«مأموریت الهی» بوش برای سرنگونی صدام

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: اسناد تازه منتشرشده از آرشیو ملی بریتانیا، پرده از انگیزه‌ها، نگرانی‌ها و حواشی پشت‌ پرده جنگ عراق برمی‌دارد؛ از اعتقاد جورج بوش به مأموریت الهی خود گرفته تا دغدغه‌های سیاسی تونی بلر و جدال‌های دیپلماتیک با فرانسه. مطابق با اسناد محرمانه منتشرشده، جورج بوش، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، جنگ عراق را «یک صلیبی» برای رهایی جهان از «اشرار» و انجام مأموریتی الهی توسط «ملت برگزیده خدا» می‌دانست. سفیر بریتانیا در آمریکا گزارش داده بوش به‌شدت دغدغه وقوع یک حمله تروریستی دیگر در خاک آمریکا را داشت و سرنگونی صدام را رسالت شخصی خود تلقی می‌کرد. او جهان را سیاه و سفید می‌دید و اعتقاد داشت ارزش‌های آمریکایی باید جهان‌شمول شوند. بوش تفاوت‌گذاری اروپایی‌ها میان اسامه بن‌لادن و صدام حسین را نوعی خودفریبی می‌دانست و نسبت به نگرش جمعی اروپایی‌ها حساسیت خاصی داشت.

در ژانویه ۲۰۰۳، تونی بلر، نخست‌وزیر بریتانیا، به کمپ‌دیوید رفت تا رئیس‌جمهور آمریکا را قانع کند که فرصت بیشتری به دیپلماسی داده شود. اما چند روز پیش از این دیدار، به بلر هشدار داده شد که از نظر سیاسی، عقب‌نشینی از جنگ دیگر ممکن نیست؛ مگر اینکه صدام حسین تسلیم یا سر‌به‌نیست شود. با وجود امید مقامات بریتانیا به صدور قطع‌نامه جدیدی از سوی شورای امنیت برای مجوز حمله، آمریکایی‌ها به‌شدت از عدم همکاری فرانسه و روسیه که حق وتو داشتند، ناراضی بودند. بوش دیگر صبر و حوصله لازم برای تداوم بازرسی‌ها را نداشت و اساسا حاضر نبود منتظر شواهد جدید از سوی بازرسان سازمان ملل بماند.

یکی از مشاوران بلر‌ تأکید کرد که برای بریتانیا صدور قطع‌نامه دوم از نظر سیاسی ضروری است و فقدان آن می‌تواند به برکناری بلر از قدرت منجر شود. در‌حالی‌که بوش به دلیل داشتن مجوز کنگره، دغدغه‌ای برای اقدام یک‌جانبه نداشت، بلر نگران بود ورود به جنگ بدون پشتوانه حقوقی و سیاسی، به بحران سیاسی جدی در لندن منجر شود. این اختلاف دیدگاه به وضوح در گفت‌وگوهای مقامات دو کشور و تبادل پیام‌ها مشهود بود.

اختلافات با فرانسه و حواشی دیپلماتیک

اسناد تازه، اختلافات تند میان سران بریتانیا و فرانسه را نیز روشن می‌کند. ژاک شیراک رئیس‌جمهور فرانسه، کلر شورت وزیر توسعه بین‌الملل بریتانیا را «غیرقابل تحمل» و «ضدفرانسوی» خوانده بود. تنش بر سر دعوت رابرت موگابه، رئیس‌جمهور زیمبابوه، به نشست آفریقا-اروپا نیز باعث عصبانیت شدید بلر از شیراک شد؛ بلر معتقد بود فرانسه عامدانه در تلاش است اعتبار بریتانیا را در آفریقا تضعیف کند. از سوی دیگر، حواشی طنزآمیز هم در اسناد دیده می‌شود؛ از پیشنهاددادن نقشه شکست‌های بریتانیا در افغانستان به شیراک به مناسبت تولدش‌ تا شوخی با سگِ لابرادور نیکولا سارکوزی که او را «طرفدار بریتانیا» می‌خواندند.

در کنار اختلافات سیاسی، بخشی از اسناد به روابط شخصی میان رهبران جهان اختصاص دارد. برای مثال، ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۰۱ پیامی صمیمی و تبریک تولد به بلر ارسال کرد و بر اهمیت تداوم روابط نزدیک میان دو کشور تأکید داشت. در همین حال، بحث‌هایی درباره حضور کلر شورت در نشست‌ها و نگرانی از بروز جدل میان او و شیراک در اسناد ثبت شده است. همچنین، مکاتباتی درباره برنامه سفر بلر به استرالیا و نگرانی مقامات استرالیایی نسبت به دیدار او با بومیان به چشم می‌خورد.

در مجموع، این اسناد نمایی از کشاکش قدرت، دغدغه‌های سیاسی، انگیزه‌های شخصی رهبران و فضای پرتنش پیش از جنگ عراق را ترسیم می‌کند؛ فضایی که تأثیر آن تا امروز بر روابط بین‌الملل و سیاست جهانی باقی مانده است.