بحران غزه و دوراهی نتانیاهو
جنگ یا انزوا
فشار فزاینده از سوی متحدان اسرائیل، از جمله ایالات متحده برای پایان‌دادن به جنگ در غزه، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را با یک دوراهی پیچیده مواجه کرده است: پایان‌دادن به درگیری و پذیرش خطر فروپاشی دولتش، یا ادامه جنگ و قربانی‌کردن حمایت‌های بین‌المللی.
شرق: فشار فزاینده از سوی متحدان اسرائیل، از جمله ایالات متحده برای پایان‌دادن به جنگ در غزه، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را با یک دوراهی پیچیده مواجه کرده است: پایان‌دادن به درگیری و پذیرش خطر فروپاشی دولتش، یا ادامه جنگ و قربانی‌کردن حمایت‌های بین‌المللی.
روز گذشته دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، اعلام کرد کشورش مذاکرات تجارت آزاد با اسرائیل را به حالت تعلیق درآورده و سفیر اسرائیل را احضار کرده است. او گفت: «۱۱ هفته ممانعت از ارسال کمک به غزه، اقدامی بی‌رحمانه و غیرقابل دفاع بوده است». اسرائیل در پاسخ به اظهارات وزیر خارجه بریتانیا اعلام کرد این مذاکرات پیش از این نیز متوقف شده بود. دولت بریتانیا همچنین دو کانون شهرک‌نشینی و سه فرد را در کرانه باختری تحت تحریم قرار داد. لمی تأکید کرد: «اقدامات اسرائیل تحمل‌ناپذیر است».
پیش از این نیز در هفته جاری، برخی متحدان اسرائیل شامل فرانسه، بریتانیا و کانادا از نخست‌وزیر اسرائیل خواسته بودند تهاجم زمینی جدیدی را که به گفته او شامل تصرف کل نوار غزه خواهد بود، ادامه ندهد. متحدان اروپایی اسرائیل و کانادا روز دوشنبه اعلام کرده بودند در صورت گسترش جنگ توسط نتانیاهو، «اقدامات مشخص بیشتری» اتخاذ خواهند کرد و اشاره کردند تحریم‌های هدفمند در کرانه باختری اشغالی توسط اسرائیل را مد نظر قرار خواهند داد.
تغییر محاسبات نتانیاهو
اما نکته حیاتی برای نتانیاهو، موضع کاخ سفید بود که به‌صراحت اعلام کرد دونالد ترامپ خواستار پایان جنگ است؛ این فقط یک روز پس از آن بود که اسرائیل از آغاز تهاجم جدیدی در این منطقه فلسطینی خبر داد. کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید گفت ترامپ «می‌خواهد شاهد پایان این درگیری در منطقه باشد. او خواهان آزادی همه گروگان‌هاست». دفتر نتانیاهو به درخواست اظهارنظر درباره بیانیه کاخ سفید پاسخی نداد.
این فشار از سوی ایالات متحده، نخست‌وزیر اسرائیل را وادار به تغییر محاسبات خود درمورد ادامه جنگ در غزه کرده است. او تاکنون گزینه ادامه جنگ را برای دستیابی به هدف نهایی خود، یعنی پاکسازی منطقه فلسطینی از حماس، انتخاب کرده بود. اما اظهارات اخیر آمریکا و سایه تحریم‌ها، توانایی او برای اقدام بدون قید و شرط را تهدید می‌کند. نتانیاهو که این هفته تحت فشار آمریکا با ورود مقدار کمی کمک به نوار غزه موافقت کرد، گفت تهدید تحریم‌ها «جایزه بزرگی» برای حماس در قبال حمله ۷ اکتبر است که جرقه جنگ را زد. به گفته ینس لارکه، سخنگوی دفتر بشردوستانه سازمان ملل، اسرائیل اجازه ورود حدود ۱۰۰ کامیون حامل کمک به غزه را صادر کرد، در حالی که روز دوشنبه فقط با ۹ کامیون موافقت کرده بود که از این تعداد فقط پنج کامیون وارد نوار غزه شدند.
