استراتژی پوتین در قبال ترامپ؛ بازی صلح و امتیازات اقتصادی
چشم‌انداز مبهم صلح
زمانی که دونالد ترامپ با ولادیمیر پوتین تماس تلفنی برقرار کند، با رهبری مکالمه خواهد کرد که اهدافی دوگانه را دنبال می‌کند: به درازا کشاندن مذاکرات صلح و در عین حال، به‌تصویرکشیدن خود به عنوان رئیس‌جمهوری صلح‌دوست که می‌تواند شریک تجاری ارزشمندی برای ایالات متحده باشد. روسیه هیچ نشانه‌ای از کاهش حملات خود به اوکراین بروز نداده است. مسکو در ساعات پایانی شنبه‌شب و اوایل یکشنبه، یکی از بزرگ‌ترین حملات هوایی جنگ را با به‌کارگیری ۲۷۳ پهپاد در سراسر اوکراین انجام داد.
شرق: زمانی که دونالد ترامپ با ولادیمیر پوتین تماس تلفنی برقرار کند، با رهبری مکالمه خواهد کرد که اهدافی دوگانه را دنبال می‌کند: به درازا کشاندن مذاکرات صلح و در عین حال، به‌تصویرکشیدن خود به عنوان رئیس‌جمهوری صلح‌دوست که می‌تواند شریک تجاری ارزشمندی برای ایالات متحده باشد. روسیه هیچ نشانه‌ای از کاهش حملات خود به اوکراین بروز نداده است. مسکو در ساعات پایانی شنبه‌شب و اوایل یکشنبه، یکی از بزرگ‌ترین حملات هوایی جنگ را با به‌کارگیری ۲۷۳ پهپاد در سراسر اوکراین انجام داد.
این حملات دست‌کم یک کشته و سه زخمی در کی‌یف بر جای گذاشت که یک کودک چهارساله نیز در میان مجروحان بود. ترامپ روز شنبه، در حالی که برنامه‌های خود را برای سومین تماس رسمی‌اش با پوتین در سال جاری اعلام می‌کرد، خوش‌بین به نظر می‌رسید و گفت که پس از آن با ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین و اعضای ناتو صحبت خواهد کرد. او در شبکه اجتماعی خود «تروث‌سوشال» نوشت: «امیدوارم روز پرباری باشد و آتش‌بس برقرار شود».
احتیاط آمریکا و بن‌بست در مذاکرات
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، با لحنی محتاط‌تر سخن گفت و اشاره کرد که هیچ پیشرفت غیرمنتظره‌ای در راه نیست. او در مصاحبه‌ای با برنامه «فیس د نیشن» که قرار بود صبح یکشنبه پخش شود، گفت که ایالات متحده باید پس از دیدار روز جمعه دو طرف در استانبول، پیشنهادهای صلح جداگانه روسیه و اوکراین را ارزیابی کند. وی اظهار کرد: «ما در تلاش برای دستیابی به صلح و پایان‌دادن به جنگی بسیار خونین، پرهزینه و ویرانگر هستیم». او افزود: «بنابراین حدی از شکیبایی لازم است».
نحوه برخورد پوتین با ترامپ در ماه‌های نخست ریاست‌جمهوری‌اش، به مطالعه‌ای در این زمینه تبدیل شده است که رئیس‌جمهور روسیه تا چه حد می‌تواند صبر رئیس‌جمهور آمریکا را بیازماید، در حالی که وعده انتخاباتی ترامپ مبنی بر میانجیگری برای پایان سریع جنگ در اوکراین را ناکام می‌گذارد. درحالی‌که ترامپ گاهی از پوتین ابراز ناراحتی کرده، تاکنون از اعمال تحریم‌های اقتصادی بیشتر علیه روسیه خودداری کرده است.
