ملاقات تاریخی رؤسای جمهور آمریکا و سوریه پس از ربع قرن
سوریه در پازل جدید ترامپ
رئیس‌جمهور آمریکا پس از دیداری با رئیس‌جمهور سوریه در عربستان سعودی، از همتای سوری خود خواست با اسرائیل صلح کند. این اولین ملاقات سطح بالا بین دو کشور پس از ۲۵ سال بود. ترامپ بعدها تأیید کرد زمانی که در کنار محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، با احمد الشرع ملاقات کرده، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، نیز از طریق تماس تصویری به آنها پیوسته است. دونالد ترامپ در حالی با احمد الشرع دیدار کرد که این عضو سابق القاعده همچنان در لیست سیاه آمریکا قرار دارد و از نگاه واشنگتن همچنان یک تروریست است.
شرق: رئیس‌جمهور آمریکا پس از دیداری با رئیس‌جمهور سوریه در عربستان سعودی، از همتای سوری خود خواست با اسرائیل صلح کند. این اولین ملاقات سطح بالا بین دو کشور پس از ۲۵ سال بود. ترامپ بعدها تأیید کرد زمانی که در کنار محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، با احمد الشرع ملاقات کرده، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، نیز از طریق تماس تصویری به آنها پیوسته است. دونالد ترامپ در حالی با احمد الشرع دیدار کرد که این عضو سابق القاعده همچنان در لیست سیاه آمریکا قرار دارد و از نگاه واشنگتن همچنان یک تروریست است.
ترامپ اعلام کرد واشنگتن در حال «بحث درباره عادی‌سازی روابط با سوریه» است تا به این کشور «شانسی برای عظمت» بدهد. او صبح چهارشنبه در شورای همکاری خلیج فارس در ریاض گفت لغو «همه تحریم‌ها» علیه سوریه باعث «افتخار» خواهد بود. رئیس‌جمهور آمریکا طبق اعلام کاخ سفید، در این دیدار فهرستی از پنج خواسته اصلی آمریکا از سوریه را مطرح کرد؛ از‌جمله پیوستن به پیمان ابراهیم با اسرائیل که منجر به شناسایی اسرائیل از سوی بحرین و امارات متحده عربی در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ شد.
مطالبات آمریکا از سوریه
ترامپ همچنین خواستار همکاری سوریه با آمریکا در مسائل مربوط به تروریسم شد، از‌جمله اخراج همه گروه‌های نظامی که علیه آمریکا و متحدانش عمل می‌کنند و پذیرش مسئولیت مراکز نگهداری نظامیان داعش در شمال شرق سوریه. او به رهبران کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در نشست ریاض گفت می‌خواهد «با ایران معامله کند»، اما فقط در‌صورتی‌که تهران از آنچه او «جنگ‌های نیابتی خونین و پیگیری دائمی و قابل راستی‌آزمایی تسلیحات هسته‌ای» خوانده، دست بردارد. سوری‌ها پس از اعلام ترامپ مبنی بر لغو تحریم‌ها و دیدار با احمد الشرع از این «نقطه عطف حیاتی» در خیابان‌های دمشق استقبال کردند. الشرع یک فرمانده سابق القاعده است که همچنان رسما در فهرست تروریستی آمریکا قرار دارد. ترامپ در سخنرانی روز سه‌شنبه خود در پایتخت عربستان گفت: «دستور توقف تحریم‌ها علیه سوریه را به منظور دادن فرصتی برای عظمت به آنها، صادر خواهد کرد».
واکنش‌ها و پشت‌پرده دیدار
ترامپ پیش از پیوستن به ولیعهد، محمد بن‌سلمان، روی صحنه گفت: «من برای ولیعهد چه کارهایی که نمی‌کنم!». او افزود: «وقت آنهاست [سوریه] که بدرخشند. ما همه تحریم‌ها را برمی‌داریم. من به سوری‌ها می‌گویم موفق باشید». روزنامه تایمز چاپ لندن اولین بار روز دوشنبه گزارش داده بود ترامپ قرار است در سفر خود به عربستان سعودی با احمد الشرع دیدار کند که با تکذیب کاخ سفید مواجه شد. با این حال، ترامپ روز سه‌شنبه گفت: «موافقت کرده است با رهبر سوریه سلام و احوال‌پرسی کند».
