صلح به بهای نفت و گاز؟

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: گزارش‌های تازه نشان می‌دهد گفت‌وگوهای صلح اوکراین به شکل فزاینده‌ای با معاملات انرژی گره خورده است؛ از بازگشت احتمالی اکسون‌موبیل به پروژه‌های نفت و گاز روسیه گرفته تا خرید فناوری آمریکایی توسط مسکو، همه بخشی از بسته‌ای است که دولت ترامپ برای پایان‌دادن به جنگ دنبال می‌کند. در حاشیه مذاکرات صلح اوکراین، مقام‌های ایالات متحده و روسیه چندین معامله انرژی را بررسی کرده‌اند؛ طرح‌هایی که هدفشان ترغیب کرملین به پذیرش توافق صلح و هموار‌کردن راه کاهش تحریم‌ها بود. منابع آگاه گفته‌اند پیشنهادها شامل بازگشت شرکت آمریکایی ‌اکسون‌موبیل‌ به پروژه نفت و گاز ساخالین-۱ و همچنین فروش تجهیزات آمریکایی برای پروژه‌های گاز طبیعی مایع روسیه، از جمله Arctic LNG 2، بوده است؛ پروژه‌ای که تحت تحریم‌های غرب قرار دارد. یکی دیگر از ایده‌های مطرح‌شده، خرید کشتی‌های یخ‌شکن هسته‌ای روسیه توسط ایالات متحده بود؛ پیشنهادی غیرمعمول که حتی در نشست آلاسکا در ۱۵ آگوست نیز به‌ طور کوتاه روی میز آمد. به گفته یکی از منابع: «کاخ سفید می‌خواست پس از اجلاس آلاسکا تیتر بزرگی منتشر کند که یک معامله سرمایه‌گذاری مهم به دست آمده است. این همان چیزی است که ترامپ آن را موفقیت می‌داند». هم‌زمان ترامپ تهدید کرده بود در صورت عدم پیشرفت در مذاکرات، تحریم‌های بیشتری علیه روسیه اعمال خواهد کرد و حتی تعرفه‌های سنگینی بر هند -یکی از بزرگ‌ترین خریداران نفت روسیه- وضع خواهد کرد؛ اقدامی که می‌تواند صادرات انرژی مسکو را بیش از پیش دشوار سازد. این سیاست ترکیبی از فشار و امتیازدهی، بازتابی از سبک معامله‌گرانه ترامپ در دیپلماسی است؛ سبکی که پیش‌تر نیز در مذاکرات مربوط به بازگشت جریان گاز روسیه به اروپا دیده شده بود. این گفت‌وگوها در جریان سفر استیو ویتکاف، فرستاده آمریکا، به مسکو و دیدار او با ولادیمیر پوتین و کیریل دیمیتریف، نماینده سرمایه‌گذاری کرملین، مطرح شد. به گفته دو منبع، موضوع حتی در کاخ سفید و نزد ترامپ نیز مورد بحث قرار گرفته است. هرچند اکسون‌موبیل و روزنفت از اظهارنظر رسمی خودداری کردند و مقامات روس نیز پاسخی ندادند، اما روشن است که این مباحث بخشی از یک راهبرد گسترده‌تر بوده است.

در همان روز نشست آلاسکا، پوتین فرمانی صادر کرد که به سرمایه‌گذاران خارجی، از جمله اکسون‌موبیل، اجازه می‌دهد در صورت تلاش برای لغو تحریم‌های غرب، سهام خود را در پروژه ساخالین-۱ پس بگیرند. اکسون‌موبیل پس از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ از این کشور خارج شد و ۴.۶ میلیارد دلار ضرر ثبت کرد. سهم ۳۰‌درصدی این شرکت در ساخالین همان سال توسط کرملین مصادره شد. پروژه Arctic LNG 2‌ که اکثریت سهام آن متعلق به شرکت نوواتک است، یکی از محورهای مهم این مذاکرات بود. این پروژه به فناوری و تجهیزات پیشرفته نیاز دارد که با تحریم‌های غربی دسترسی به آنها دشوار شده است. واشنگتن می‌کوشد روسیه را متقاعد کند به‌جای تکیه بر فناوری چین، از فناوری آمریکایی استفاده کند؛ اقدامی که بخشی از استراتژی گسترده‌تر ترامپ برای ایجاد فاصله میان مسکو و پکن محسوب می‌شود.

