باز هم شائبه!

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

همین ابتدا بگویم این یادداشت ادعای تأیید با تکذیب تقلب در امتحانات دستیاری را ندارد. نگارنده نه‌تنها در این زمینه اطلاعاتی ندارد و نمی‌تواند داشته باشد، بلکه اختصاص یادداشت خود به این موضوع را هم دون شأن می‌داند‌. مقصود این یادداشت، اشاره به شرایط به‌شدت غیر‌عادی‌ای است که بر حسب عادت و تکرار در پیش چشم است، اما دیده نمی‌شود؛ ولی تا زمانی که وجود دارد، بحث‌هایی این‌چنین‌ خواهد آفرید‌.

واقعیت آن است که هیچ‌کدام از دوره‌های مختلف وزارت قادر نبوده‌اند تغییری در گفتمان یا پارادایم‌ها به وجود آورند. نگاهی شسته و بدون پیش‌فرص وجود نداشته است که بتواند غرابت سیستم را ببیند‌. هیچ‌کدام قادر نبوده‌اند برف راه‌های کوبیده قدیم را وابگذارند و راه‌های جدید نکوبیده اما مستقیم و منطقی را بیازمایند‌.

دستیاری پزشکی یک آموزش حین خدمت به معنای واقعی است. در کشورهایی که بیشترین امکانات آموزشی را دارند نیز همین‌طور است، چه برسد به شرایط ما که بیشترین نقش دستیاران، درمانی است و فراتر از آن اساسا بدون دستیاران حیاتی‌ترین مسائل درمانی کشور زمین می‌ماند. در بحران کرونا، بیشترین نقش را دستیاران بازی کردند‌. این آموزش حین خدمت مثل همه جای دنیا باید بخشی متصل به کار و آموزش‌های قبل و بعد باشد، نه اینکه دیوار چین قبل و بعد از دستیاری تخصصی را از هم جدا کند‌. پزشک عمومی‌ای که در سیستم در حال کار است، براساس تجارب و احیانا تحقیقات خود به یک رشته تخصصی علاقه‌مند می‌شود و توسط استادانی که او را می‌شناسند و از نحوه کار و شخصیتش اطلاع دارند، تا اخذ تخصص تحت کار و آموزش قرار می‌گیرد.

در صورت وجود داوطلبانی با پیش‌زمینه‌های مشترک، ممکن است مصاحبه و حتی امتحان کتبی هم گرفته شود، اما عمرا این‌طور باشد که یک امتحان سراسری کلی گرفته شود، پزشکانی را انتخاب و برای کار به بخش ارسال کنند و استادان و دستیارانی که چهار سال باید نزدیک‌ترین روابط انسانی را با هم داشته باشند، برای اول بار با هم ملاقات کنند‌. کار و آموزش در کار پزشکی از حساس‌ترین روابط انسانی بوده که مستلزم شناخت و آمادگی قبلی است. مثل هر رابطه انسانی دیگری، مستلزم آن است که طرفین یکدیگر را بشناسند‌. می‌گویند ابوالقاسم لاهوتی، شاعر ایرانی که به حزب کمونیست شوروی پیوسته بود، روزی رسما اطلاع داد می‌خواهد ازدواج کند. رفیقی را برای ازدواج معرفی کردند.

گفت من شاعرم باید ابتدا عاشق شوم. گفتند مشکلی نیست، عاشق همان رفیقی که معرفی کردیم بشو‌! پزشکان جوانی که در امتحانات شرکت می‌کنند، حتی اگر شاغل بوده‌اند هم برای آن امتحان دشوار مدت‌هاست کار را تعطیل کرده‌اند. اکثرا هم که اساسا شغلی نداشته‌اند، تنها انقطاعی در آموزش عمومی و تخصصی‌شان پدید آمده است. ‌کلاس‌های کنکور برای امتحان دستیاری پدید آمده و گروهی برای تدریس در این کلاس‌ها تخصص پیدا کرده‌اند‌. پزشکانی که اخیرا شماره نظام پزشکی گرفته‌اند و اجازه طبابت و استقلال پیدا کرده‌اند، بلافاصله پس از قبولی در امتحان دستیاری، تمام حقوق خود به‌عنوان طبیب و حتی یک انسان را‌ از دست می‌دهند و تبدیل به یک دانش‌آموز می‌شوند؛ دانش‌آموزی که لطف می‌کنیم اندکی کمک‌‌هزینه تحصیلی به او می‌دهیم، اما تبدیل به تنها شاغلی می‌شود که از بدیهی‌ترین حقوق انسانی مثل بیمه و حق اضافه‌کاری هم محروم است‌.

در همه جای دنیا، به‌خصوص در جاهایی که امکانات آموزشی‌شان چندین برابر بیشتر از ما و مسئولیت درمانی دستیاران بارها کمتر از ماست، هر پزشکی چه در دوران عمومی، چه در دوران آموزش و چه در دوران تخصص، حداقلی از حقوق و مزایا را دریافت می‌کند و تفاوت‌های دریافت‌ها -که البته وجود دارند‌- از زمین تا آسمان نیست. ریشه‌های این سیستم نامعقول البته در اجبارها و کوته‌بینی‌های سالیان بوده است و به سادگی قابل ترمیم نیست، اما عجیب‌تر از همه آنکه غرابت موضوع هم از اذهان به دور است.

کسی از مسئولان جدید هم نمی‌خواهد به بر راه‌های کوبیده بین‌المللی که حالا راه‌هایی پهناور و مطمئن هستند، قدم بگذارد. آنان کوره‌راه‌هایی را که مسئولان قبلی رفته‌اند، می‌پسندند‌. بدون تردید یک امتحان سراسری که داستان‌های تخیلی کارخانه‌های آدم‌سازی را به ذهن می‌آورد، تبعات بسیاری مثل همین شائبه تقلب پدید می‌آورد‌. شائبه‌ای که با انواع و اقسام روش‌های امنیتی، مثل عبور طراحان سؤال از یک تونل امنیتی سنگین، مشکلی را حل نمی‌کند. هرکدام از آنها فقط از پنج تا 10 سؤال ممکن است اطلاع پیدا کنند‌. مسئولان وزارت بهداشت که همه انسان‌هایی شریف و متخصصانی متبحر هستند، گویا متوجه نیستند که ناخواسته با ادامه این سیستم خود را در معرض چه مسئولیت‌ها و خطرات بزرگی قرار می‌دهند‌. شکستن جهان خیالی عجیب و خلق‌الساعه‌ای که در واقعیت ظهور پیدا کرده، کاری به‌غایت دشوار است، اما دستخوش راحتکده این سیستم‌شدن نیز خالی از خطر نیست.