علم بهتر از ثروت است

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: آکادمی سلطنتی علوم سوئد اعلام کرد که جایزه نوبل اقتصاد 2025 را به سه اقتصاددان برجسته اهدا می‌کند. این جایزه به جوئل موکر، فیلیپ آگیون و پیتر هاویت به دلیل «توضیح رشد اقتصادی مبتنی بر نوآوری» تعلق گرفته است.

نیمی از جایزه به جوئل موکر اختصاص یافته که با استفاده از منابع تاریخی، پیش‌نیازهای رشد پایدار از طریق پیشرفت فناوری را شناسایی کرده و علل تبدیل‌شدن این رشد به یک هنجار جدید را بررسی کرده است.

تمرکز اصلی جوئل موکر بر تاریخ اقتصاد به‌ویژه ریشه‌ها و پیامدهای انقلاب صنعتی، رشد اقتصادی بلندمدت و نقش دانش و نوآوری در توسعه اقتصادی است. آثار او تلفیقی از تاریخ، اقتصاد و مطالعات علم و فناوری هستند.

موکر معتقد است که تحول در نگرش‌ها نسبت به دانش، علم و نوآوری عامل اصلی انقلاب صنعتی در اروپا بود. او در کتاب‌های خود نشان می‌دهد که برخلاف نظریات رایج که بر منابع طبیعی یا سرمایه فیزیکی تأکید دارند، رشد اقتصادی پایدار نتیجه انباشت دانش و انتشار آن در جامعه است. موکر نشان می‌دهد که چگونه در قرون 17 و 18 میلادی، به‌ویژه در بریتانیا و هلند، دانش علمی و فنی شروع به تعامل نزدیک کردند. این منجر به ایجاد بستری شد که در آن دانش نظری به نوآوری‌های عملی و فناوری منجر شد که خودش به رشد بهره‌وری و در نهایت انقلاب صنعتی انجامید. او برخلاف دیدگاه‌های صرفا نهادی مانند داگلاس نورث یا آسیموگلو تأکید می‌کند که فرهنگ نخبگان فکری، باور به پیشرفت و تشویق به نوآوری علمی نقش حیاتی در تحول اقتصادی داشته‌اند. او این را «روح علمی اروپا» می‌نامد. آکادمی نوبل همچنین نیم دیگر جایزه را به‌طور مشترک به فیلیپ آگیون و پیتر هویت اهدا کرد که مکانیسم‌های پشت رشد پایدار را مطالعه کرده‌اند. آنها در مقاله‌ای از سال ۱۹۹۲، مدل ریاضی برای مفهوم «تخریب خلاق» ارائه دادند؛ جایی که ورود محصولات جدید و بهتر به بازار، شرکت‌های عرضه‌کننده محصولات قدیمی را با ضرر مواجه می‌کند.

مطالعات فیلیپ آگیون، اقتصاددان فرانسوی در حوزه رشد اقتصادی، نوآوری و پویایی سرمایه‌داری متمرکز است. او بیشتر به خاطر توسعه نظریه رشد درون‌زا و همکاری‌هایش با اقتصاددانانی مانند پیتر هاوردا و ریچارد بلوندل شناخته می‌شود. آگیون رشد اقتصادی را نه صرفا حاصل سرمایه‌گذاری یا افزایش نیروی کار، بلکه نتیجه نوآوری‌های مخرب می‌داند.

او معتقد است‌ رشد پایدار حاصل رقابت میان شرکت‌هایی است که به دنبال کنارزدن رقبای فعلی با نوآوری هستند. او در مطالعات خود نشان می‌دهد‌ چگونه سرمایه‌داری موفق، سرمایه‌داری نوآور است، نه صرفا مبتنی بر انباشت سرمایه.

او از داده‌ها و شواهد اقتصادی برای دفاع از سرمایه‌داری مبتنی بر رقابت، حمایت از نوآوری و در عین حال لزوم دخالت دولت در مواردی چون آموزش، بهداشت و کاهش نابرابری استفاده می‌کند. پیتر هاولیت، دستیار آگیون، یکی دیگر از اقتصاددانان تأثیرگذار در حوزه رشد اقتصادی و نوآوری بازارهاست. هاولیت هم معتقد است که رشد اقتصادی پایدار از طریق نوآوری مداوم و تخریب خلاق اتفاق می‌افتد، نه صرفا از طریق انباشت سرمایه یا نیروی کار. برخلاف نظریه‌های سنتی که بر تعادل اقتصادی تأکید دارند، هاولیت باور دارد که اقتصادهای مدرن در حالت پویای عدم ‌تعادل دائمی قرار دارند. او تأکید دارد که بازارها پیوسته در حال تغییر و نوآوری‌اند؛ سیاست‌گذاران باید این بی‌ثباتی را به عنوان ویژگی مثبت ببینند، نه نقص. هاولیت تأکید می‌کند که نهادهای مناسب می‌توانند نوآوری را تسهیل‌، رقابت سالم را حفظ و از انحصار و رکود اقتصادی جلوگیری کنند؛ بنابراین نقش دولت در فراهم‌کردن زیرساخت‌های قانونی، آموزشی و مالی برای رشد بلندمدت حیاتی است.

نهاد اعطاکننده جایزه نوبل در بیانیه‌ای اعلام کرد: «برندگان جایزه به ما آموخته‌اند که رشد پایدار را نمی‌توان بدیهی دانست؛ این رکود اقتصادی است که در بیشتر تاریخ بشر امری عادی بوده است، نه رشد، و کار آنها نشان می‌دهد که ما باید از تهدیدهای رشد مداوم آگاه باشیم و با آنها مقابله کنیم». جوایز پزشکی، فیزیک، شیمی، صلح و ادبیات هفته گذشته اعلام شدند. این جوایز به وصیت آلفرد نوبل، مخترع دینامیت و تاجر سوئدی، تأسیس شدند و از سال ۱۹۰۱ اهدا می‌شوند، البته با چند وقفه که عمدتا به دلیل جنگ‌های جهانی بوده است. جایزه اقتصاد اما خیلی دیرتر تأسیس شد و اولین‌بار در سال ۱۹۶۹ اهدا شد، زمانی که راگنار فریش از نروژ و یان تینبرگن از هلند به‌ خاطر کار در مدل‌سازی اقتصادی پویا برنده آن شدند.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.