این دوراهی بر سر ادامه درگیری، برای نخست‌وزیر اسرائیل تا حدی آشناست. زمانی که جو بایدن رئیس‌جمهور بود، فشار زیادی بر نتانیاهو وارد کرد تا کمک‌های بشردوستانه بیشتری به غزه ارسال کند و توافق آتش‌بسی را که منجر به آزادی گروگان‌های در دست حماس می‌شد، بپذیرد. اما نتانیاهو از آن تماس‌ها به نفع اهداف سیاسی خود استفاده کرد و با سرپیچی از آنها، به پایگاه راست‌گرای خود نشان داد که می‌تواند از اسرائیل دفاع کند. این رویکرد همچنین از سوی جمهوری‌خواهان در کنگره که مشتاق انتقاد از سیاست خارجی بایدن بودند، حمایت شد.
با این حال، این بار فشار از سوی ترامپ است. احتمال اینکه حزب جمهوری‌خواه بر سر اسرائیل با رئیس‌جمهور خود دچار اختلاف شود، اندک است. اگر نتانیاهو حمایت آمریکا را از دست بدهد، برای ادامه مسیر فعلی خود یکی از پایه‌های آسیب‌پذیر سیاست خارجی اسرائیل را به خطر می‌اندازد. شموئل رزنر، عضو ارشد مؤسسه سیاست‌گذاری مردم یهود در اورشلیم، به وال‌استریت‌ژورنال می‌گوید: «اسرائیل قدرتمند است اما یک ابرقدرت نیست. نمی‌تواند علیه تمام جهان اقدام کند». روز سه‌شنبه، آدام بولر، فرستاده ویژه ترامپ در امور گروگان‌ها، گفت رئیس‌جمهور حتی با وجود درخواست برای پایان جنگ، همچنان از اسرائیل حمایت می‌کند. او در فاکس‌نیوز گفت: «حمایت دونالد ترامپ از اسرائیل تزلزل‌ناپذیر است».
مذاکرات در بن‌بست
فشار فزاینده بر نتانیاهو در حالی انجام می‌شود که میانجی‌های اسرائیلی در دوحه قطر برای مذاکره با حماس برای پایان‌دادن به جنگ و آزادی گروگان‌های باقی‌مانده تلاش می‌کنند. نخست‌وزیر قطر اعلام کرد مذاکرات به دلیل «شکاف اساسی» بین دو طرف به بن‌بست رسیده است. اسرائیل که مذاکره‌کنندگانش در گفت‌وگوها باقی مانده‌اند، خواستار یک توافق موقت با امکان پایان‌دادن به جنگ است، در حالی که حماس بر تعهد اسرائیل به توقف فوری جنگ اصرار دارد.
در هفته‌های اخیر، ایالات متحده مجموعه‌ای از اقدامات را در خاورمیانه انجام داده که اسرائیل را غافلگیر کرده و به حاشیه رانده است؛ از جمله آغاز مذاکرات مستقیم هسته‌ای با ایران، دستیابی به توافق آتش‌بس با حوثی‌ها، مذاکره مستقیم با حماس برای آزادی «ایدن الکساندر»، گروگان آمریکایی-اسرائیلی و لغو تحریم‌ها علیه دولت جدید سوریه که اسرائیل همچنان آن را یک تهدید می‌داند. به گفته مایکل اورن، سفیر سابق اسرائیل در آمریکا، این اقدامات اصل دیرینه‌ای را که بر اساس آن هیچ‌یک از دو کشور در مورد تغییرات سیاستی مرتبط با امنیت دیگری، طرف مقابل را غافلگیر نمی‌کردند، نقض کرده است. اورن افزود: «در تقابل‌های قبلی بین اسرائیل و کاخ سفید، رهبران در اورشلیم می‌توانستند برای حمایت به کنگره آمریکا روی آورند. اما اکنون با وجود دموکرات‌هایی که سرسختانه با دولت فعلی اسرائیل مخالف‌اند و جمهوری‌خواهانی که در مخالفت با ترامپ محتاط‌اند، نتانیاهو فضای مانور کمی در واشنگتن دارد».
