مرگ آرام سرزمین حاصلخیز آفریقا

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: در‌حالی‌که نگاه جامعه جهانی به جنگ‌ها و بحران‌های دیگر متمرکز شده، قحطی ناشی از جنگ در سودان در قلب زمین‌های کشاورزی پیشین این کشور رو به گسترش است. محصولاتی مانند سورگوم و ارزن که روزگاری غذای اصلی مردم بودند، اکنون از بازارها ناپدید شده‌اند. بسیاری ناچارند برای بقا از خوراک دام ساخته‌شده از پوست بادام‌زمینی استفاده کنند، اما حتی این نیز برای بیشتر خانواده‌ها در سودان به دلیل کمبود عرضه و قیمت بالا دیگر در دسترس نیست.

باران‌های سیل‌آسا جاده‌ها را مسدود کرده، نیروهای متخاصم مسیر کمک‌های بشردوستانه را بسته‌اند و کشاورزان از ترس جان حاضر نیستند به زمین‌های خود بازگردند. این شرایط در میانه فصل خشک طولانی -از اواسط جولای تا سپتامبر- به بحرانی تمام‌عیار دامن زده است. بر‌اساس ارزیابی «طبقه‌بندی مرحله‌ای امنیت غذایی»، قحطی می‌تواند از شش نقطه فعلی به ۱۷ منطقه گسترش یابد.

فرانچسکو لانینو، معاون مدیر سازمان «نجات کودکان» در سودان، در گفت‌وگو با وال‌استریت ژورنال هشدار می‌دهد: «میلیون‌ها نفر پس از ماه‌ها گرسنگی مداوم، دیگر توان از دست دادن حتی یک وعده غذا را ندارند». سازمان ملل تخمین می‌زند بیش از دو‌سوم جمعیت ۴۹ میلیونی سودان به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند. با کاهش کمک‌های آمریکا -که زمانی بزرگ‌ترین حامی مالی شبکه امدادگران در سودان بود- خطر فاجعه‌ای گسترده، مگر با پایان جنگ، به‌شدت افزایش یافته است.

تکرار تراژدی دو دهه اخیر

دارفور در 20 سال گذشته دو بار شاهد نسل‌کشی بوده است؛ هر دو به دست نیروهایی که امروز با نام «نیروهای پشتیبانی سریع» یا RSF شناخته می‌شوند، گروهی شورشی، عمدتا متشکل از جنگجویان عرب که برای سرنگونی دولت نظامی سودان می‌جنگند. این نیروها بارها سیاه‌پوستان دارفور را هدف قرار داده‌اند.

پایتخت دارفور، شهر الفاشر، آخرین سنگر ارتش سودان است. ساکنان محاصره‌شده، زیر بمباران‌های روزانه و خشونت‌های قومی گرفتار شده‌اند. نیروهای RSF با خودروهای مجهز به تیربار، اردوگاه‌های آوارگان را هدف قرار داده، مردان و پسران نوجوان را کشته و زنان را مورد تعرض قرار می‌دهند. در یکی از تازه‌ترین حملات، این نیروها به دو اردوگاه قحطی‌زده در اطراف الفاشر یورش بردند و بیش از ۴۰ غیرنظامی را کشتند.

سه سال جنگ، به گفته سازمان ملل، بزرگ‌ترین بحران انسانی جهان را رقم زده است و ایالات متحده برآورد می‌کند بیش از ۱۵۰ هزار نفر تاکنون کشته شده‌اند.

در آگوست سال گذشته، کمیته ارزیابی IPC اعلام کرد‌ قحطی به اردوگاه آوارگان «زمزم» -خانه بیش از ۵۰۰ هزار نفر- رسیده است. هم‌اکنون ۶۳۷ هزار سودانی در شرایط قحطی زندگی می‌کنند و هشت میلیون نفر دیگر به کمک غذایی اضطراری

 نیاز دارند.

در الفاشر، برنامه جهانی غذا بیش از ۲۵۰ هزار نفر از ساکنان محاصره‌شده را با اعتبار دیجیتال یاری می‌کند، اما در بازارها تقریبا هیچ‌گونه مواد غذایی برای خرید پیدا نمی‌شود. اریک پردیسون، مدیر منطقه‌ای WFP می‌گوید: «مردم دیگر هیچ راهی برای مقابله با این بحران ندارند؛ دو سال جنگ همه توان‌شان را گرفته است».

در اردوگاهی در جنوب دارفور، فقط در اوایل آگوست، ۱۳ کودک از گرسنگی جان باختند و بسیاری دیگر با سوءتغذیه شدید دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در منطقه کوردوفان، که زمانی به مزارع سورگوم و گندمش مشهور بود، مردم به‌ دلیل خشونت و توقف برداشت محصول، به مرگ از گرسنگی رسیده‌اند. در حوالی کوه‌های نوبا، کمک‌های غذایی هوایی بر اثر برخورد به زمین پاره می‌شود و مردم ناامیدانه تکه‌های باقی‌مانده را جمع‌آوری می‌کنند.