چین و روسیه در آستانه حمله به اوکراین شراکت راهبردی «بدون مرز» را اعلام کرده بودند. شی جین‌پینگ و پوتین در یک دهه گذشته بیش از ۴۰ بار دیدار کرده‌اند و روابط دو کشور به‌ویژه در حوزه انرژی و فناوری تقویت شده است. واشنگتن با طرح ایده فروش فناوری انرژی به روسیه می‌خواهد این پیوند را سست کرده و نفوذ چین بر پروژه‌های کلیدی مسکو را کاهش دهد.

بر پایه گزارش‌های منتشرشده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی، تولید نفت خام روسیه در سال ۲۰۲۴ به حدود ۹.۲ میلیون بشکه در روز رسید که نسبت به سال پیش از آن کاهش نزدیک به چهاردرصدی داشت. مجموع تولید سوخت‌های مایع کشور نیز با افتی مشابه، به حدود ۱۰.۵ میلیون بشکه در روز کاهش یافت. طبق داده‌های یک مؤسسه تحقیقاتی اروپایی، فقط در ماه جولای ۲۰۲۵ صادرات دریایی نفت خام روسیه به ۲۵.۳ میلیون تن رسید. بیش از نیمی از این محموله‌ها توسط ناوگان متعلق به کشورهای گروه هفت و متحدانشان حمل شد. در همین ماه، درآمد صادرات سوخت‌های فسیلی روسیه به حدود ۵۹۳ میلیون یورو در روز رسید که بیشترین سهم آن، یعنی حدود ۲۱۸ میلیون یورو در روز، مربوط به نفت خام دریایی بود. با این حال، آمار وزارت دارایی روسیه نشان می‌دهد درآمدهای نفت و گاز در جولای ۲۰۲۵ نسبت به سال قبل ۲۷ درصد کاهش داشته و به حدود ۹.۸ میلیارد دلار رسیده است. این افت چشمگیر به‌ طور مستقیم بر توانایی کرملین برای تأمین هزینه‌های جنگ فشار وارد می‌کند.

به نوشته اندیشکده‌های اقتصادی، بخش انرژی در سال ۲۰۲۴ حدود ۳۰ درصد از کل درآمد بودجه فدرال روسیه را تشکیل داده است، هرچند در دهه‌های گذشته این سهم گاهی به مرز ۵۰ درصد نیز رسیده بود. این وابستگی بالا نشان می‌دهد که هرگونه اختلال در صادرات انرژی -چه به دلیل تحریم‌ها و چه به‌ دلیل تحولات بازار- می‌تواند ضربه‌ای جدی بر اقتصاد روسیه و ظرفیت مالی آن در ادامه جنگ وارد کند.

تضمین‌های امنیتی برای اوکراین؛ دغدغه اصلی اروپا

در کنار این معاملات انرژی، تلاش‌های دیپلماتیک برای تضمین امنیت اوکراین نیز ادامه دارد. مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در تماس با همتایان اروپایی از بریتانیا، اوکراین، فنلاند و اتحادیه اروپا درباره تضمین‌های امنیتی گفت‌وگو کرد. آندری سیبیها، وزیر خارجه اوکراین، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «تضمین‌ها باید مشخص، الزام‌آور و چندبعدی باشند؛ شامل سطوح نظامی، دیپلماتیک، حقوقی و سایر ابعاد». او همچنین تأکید کرد تقویت ارتش اوکراین همچنان پایه اصلی این تضمین‌هاست. این تماس‌ها پس از نشست‌های جداگانه ترامپ با ولادیمیر پوتین، ولودیمیر زلنسکی و رهبران اروپایی انجام شد. ترامپ از روبیو خواسته است هدایت مذاکرات درباره تضمین‌های امنیتی اوکراین را بر عهده گیرد. مقامات آمریکایی معتقدند این تضمین‌ها باید ستون اصلی هر توافق صلح احتمالی باشند.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.