چالش‌های داخلی
متحدان راست افراطی نتانیاهو که کرسی‌های کافی برای سلب اکثریت از رهبر ائتلاف در پارلمان را دارند، گفته بودند در صورت ورود هرگونه کمک بیشتر به غزه که به دست حماس برسد، کابینه را ترک خواهند کرد؛ تاکنون این وزرا به تهدید خود عمل نکرده‌اند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد اگر اکنون انتخابات برگزار شود، نتانیاهو و ائتلاف سیاسی راست‌گرای او قدرت را از دست خواهند داد.
تحلیلگران می‌گویند نتانیاهو همچنین به این فکر می‌کند که چگونه عملکرد خود در جنگ را پیش از انتخابات اکتبر ۲۰۲۶ توجیه کند. امیر آویوی، یک مقام دفاعی سابق نزدیک به کابینه فعلی و نهادهای امنیتی اسرائیل می‌گوید: «برای دولت کاملا روشن است: آنها باید قبل از انتخابات به اهداف جنگ دست یابند». پس از اولین عملیات زمینی اسرائیل به دنبال حمله ۷ اکتبر، حماس مجددا به مناطقی که اسرائیل پاکسازی و سپس از آنها عقب‌نشینی کرده بود، نفوذ کرد. این بار، اسرائیل قصد دارد قلمرو را حفظ کرده و غیرنظامیان را از مناطق درگیری دور کند، با این امید که شانس بیشتری برای حذف حماس داشته باشد. اما با افزایش فشار دیپلماتیک، ممکن است نتانیاهو مجبور شود جنگ را قبل از دستیابی به هدف اصلی خود، یعنی شکست حماس، پایان دهد.
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از اسرائیلی‌ها نیز از جنگ خسته شده‌اند و طرفدار یک توافق مذاکره‌شده برای پایان‌دادن به آن هستند. نیروهای ذخیره پس از ۱۹ ماه نبرد خسته‌اند و مردم از اینکه هنوز حدود ۲۰ گروگان زنده در غزه و اجساد بیش از ۳۰ نفر دیگر در این منطقه وجود دارد، خشمگین هستند. یائیر گولان، رهبر حزب اپوزیسیون چپ‌گرا، به‌شدت از نتانیاهو به «دلیل نحوه مدیریت جنگ و موقعیت جهانی اسرائیل» انتقاد کرد. گولان گفت: «اگر اسرائیل به رفتار یک کشور معقول بازنگردد، در مسیر تبدیل‌شدن به یک دولت مطرود در میان ملت‌ها، مانند حکومت آپارتاید آفریقای جنوبی قرار دارد».
محبوبیت این سیاست‌مدار در حال افزایش است و برخی نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که اگر اکنون انتخابات برگزار شود، حزب دموکرات او سومین یا چهارمین حزب بزرگ در اسرائیل خواهد بود. به گفته یاکوف کاتز، عضو مؤسسه سیاست‌گذاری مردم یهود، امتناع نتانیاهو از مشارکت در هرگونه طرحی برای ایجاد یک دولت فلسطینی متفاوت در داخل غزه، عامل بحران سیاسی کنونی است. کاتز افزود، این امر باعث شده متحدان تصور کنند که نتانیاهو جنگ را برای اهداف سیاسی طولانی می‌کند یا قصد دارد اشغال دائمی غزه توسط اسرائیل را تحمیل کند که آنها با آن مخالف‌اند. ترامپ در سفر چهارروزه اخیر خود به خاورمیانه، قراردادهای مالی و دیپلماتیک عمده‌ای با کشورهای حاشیه خلیج فارس و سوریه منعقد کرد، اما از اسرائیل دیدن نکرد. کاتز می‌گوید: «نمی‌توان این واقعیت را نادیده گرفت که دونالد ترامپ در تلاش برای ایجاد خاورمیانه‌ای جدید اما بدون اسرائیل، پیش می‌رود».
