی شی جین‌پینگ در چین گرد هم می‌آیند؛
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
شرق: پکن در آستانه نشستی چندجانبه، رهبران روسیه و هند را کنار خود می‌نشاند تا در سایه سیاست خارجی پرنوسان آمریکا، تصویری تازه از وزن اقتصادی و امنیتی چین ارائه کند؛ تصویری که با رژه سوم سپتامبر و نمایش تسلیحات نوین کامل می‌شود. رهبران سه قدرت از چهار قدرت بزرگ جهان، به میزبانی شی جین‌پینگ در چین گرد هم می‌آیند؛ ولادیمیر پوتین که این روزها از سوی واشنگتن مورد توجه قرار گرفته و نارندرا مودی که کشورش -با وجود سال‌ها سرمایه‌گذاری آمریکا برای مهار پکن از مسیر دهلی- به‌تازگی با تعرفه‌های تنبیهی آمریکا روبه‌رو شده است. همراه آنان، رهبران دیگری از ترکیه، اندونزی و پاکستان به تیانجین می‌آیند؛ اجلاسی که از یکشنبه آغاز می‌شود و هدفش نمایش وزن سیاسی و اقتصادی چین است. سپس پوتین و برخی میهمانان در کنار شی، کیم جونگ‌اون و رؤسای‌جمهور کوبا و زیمبابوه، رژه نظامی سوم سپتامبر در پکن را تماشا می‌کنند؛ مراسمی برای هشتادمین سالگرد شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم -آنچه چین «پیروزی جنگ مقاومت مردم چین» می‌خواند- و فرصتی برای نمایش تسلیحات پیشرفته‌ای که برای سناریوی تقابل با آمریکا تدارک دیده شده است. این گزارش بر پایه روایت‌ها و اظهارنظرهای کارشناسان حاضر در پکن و داده‌های پیمایش عمومی تنظیم شده است.
فرصت‌های چین در آشفته‌بازار واشنگتن
در‌حالی‌که کاخ سفید با تعرفه‌های سخت، هم‌پیمانان و شرکای آسیایی را آزرده و هم‌زمان به دنبال گشودن باب با مسکو است، بی‌اعتمادی نسبت به تعهدات امنیتی آمریکا رو به افزایش است. شینبو وو، رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی دانشگاه فودان، می‌گوید: «آمریکا دارد به چین کمک می‌کند نفوذ جهانی‌اش را افزایش دهد. ممکن است چین از نظر اقتصادی زیر فشار تعرفه‌ها آسیب ببیند، اما از نظر سیاسی، همدلی و حمایت بیشتری از سوی سایر کشورها به دست می‌آورد و نه‌فقط در جنوب جهانی». او اضافه می‌کند: «ما حالا قطعا نسبت به دوران بایدن، فشار دیپلماتیک کمتری را تجربه می‌کنیم». در همین فضا، پیمایش پیو در ۲۵ کشور نشان می‌دهد سهم نگاه مثبت به چین از ۳۱ درصد در ۲۰۲۴ به ۳۶ درصد افزایش یافته و اعتماد به آمریکا -به‌ویژه در اروپا، ژاپن و کره‌جنوبی- افت کرده است. برخلاف بسیاری از بازیگران، پکن در پرونده تجارت نرمش نشان نداده و همین «سخت‌گیری»، واشنگتن را وادار به تعلیق بخش عمده‌ای از تعرفه‌ها تا ادامه مذاکرات کرده است.
مسکو-پکن؛ محاسبات تازه، تردیدهای قدیمی
اجلاس تیانجین، نشست سالانه سازمان همکاری شانگهای است؛ سازوکاری که چین برای پیوند با آسیای میانه و روسیه بنا کرد و امروز اعضایی همچون هند، پاکستان و ایران را نیز در خود دارد. این رویداد، نخستین دیدار شی و پوتین پس از ملاقات رئیس‌جمهور روسیه با ترامپ در آلاسکا در ۱۵ آگوست خواهد بود. برخی در تیم ترامپ از «کیسینجرِ وارونه» سخن می‌گویند؛ شکاف‌انداختن میان مسکو و پکن تا مهار چین. خود ترامپ نیز در فاکس‌نیوز گفت روسیه و چین «اساسا دشمنان طبیعی»اند و افزود: «روسیه سرزمین‌های وسیعی دارد. چین جمعیت عظیمی دارد و چین به زمین‌های روسیه نیاز دارد». جمعیت خاور دور روسیه -که ۴۰ درصد خاک این کشور را شامل می‌شود- کمتر از هشت میلیون نفر است؛ کوچک‌تر از یک شهر متوسط چین مانند شنیانگ یا فوشان. الکساندر گابیوف، مدیر مرکز روسیه-اوراسیا در کارنگی برلین می‌گوید: «چینی‌ها می‌فهمند که روسیه امروز به‌مراتب بیش از پیش از جنگ در جیب آنان است و نیز می‌دانند که به دلیل وسواس پوتین بر اوکراین، عادی‌سازی روابط با غرب ناممکن است». او می‌افزاید: «شی و پوتین همچنین خوب می‌دانند ترامپ تا چه حد دمدمی‌مزاج است و روس‌ها نمی‌توانند به وعده‌ها و مشوق‌های آمریکا اعتماد کنند». این پیوند، علاوه بر تأمین نیازهای حیاتی صنایع نظامی روسیه زیر تحریم، به پوتین اجازه داده مرزهای طولانی با چین را -که روزگاری به‌شدت مستحکم بود- عملا بدون دفاع بگذارد و بخشی از نیرو و تجهیزات شرق دور را به جبهه‌های اوکراین منتقل کند. وانگ زیچن نیز یادآور می‌شود: «دلایل ساختاری و ارگانیک بلندمدتی برای نزدیکی روسیه و چین وجود دارد. بعید است شاهد یک گسست ناگهانی میان چین و روسیه باشیم».