اظهارات او با تشویق، رقص و تیراندازی‌های شادی‌آور در پایتخت سوریه همراه شد. اسعد الشیبانی، وزیر خارجه این کشور، به رسانه‌های محلی گفت این تحول یک «نقطه عطف حیاتی» است؛ زیرا سوریه پس از یک جنگ داخلی ۱۴ساله «به سوی آینده‌ای از ثبات، خودکفایی و بازسازی واقعی» حرکت می‌کند. وزارت خارجه سوریه اعلام کرد «دیدار تاریخی» با ترامپ بر «حمایت از مسیر کشور به سوی بهبود و بازسازی» تمرکز داشته است. الشرع و جنبش او، هیئت تحریر‌الشام (HTS) که بر دولت و نیروهای امنیتی جدید تسلط دارد، به دلیل ارتباطات قبلی با القاعده، توسط آمریکا به‌عنوان تروریست شناخته شده‌اند.
آمریکا زمانی برای اطلاعات درمورد محل اختفای او ۱۰ میلیون دلار جایزه تعیین کرده بود، در‌حالی‌که عراق هنوز به دنبال دستگیری او به اتهامات مربوط به تروریسم است. الشرع در سال ۲۰۱۶ از ارتباط با القاعده دست کشید. با این حال، عربستان سعودی به همراه ترکیه، از HTS، یک گروه اسلام‌گرای سنی که در دسامبر 2024، بشار اسد را سرنگون کرد، حمایت کرده‌اند. ترامپ گفت ولیعهد عربستان سعودی و اردوغان که هر دو با رئیس‌جمهور آمریکا روابط نزدیکی دارند، او را تشویق کردند تحریم‌هایی را که مانع تجارت و بانک‌داری سوریه می‌شوند، لغو کند.
اردوغان در سخنرانی خود در جمع نمایندگان مجلس ترکیه، از «دوست من ترامپ» برای لغو تحریم‌ها تشکر کرد. بریتانیا و اتحادیه اروپا پیش‌تر برخی تحریم‌ها را لغو کرده‌اند، با این حال توقف تحریم‌های واشنگتن می‌تواند راه را برای امتیازات بیشتر هموار کند که احتمالا به احمد الشرع کمک خواهد کرد تا کنترل خود را بر این کشور چندپاره تثبیت کند.
اولین گام‌ها به سوی عادی‌سازی
ترامپ در اولین سفر خارجی مهم خود در دوره دوم ریاست‌جمهوری، گفت برکناری بشار اسد، متحد ایران، دولت او را به برداشتن «اولین گام‌ها به سوی بازگرداندن روابط عادی بین ایالات متحده و سوریه برای اولین بار در بیش از یک دهه» سوق داده است. ترامپ در همین راستا گفت مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، اواخر این هفته با وزیر خارجه سوریه در ترکیه دیدار خواهد کرد. این تحولات پس از آن رخ می‌دهد که احمد الشرع امتیازاتی به دولت ترامپ پیشنهاد کرد، از‌جمله دسترسی شرکت‌های آمریکایی به منظور بهره‌برداری از منابع طبیعی در قالب یک معامله معدنی شبیه به اوکراین.
نگرانی اسرائیل
انتظار می‌رود این اقدام یکی از نزدیک‌ترین متحدان منطقه‌ای آمریکا، یعنی اسرائیل را خشمگین کند. اسرائیل نسبت به مسیر سوریه با حاکمیت جدید ابراز نگرانی جدی کرده است، اگرچه ترامپ روز چهارشنبه تأکید کرد که عدم سفر به اسرائیل به این معنی نیست که اسرائیل در جریان سفر او به خلیج فارس کنار گذاشته شده است. ترامپ به خبرنگاران در هواپیمای ایرفورسوان گفت: «این برای اسرائیل خوب است...
