اطلس تجارت و رفع ناترازی انرژی

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

سیدطه‌حسین مدنی

کل ظرفیت تولید برق کشور چیزی در حدود 93 هزار مگاوات است. میزان تولید در سال‌های اخیر با میزان مصرف همخوانی نداشته و اکنون کشور در اوج مصرف با 24 هزار مگاوات کسری روبه‌رو شده است. وزارت نیرو برای جبران این ناترازی، اجرای برنامه زمان‌بندی قطع برق را به عنوان یک راه‌حل اولیه در پیش گرفته و سعی کرده با این روش، فصل گرما و اوج مصرف را پشت سر بگذارد. جدا از این راهکار نه‌چندان مناسب، کشور ما می‌تواند با طی مسیر درست بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر و همچنین روی‌آوردن به موضوعی به نام میکرورآکتورهای هسته‌ای، به صورت مطلوب‌تری در راستای حل معضل ناترازی قدم بردارد.

در این باره بر طی‌شدن مسیر درست تأکید زیادی می‌شود؛ یعنی سرمایه‌گذاری روی نیروگاه‌های خورشیدی باید با ترسیم یک سازوکار دقیق برای تأمین پنل‌ها و سایر تجهیزات مورد نیاز انجام شود تا هزینه‌ها از مسیر اصلی منحرف نشود. حال سؤال اینجاست که این مسیر درست را چطور باید تشخیص داد و طی کرد. در پاسخ باید چارچوب «اطلس تجاری» را مطرح کرد. اطلس تجاری در واقع

 در بر گیرنده نوعی از اطلاعات ساده‌شده است و کاربران می‌توانند به دانش مبتنی بر تجربه و داده‌های واقعی و خِرَد برسند و در تأمین نیازها و تعیین مبادی و مسیرهای وارداتی درست عمل کنند.

تجربه آلمان درباره پنل‌های خورشیدی، مؤید خوبی درباره اهمیت و ضرورت حرکت بر مبنای اطلس تجاری در راستای رفع ناترازی با تکیه بر نیروگاه‌های خورشیدی است. با ورود چین به صنعت تولید پنل‌های خورشیدی، آلمان به‌دلیل هزینه‌های بالای انرژی و دستمزد، توان رقابت با این کشور را از دست داد و ناچار شد تولید پنل‌ها را به کره جنوبی منتقل کند. چین با عرضه پنل‌های ارزان‌قیمت، به‌سرعت بازار جهانی را در اختیار گرفت و عرصه را برای شرکت‌های آلمانی تنگ کرد. هم‌زمان، تغییر در سیاست‌های حمایتی دولت آلمان و کاهش سودآوری این صنعت، روند تولید پنل‌های خورشیدی را در این کشور تقریبا متوقف کرد. یکی از عوامل اصلی کاهش رقابت‌پذیری آلمان، ماهیت انرژی‌بر فرایند تولید پنل‌ها بود که فشار مضاعفی بر هزینه‌ها وارد می‌کرد.

به بیان دقیق‌تر، تولید پنل‌های خورشیدی، به‌ویژه سلول‌های سیلیکونی کریستالی، فرایندی انرژی‌بر است که شامل مرحله استخراج سیلیکون خام، خالص‌سازی برای استفاده در پنل، برش نازک سیلیکون خالص و تولید ویفر، پردازش و پوشش ویفرها با اتصالات الکتریکی و قراردادن سلول‌های خورشیدی در پوشش شیشه‌ای و مواد محافظ می‌شود. طی‌شدن تمام این مراحل نیاز بسیار زیادی به انرژی حرارتی همچون انرژی حاصل‌شده از سوختن گاز طبیعی‌ یا دیگر منابع گرمازا دارد. هرچند امروزه با پیشرفت فناوری، مصرف انرژی در این فرایند کاهش یافته و زمان بازگشت انرژی نیز‌ بسته به محل و مقیاس تولید به یک تا چهار سال رسیده است، اما این تمام ماجرا نبود. نیروی کار گران تخصصی و حتی ساده در آلمان نیز بر قیمت تمام‌شده این تولیدات اثر مستقیمی داشت.

حداقل حقوق پرداختی ماهانه برای یک کارگر ساده در کشور آلمان چیزی در حدود ۱۰ برابر کشور چین است و این موضوع تیر خلاصی در رقابت تولید بین این دو کشور بود. اطلس تجارت کجای این ماجراست؟ این سازوکار می‌تواند تمامی این مدل تجربیات را بررسی و با توجه به شرایط روز، مسیر مشخصی برای ما ترسیم کند که آیا بهتر است این تجهیزات را در داخل تولید یا از خارج وارد کنیم و اگر پاسخ حول محور واردات قرار گرفت، برای ما مشخص کند که تأمین و خرید از کدام کشورها، برندها، مسیرها و حتی زمان‌ها می‌تواند مطلوب‌تر و بهینه‌تر باشد. درمورد میکرورآکتورهای هسته‌ای هم که به‌عنوان یکی از گزینه‌های رفع ناترازی به آن اشاره شد، اطلس تجارت می‌تواند مداخله مطلوبی داشته باشد. پیش از پرداختن به آن بد نیست کمی درباره میکرورآکتورهای هسته‌ای بدانیم. این نیروگاه‌های کوچک، قابل حمل هستند و امکان نصب در مناطق دورافتاده و اقلیم‌ها و شرایط مختلف را دارند. این نیروگاه‌ها همچنین می‌توانند برق بدون انتشار کربن تولید کنند. 

در حال حاضر، کشورهایی مانند ایالات متحده، کانادا، روسیه، چین و ژاپن در این حوزه فعال هستند. در حوزه نیروگاه‌های برق مبتنی بر سوخت زغال‌سنگ، بهره‌گیری از تجارب جهانی و ظرفیت‌های اطلس تجارت ایران می‌تواند نقشی مؤثر و راهبردی ایفا کند. 

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.