ویکتور گائو، دیپلمات پیشین و معاون مرکز مطالعات جهانی‌سازی در پکن، تصویر بزرگ‌تری ترسیم می‌کند و به وال‌استریت ژورنال می‌گوید: «چین مراقب است چندقطبی‌بودن حفظ شود و هیچ کشوری نتواند یک‌تنه بازی کند، دیکته کند و برای رسیدن به خواسته‌هایش اسلحه بر شقیقه دیگران بگذارد». او درباره رویکرد ترامپ هشدار می‌دهد: «ایالات متحده زیر نظر ترامپ یکی پس از دیگری انقلاب راه می‌اندازد. چینی‌ها انقلاب را خوب می‌شناسند و می‌دانیم اگر انقلابی به‌پا می‌کنید، بهتر است عواقبش را به‌خوبی بدانید. فکر نمی‌کنم ترامپ کاملا از پیامدهای نیروهای عظیمی که در جهان آزاد کرده، آگاه باشد».
هند بین تعرفه‌ها و مرزها
جنگ اوکراین دهلی را نیز -به‌طور غیرمستقیم- به پکن نزدیک‌تر کرده است. ترامپ برای خرید نفت روسیه، ۲۵ درصد تعرفه اضافی بر هند وضع کرد و بارِ تعرفه‌ای هند را به ۵۰ درصد رساند؛ کشوری که حدود ۳۸ درصد از صادرات نفت روسیه را جذب می‌کند و چین عمده باقی‌مانده را می‌خرد. مودی آخرین بار در ۲۰۱۸ به چین سفر کرده بود؛ یخِ روابط اما با درگیری‌های مرزی مرگبار ۲۰۲۰ بازگشت. در می، هند در جنگی کوتاه با پاکستان -حامی پکن- آسیب دید؛ عملکرد برتر تسلیحات ساخت چین -از‌جمله شکار دست‌کم یک جت رافائل ساخت فرانسه در نخستین تقابل میدانی مهم میان تجهیزات مدرن چینی و غربی- اعتمادبه‌نفس تازه‌ای در نهادهای امنیتی چین ایجاد کرد. با همه نمادگرایی سفر مودی، تحلیلگران چینی و هندی می‌گویند نباید آثار آن را بزرگ‌نمایی کرد؛ اختلافات مرزی پابرجاست و محدودیت‌های سفر -از‌جمله نبود پرواز مستقیم میان پرجمعیت‌ترین همسایگان جهان- هنوز برقرار است. ایندارانی باگچی، مدیر اندیشکده آنانتا در دهلی‌نو می‌گوید: «هند، آمریکا را دشمن نمی‌داند، اما ترامپ ظاهرا با هند مانند یک دشمن برخورد می‌کند. وقتی از سوی ترامپ ضربه می‌خورید، منطقی است مدتی با چینی‌ها پای صلح‌نامه بنشینید». او ادامه می‌دهد: «اما هیچ‌کس درباره دیگری توهمی ندارد. چینی‌ها مطمئن‌اند هند در اردوگاه آمریکاست و هیچ میزان بازتنظیم با چین، به معنای هم‌صف‌شدن چین و هند نخواهد بود. صریح بگویم، ما خیلی پیش‌تر از ترامپ می‌دانستیم بزرگ‌ترین رقیب راهبردی‌مان چین است».
دا وی، مدیر مرکز امنیت و راهبرد در دانشگاه تسینگ‌هوا می‌گوید: «در کوتاه‌مدت تغییرات چشمگیر هستند، اما در بلندمدت اثر ماندگار احتمالا از منظر ساختاری خواهد بود. چین و هند می‌دانیم که مسئله دارند؛ آن مسائل هنوز آنجا هستند، نمی‌توانیم حل‌شان کنیم و دیر یا زود دوباره سر برمی‌آورند. هم‌زمان، آمریکا و روسیه شاید در کوتاه‌مدت به هم نزدیک شوند، اما در بلندمدت نمی‌توانند با هم کنار بیایند؛ شکاف‌های ساختاری زیادی بین‌شان وجود دارد».
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