بحران مرگ‌بار وبا

سودان با «بدترین شیوع وبا در سال‌های اخیر» روبه‌رو‌ست. بنا بر اعلام سازمان پزشکان بدون مرز، فقط در یک هفته گذشته دست‌کم ۴۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند. این بیماری که نتیجه مستقیم جنگ داخلی دو‌ساله، تخریب زیرساخت‌ها و کمبود آب آشامیدنی سالم است، به‌سرعت در اردوگاه‌های آوارگان و مناطق روستایی گسترش یافته است. بسیاری از خانواده‌ها در کمپ‌ها ناچار به نوشیدن آب آلوده هستند؛ حتی در یک مورد، پس از کشف جسد درون یک چاه، مردم فقط دو روز بعد دوباره از همان منبع آب استفاده کردند.

وزارت بهداشت سودان از زمان تأیید رسمی شیوع در سال گذشته، بیش از ۹۹ هزار مورد مشکوک و بیش از دوهزارو 470 مرگ ناشی از وبا را ثبت کرده است. باران‌های سنگین، سیلاب‌ها و تخریب سیستم‌های فاضلاب، روند شیوع را تشدید کرده‌اند. آفریقا هم‌اکنون ۶۰ درصد کل موارد و ۹۳.۵ درصد مرگ‌ومیر جهانی ناشی از وبا را به خود اختصاص داده که سودان، جمهوری دموکراتیک کنگو و سودان جنوبی از آسیب‌پذیرترین کشورها هستند.

در شهر تاویلا، ایالت دارفور شمالی، بیش از ۳۸۰ هزار نفر از آغاز آوریل به دلیل درگیری‌ها پناه آورده‌اند. مرکز درمان ۱۳۰ تخت‌خوابی وبا در این شهر در یک هفته نخست آگوست مجبور به پذیرش ۴۰۰ بیمار شد. به گفته پزشکان بدون مرز، هر فرد در شرایط اضطراری باید حداقل ۷.۵ لیتر آب در روز داشته باشد، اما ساکنان تاویلا به‌ طور متوسط فقط سه لیتر آب در اختیار دارند که رعایت بهداشت پایه را ناممکن می‌کند.

کمبود آب، کیفیت پایین و فاصله زیاد منابع موجب شده بسیاری از ساکنان آب شور یا آلوده را بدون جوشاندن مصرف کنند. شیوع اکنون فراتر از کمپ‌ها و در سراسر ایالت‌های دارفور و حتی به کشورهای همسایه مانند چاد گسترش یافته است. پزشکان بدون مرز خواستار واکنش فوری بین‌المللی، بهبود خدمات آب و بهداشت و آغاز سریع واکسیناسیون شده‌اند تا بازماندگان جنگ قربانی بیماری‌ای کاملا قابل

 پیشگیری نشوند.

بن‌بست سیاسی و بازی قدرت‌ها

تلاش‌های آمریکا و عربستان برای برقراری آتش‌بس، دستاوردی نداشته است. مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، ماه ژوئن و در جریان امضای توافق صلح رواندا و کنگو در واشنگتن، اعلام کرد‌ پایان‌دادن به جنگ سودان در اولویت بعدی واشنگتن قرار دارد.

با این حال، بازیگران قدرتمند دیگری نیز در میدان حضور دارند: ایران، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، روسیه و چین هر‌یک به دنبال گسترش نفوذ خود هستند. سودان با ۶۴۰ کیلومتر ساحل بر دریای سرخ، بر یکی از مسیرهای حیاتی کشتی‌رانی میان خاورمیانه و آفریقا نشسته است.

آمریکا روسیه را به حمایت هم‌زمان از هر دو طرف متهم می‌کند. ایران تلاش کرده با ساخت پایگاه دریایی در سواحل سودان، جای پایی پیدا کند و امارات به‌ گفته فعالان و پژوهشگران، با پشتیبانی از RSF، در پی حفظ منافع اقتصادی خود در بنادر رود نیل، زمین‌های کشاورزی و معادن طلاست. امارات این اتهامات را رد کرده و بر ضرورت آتش‌بس فوری و دسترسی کامل کمک‌های بشردوستانه تأکید کرده است.

نیروهای RSF کنترل منطقه مرزی سودان با مصر و لیبی را به‌ دست گرفته‌اند؛ گذرگاهی مهم برای تجارت و یکی از مسیرهای اصلی مهاجرت غیرقانونی به اروپا. نزدیک به چهار میلیون سودانی به کشورهای همسایه -به‌ویژه چاد، سودان جنوبی، لیبی و اتیوپی- گریخته‌اند. این موج پناه‌جویی منابع شکننده این کشورها را تحلیل برده و باعث گسترش بیماری‌هایی مانند وبا، سرخک و مالاریا در اردوگاه‌های کم‌بودجه شده است.