فیلسوفِ «دیگری»
«درآمدی بر اندیشه لویناس» نوشته کالین دیویس، درآمدی راهگشا به تفکر لویناس است که خوانندهاش را به دیدار امانوئل لویناس میبرد. لویناس، یکی از مهمترین و مؤثرترین چهرههای فلسفه اخلاق در دوران معاصر است و میراث او بیش از همه مبحثِ دیگری و دیگربودگی است. کتابِ دیویس، اندیشه و کار لویناس را در سیر تاریخیاش نشان میدهد؛ از پدیدارشناسی و رابطه پرماجرای لویناس با آن آغاز میکند و ضمن واشکافی دو اثر اصلی لویناس، مهمترین مفاهیم و ایدههای فلسفه او را شرح میدهد و نسبت اندیشه لویناس با دین و مسائل الهیاتی را بررسی میکند، و در پایان بر رابطه متن لویناس و خوانندگانش متمرکز میشود.


شرق: «درآمدی بر اندیشه لویناس» نوشته کالین دیویس، درآمدی راهگشا به تفکر لویناس است که خوانندهاش را به دیدار امانوئل لویناس میبرد. لویناس، یکی از مهمترین و مؤثرترین چهرههای فلسفه اخلاق در دوران معاصر است و میراث او بیش از همه مبحثِ دیگری و دیگربودگی است. کتابِ دیویس، اندیشه و کار لویناس را در سیر تاریخیاش نشان میدهد؛ از پدیدارشناسی و رابطه پرماجرای لویناس با آن آغاز میکند و ضمن واشکافی دو اثر اصلی لویناس، مهمترین مفاهیم و ایدههای فلسفه او را شرح میدهد و نسبت اندیشه لویناس با دین و مسائل الهیاتی را بررسی میکند، و در پایان بر رابطه متن لویناس و خوانندگانش متمرکز میشود. رویکرد محوری دیویس در این کتاب، توجه به وجوه بلاغی و متنیِ کار لویناس و ارتباط آنها با جنس فلسفهورزی اوست. چنانکه در پیشگفتار مترجم آمده است، امانوئل لویناس متفکر فرانسوی لیتوانیاییتبار را «فیلسوف دیگری» خواندهاند، و این عنوانی است که در کمال ایجاز دغدغه اصلی او را آفتابی میکند.
«فلسفه دیگری نیز مفاهیم بههمپیوسته غیریت، غیر، دیگری، همانی و همان را بررسی کردهاند، اما شاید بتوان گفت که هیچ فیلسوفی به اندازه لویناس دراینباره تأمل و تدبر نورزیده و زوایای پنهان و آشکار این مفاهیم را محلِ کندوکاو قرار نداده است». مسعود علیا، مترجم «درآمدی بر اندیشه لویناس»، معتقد است لویناس نزد ما چندان شناختهشده نیست و به همین دلیل این کتاب را ترجمه کرده تا باب آشنایی بیشتر با این فیلسوف گشوده شود؛ «فیلسوفی که اندیشههایش بهویژه در حیطه اخلاق، تأملبرانگیز و درخور اعتنای جدی است». کتاب دیویس، جوانب مهمی از تفکر لویناس را بازمینماید و سعی دارد بدون آن قسم سادهسازی که به قیمت جفاکردن در حق متن و نویسندهاش تمام میشود، مدخلی راهنما و راهگشا در اختیار مخاطب بگذارد. کالین دیویس باور دارد که تفکر لویناس بر مدارِ یک اندیشه ساده و درعینحال پردامنه میگردد. غرب پیوسته «غیر» را سرکوب کرده است، اما لویناس این اندیشه را در آثاری که طی دورهای بالغ بر شش دهه منتشر کرد، محل کندوکاو قرار داده است. لویناس در آثاری که منتشر کرد، ماهیت اخلاقیِ رابطه با دیگری را از زوایای گوناگون شرح داد.
به گفته دیویس، لویناس یکی از نخستین و مهمترین شارحان پدیدارشناسی آلمانی در فرانسه بود که به همین سبب شهرت یافت. «هنگامی که آغاز به نوشتن درباره هوسرل و هایدگر کرد، این دو فیلسوف تا حد زیادی در فرانسه ناشناس بودند؛ و اگر پدیدارشناسی به صورت یکی از عوامل اصلی مؤثر بر اگزیستانسیالیسمِ ژان پل سارتر و موریس مرلوپونتی، بهطور خاص، و فلسفه فرانسه در دوران پس از جنگ جهانی دوم، بهطور عام، درآمد، کار آغازین لویناس نقشی راهگشا در این ماجرا داشت»، اما به تعبیر دیویس مهمترین فصل سیر فلسفی لویناس هنگامی آغاز شد که ناخرسندی او از پدیدارشناسی هوسرل و هایدگر صورت آشکارتری به خود گرفت. دیویس معتقد است اهمیت امروزی اخلاق لویناس برخاسته از نقش تعیینکنندهای است که او بر مسئله «دیگربودگی» یا «غیریت» قائل است.
و این امر موجب میشود که لاجرم تفکر لویناس در حیطههایی سوای زمینههای مورد علاقه خودش بازتاب پیدا کند؛ مثلا زمینههایی در فمینیسم، انسانشناسی و مطالعات پسااستعماری.