چه در انتظار ایران و آمریکاست؟

دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا برگزار شد و طرفین آن را دلگرم‌کننده و البته سخت توصیف کردند. نکته مثبت این است که طرفین خواهان توافق هستند و انگیزه‌ای برای درگیری ندارند. به نظر می‌رسد آمریکا ضمن پذیرش سطحی از غنی‌سازی در ایران، خواهان نظارت کامل بر برنامه هسته‌ای است. ایران نیز چنانچه بارها اعلام کرده که به دنبال اهداف صلح‌جویانه است، با این درخواست مشکلی ندارد. شاید یکی از مهم‌ترین دلایل خروج ترامپ از برجام، حساسیت ایران نسبت به ورود شرکت‌های آمریکایی و در نتیجه، فقدان بازده اقتصادی بود. اکنون پس از گذشت حدود هفت سال، ترامپ و همکاران او به صراحت خواهان مشارکت اقتصادی با ایران هستند. از سوی دیگر موقعیت ایران نیز نسبت به سال 97 تغییر کرده است.

حوادث پس از هفت اکتبر، تأثیرات منطقه‌ای آن و درگیری مستقیم اسرائیل و ایران موقعیتی جدید ایجاد کرده که ایران نیز پذیرای مشارکت اقتصادی آمریکایی‌ها و سرمایه‌گذاری آنان در ایران است. سرمایه‌گذاری آمریکا در حوزه‌های نفت و به طور کلی انرژی در ایران یک بازی برد- برد محسوب می‌شود. این بازی برد- برد می‌تواند تضمینی برای تحقق توافقی پایدار باشد. ذی‌نفعان از این نوع مشارکت، طبیعی است در برابر لابی‌های جنگ‌طلب در آمریکا اعم از لابی اسرائیلی‌ها و براندازان خواهند ایستاد. یکی از مشکلات در دوران گذشته، گروه‌های مخالف برجام در ایران بود. بخشی از این گروه‌ها، تحت تأثیر شعارهای چند دهه، جهان را دوقطبی و محل جنگ خیر و شر می‌دانند. ‌ نبردی سهمگین میان این دو جبهه برقرار بوده و ما با نگاهی آخرالزمانی رسالت داریم تا برای محوشدن و نابودی جبهه شر تلاش کنیم . گروه دوم کاسبان تحریم هستند. آنان در جریان برجام از ایجاد هرگونه اختلالی در امر مذاکره کوتاهی نکردند.

خطر این دو گروه برای بر‌هم‌زدن این توافق پابرجاست. گروه سومی را نیز می‌توان به آنان اضافه کرد، گروهی که از مدت‌ها پیش خواهان مذاکرات و پایان‌بخشیدن به تخاصمات بودند. اکنون که ایران و آمریکا مسیر توافق را طی می‌کنند، آنان به جای حمایت صریح از این مسیر، سعی در یادآوری پافشاری‌های گذشته بر عدم مذاکرات و خسارت‌های ناشی از آن دارند. این رویکرد گذشته‌نگر بسیار آسیب‌زا بوده و می‌تواند مخالفان ایدئولوژیک توافق را تحریک کرده و از سویی نیز هراس کاسبان تحریم را دوچندان کند. موضع درست این است که سعی شود متناسب با وضعیت گروه‌های سه‌گانه داخلی با هر کدام مواجه شد. از سویی نادرستی مبانی نگاه ایدئولوژیک را تبیین کرده و از سوی دیگر با نگاهی به آموزه‌های نورث، منافع کاسبان تحریم را در جهت رانت مولد سوق داد و از سوی دیگر به برخی گروه‌های منتقد که تصور می‌کنند در هر شرایطی باید سخنی در نقد گفته شود، توجه داد که توافق ایران و آمریکا پس از خصومت چند دهه که کشور از آن بسیار آسیب دیده است، آسان نیست و همه باید کمک کنیم تا این مسیر به خوبی طی شود و سپس برای چگونگی بهبود شرایط کشور اندیشه و تلاش کنیم.