مذاکرات روز جمعه میان نمایندگان کی‌یف و مسکو در استانبول پیشرفت چندانی به همراه نداشت و نشان داد که پوتین به خواسته‌های حداکثری خود در جنگ پایبند است: دستیابی به اوکراینی ضعیف و تحت سلطه مسکو. روسیه درخواست کی‌یف و متحدانش مبنی بر برقراری آتش‌بس پیش از مذاکره برای صلح بلندمدت را رد کرد. با این حال، دولت ترامپ اکنون می‌تواند بگوید که روسیه و اوکراین دست‌کم در حال مذاکره هستند. روبیو در اظهارات روز یکشنبه خود گفت که این مذاکرات «کاملا بی‌فایده نبوده است» زیرا منجر به تبادل زندانیان میان روسیه و اوکراین شد و پیشنهادهای آتش‌بس می‌تواند به‌زودی به مذاکرات گسترده‌تری منجر شود.
استراتژی پیچیده پوتین
آندری کولسنیکوف، یک تحلیلگر سیاسی مستقر در مسکو، می‌گوید: «پوتین قصد دارد با اجتناب از آتش‌بس، وقت‌کشی کند و با ازدست‌ندادن فرصت حفظ روابط خوب با ایالات متحده، اعتماد ترامپ را نگه دارد». او افزود: «پوتین تلاش خواهد کرد ترامپ را متقاعد کند که به صلح متعهد است، اما طرف روسی به رد فرمول اول آتش‌بس، سپس مذاکره ادامه خواهد داد».
از زمان انتخاب ترامپ، تعاملات او با کرملین به او اجازه داده است که ادعای پیشرفت اولیه داشته باشد اما هیچ توافق صلحی حاصل نشده است. پس از تماس تلفنی با پوتین در ماه فوریه، ایالات متحده و روسیه از آغاز مذاکرات در عربستان سعودی به رهبری استیو ویتکاف، دوست نزدیک و شخصی ترامپ که او را به عنوان فرستاده ویژه منصوب کرده بود، خبر دادند. این مذاکرات بی‌نتیجه بوده اما باعث ایجاد تنش با متحدان اروپایی و اوکراین شده است که نگران بودند ترامپ بدون نظر آنها در حال دستیابی به توافق صلح با کرملین است.
پس از تماس تلفنی دیگری در ماه مارس، ترامپ اعلام کرد که پوتین با آتش‌بس جزئی علیه زیرساخت‌های انرژی اوکراین موافقت کرده است. اما این آتش‌بس هرگز پایدار نماند و مسکو در برابر هرگونه آتش‌بس گسترده‌تری مقاومت نشان داد. در تمام این مدت، کرملین با تبلیغ پاداش‌های اقتصادی عادی‌سازی روابط میان ایالات متحده و روسیه، به غرایز تجاری ترامپ متوسل شده است. ویتکاف به روسیه سفر کرده و چهار بار با پوتین ملاقات داشته و پس از این گفت‌وگوها، نکات مورد نظر کرملین درباره ریشه‌های جنگ در اوکراین را تکرار کرده است.
پوتین نیز فرستاده ویژه خود، کریل دیمیتریف را به ایالات متحده فرستاده است. دولت ترامپ برای او معافیت از تحریم‌ها صادر کرد تا بتواند ماه گذشته به واشنگتن سفر کند، جایی که او از چشم‌انداز سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی جدید، از جمله مشارکت در زمینه نفت و قطب شمال، سخن گفت. اریک گرین، مشاور سابق کاخ سفید در امور روسیه در دولت بایدن، گفت که پوتین احتمالا در تماس تلفنی روز دوشنبه با ترامپ، همین رویکرد را تکرار خواهد کرد و به ترامپ خواهد گفت که مذاکرات هفته گذشته در استانبول نشان‌دهنده پیشرفت بوده و سپس تلاش خواهد کرد گفت‌وگو را به سمت معاملات اقتصادی سوق دهد. گرین افزود: «بدیهی است که پوتین خواهان آزادی عمل در اوکراین است و به دنبال عادی‌سازی روابط با ایالات متحده است». ترامپ در پست روز شنبه خود اشاره کرد که علاوه بر جنگ، به دنبال گفت‌وگو درباره تجارت با پوتین در این تماس تلفنی است.