داشتن رابطه‌ای که من با این کشورها دارم... فکر می‌کنم برای اسرائیل بسیار خوب است». اسرائیل قبل و بعد از سقوط اسد حملاتی نظامی به همسایه خود انجام داده است. سفر ترامپ به عربستان سعودی اولین توقف او در تور خاورمیانه بود که او را اواخر چهارشنبه به قطر و سپس به امارات متحده عربی می‌برد؛ اما نکته درخورتوجه عدم حضور اسرائیل در برنامه سفر بود. ایهود اولمرت، نخست‌وزیر سابق اسرائیل، به تایمز گفت این حذف «پیام بدی» برای بنیامین نتانیاهو است. اولمرت با اشاره به «پیامدهای احتمالی برای امنیت» اسرائیل در صورت تغییر چشمگیر روابط آمریکا و سوریه گفت: «این به نوعی یک هشدار است... اگر عادی‌سازی روابط با سوریه بدون هماهنگی انجام شود، به این معنی است که آمریکا ترجیح می‌دهد به منافع آمریکا نگاه کند، بدون اینکه لزوما واکنش احتمالی اسرائیل را در نظر بگیرد».
جنجال هدیه هواپیما
جنجال بر سر هدیه یک هواپیمای لوکس بوئینگ ۷۴۷-۸ که قرار است به‌عنوان ایرفورسوان تجهیز شود، یکی دیگر از موضوعات جنجالی سفر ترامپ به قطر است. ترامپ از پلتفرم رسانه اجتماعی خود برای دفاع از این هدیه به‌عنوان پاداشی برای «کار خوب» در دفاع از قطر استفاده کرد و نوشت: «فقط یک احمق این هدیه را قبول نمی‌کند». ترامپ نوشت: «بوئینگ ۷۴۷ به نیروی هوایی ایالات متحده و وزارت دفاع اهدا می‌شود، نه به من! این هدیه‌ای از یک کشور است که ما سال‌ها با موفقیت از آن دفاع کرده‌ایم». زمانی که رئیس‌جمهور آمریکا از سمت خود کنار برود، این هواپیما به مالکیت کتابخانه ریاست‌جمهوری ترامپ در آینده در خواهد آمد و برای استفاده شخصی او در دسترس خواهد بود.
ترامپ: نمی‌دانم پوتین می‌آید یا نه
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز گذشته در اظهارنظری درباره مذاکرات برنامه‌ریزی‌شده برای روز پنجشنبه در ترکیه گفت که نمی‌داند ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، برای گفت‌وگو درباره جنگ در اوکراین حاضر خواهد شد یا خیر. ترامپ به خبرنگارانی که در مسیر قطر با هواپیمای ایرفورسوان سفر می‌کردند، گفت: «او دوست دارد من آنجا باشم و این یک احتمال است... نمی‌دانم اگر من آنجا نباشم، او حاضر خواهد شد یا نه. باید ببینیم». به گزارش رویترز، ترامپ پیش‌تر گفته بود ممکن است در چارچوب سفر این هفته خود به خاورمیانه، برای شرکت در این گفت‌وگوها به ترکیه برود. در همین حال، کرملین برای سومین روز متوالی از اعلام اینکه آیا ولادیمیر پوتین روز پنجشنبه به استانبول سفر خواهد کرد یا فرد دیگری نماینده روسیه در مذاکرات صلح احتمالی خواهد بود، خودداری می‌کند. این در حالی است که فشارهای بین‌المللی بر رهبر روسیه برای دیدار با ولودیمیر زلنسکی افزایش یافته است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی پوتین، به خبرنگاران در مسکو گفت که ترکیب هیئت روسی را «پس از دریافت دستورالعمل‌های مربوطه از رئیس‌جمهور» اعلام خواهد کرد. او افزود: «تاکنون چنین دستورالعملی صادر نشده است». زلنسکی پس از آنکه رهبر روسیه در یک سخنرانی غیرمنتظره در اواخر شب در کرملین خواستار مذاکرات مستقیم روسیه و اوکراین در استانبول شد، پوتین را به یک دیدار شخصی در ترکیه به چالش کشید.