تداوم جنگ و فشارهای اقتصادی
بنا بر برآوردهای غربی، با وجود کشته یا زخمی‌شدن بیش از ۹۰۰ هزار سرباز روسی در اوکراین، روسیه همچنان بر اهداف جنگی خود پافشاری می‌کند. در مذاکرات روز جمعه، نمایندگان کرملین در پاسخ به درخواست اوکراین برای آتش‌بس بدون قید و شرط، خواستار عقب‌نشینی نیروهای کی‌یف از بخش‌هایی از مناطق زاپوریژیا، خرسون، دونتسک و لوهانسک شدند که هنوز تحت کنترل اوکراین هستند. مسکو این مناطق را در اواخر سال ۲۰۲۲ پس از برگزاری همه‌پرسی ساختگی، بخشی از روسیه اعلام کرد اما از آن زمان تاکنون پیشرفت محدودی در تلاش برای تصرف کامل آنها داشته است. روسیه همچنان بر ازبین‌بردن «علل ریشه‌ای» درگیری اصرار دارد، که این عبارت اختصاری کرملین برای موجودیت اوکراین به عنوان یک کشور مستقل و گسترش سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در بلوک شرق سابق است.
ولادیمیر مدینسکی، فرستاده پوتین در استانبول، به صراحت این مذاکرات را ادامه مذاکرات اوایل سال ۲۰۲۲ در همان شهر توصیف کرد، جایی که خواسته‌های روسیه عملا به معنای درخواست تسلیم اوکراین بود. مدینسکی، وزیر فرهنگ سابق، با اشاره به مشابهت‌های تاریخی، نشان داد که مسکو آماده جنگی طولانی است. ساعاتی پس از نشست استانبول، یک پهپاد روسی به اتوبوسی در منطقه سومی در شمال شرقی اوکراین حمله کرد که منجر به کشته‌شدن 9 نفر و زخمی‌شدن چهار نفر شد. در کی‌یف، آژیرهای خطر حمله هوایی دوباره حوالی نیمه‌شب شنبه به صدا درآمدند. این حمله به مدت 9 ساعت ادامه داشت تا اینکه مقامات در ساعت ۸:۵۴ صبح یکشنبه وضعیت عادی اعلام کردند. به گفته مقامات، این بمباران منجر به کشته‌شدن یک زن ۲۷ ساله و شکستن شیشه‌ها و آسیب به ساختمان‌ها در سراسر پایتخت شد.
با این حال، پوتین با آگاهی از پیامدهای قطع روابط، به تعامل با ترامپ ادامه داده است. ترامپ چندین‌بار تهدید به اعمال تحریم‌های جدید کرده و در یک پست در شبکه‌های اجتماعی پرسیده است که آیا پوتین «او را سر کار گذاشته است». هم‌زمان، سناتور لیندسی گراهام جمهوری‌خواه از کارولینای جنوبی، از متحدان نزدیک ترامپ، در حال پیشبرد طرحی برای اعمال تعرفه‌های سنگین بر کشورهایی است که نفت، گاز و اورانیوم روسیه را خریداری می‌کنند که به طور بالقوه مهم‌ترین منبع درآمد مسکو را تحت فشار قرار می‌دهد.
هرگونه مجازات جدید در زمانی دشوار برای اقتصاد روسیه اعمال خواهد شد. مسکو پس از تحمل تحریم‌های غرب در طول درگیری با تغییر اقتصاد به حالت جنگی و اتکا به صادرات فراوان نفت، اکنون با کاهش ناگهانی رشد مواجه است. رشد اقتصادی در سه ماهه اول سال به‌شدت کاهش یافته و از ۴.۵ درصد در سه‌ماهه قبل به ۱.۴ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رسیده است، زیرا نرخ بهره بالا، تورم پایدار و کمبود شدید نیروی کار بر کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان فشار می‌آورد. در همین حال، قیمت پایین نفت در ماه‌های اخیر به خزانه دولتی کرملین که حدود یک‌سوم درآمدهای آن از نفت و گاز تأمین می‌شود، ضربه زده است. کولسنیکوف، تحلیلگر سیاسی، گفت: «یک معامله اقتصادی بالقوه با ترامپ برای روسیه مهم است، زیرا مدل قدیمی انرژی پوتین پول کافی وارد بودجه نمی‌کند و روسیه در حال غرق‌شدن در رکود تورمی است».
