با تعطیلات پراکنده تقویم چه کنیم؟

تعطیلات میان‌هفته 14 و 15 خردادماه تقریبا هفته گذشته را تعطیل کرد، این موضوع باعث شد حتی علی مطهری، نایب‌رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی، در یادداشتی خواستار ادغام این دو تعطیلی در یک روز شود که هر دو روز به مناسبت بزرگداشت مقام و تأثیر بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران تعطیل‌اند. 

همچنین به گفته حسین گودرزی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، دولت لایحه‌ای با عنوان اصلاح ماده 87 قانون «مدیریت خدمات کشوری» و با هدف تغییر ساعت کار و تعطیلی روز پنجشنبه ارائه داده که با اکثریت آرا به تصویب کمیسیون اجتماعی مجلس رسیده است. او درباره این لایحه گفته است: «درباره اینکه میزان کاهش ساعت کاری کارکنان دولت چه میزان باشد و تعطیلی آخر هفته در روز پنجشنبه یا شنبه باشد، تصمیم‌گیری نشده است؛ چراکه در لایحه دولت روزهای پنجشنبه پیشنهاد شده؛ اما نمایندگان نیز طرحی دارند که در آن تعطیلی شنبه‌ها مطرح شده است. 

در این طرح شنبه‌ها به‌‌جای پنجشنبه‌ها پیشنهاد شده؛ چرا‌که با توجه به اینکه بازارهای جهانی در روزهای شنبه ‌و یکشنبه تعطیل است و چون پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها در کشور ما تعطیل است؛ بنابراین با این شرایط عملا چهار روز ارتباطات اقتصادی ما با دنیا دچار مشکل می‌شود».

وضعیت تعطیلات رسمی و پراکندگی آن در ایران قصه پرغصه‌ای است؛ هرچند در نگاه اول تعداد روزهای تعطیل رسمی در ایران بیش از دیگر کشورهاست؛ اما با در‌نظر‌گرفتن یک‌روزه‌ بودن تعطیلی هفتگی (جمعه) و دوروزه بودن آن در سایر کشورها، تصور اولیه نادرست خواهد بود. 

در تحقیقی که با بررسی 114 کشور صورت گرفته است، فقط 12 کشور یک روز تعطیل و بقیه دو روز تعطیلی هفتگی دارند: ایران، افغانستان و جیبوتی روز «جمعه» و اوگاندا، پاکستان، کره شمالی، مکزیک، هند، هنگ‌کنگ، گینه استوایی، کاستاریکا و کلمبیا روز «یکشنبه» را تعطیل هستند. افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها، توجیهی است که برای افزایش تعطیلات هفتگی عنوان شده است؛ اما جدای از تعداد روزها، عدم هم‌پوشانی تعطیلات داخلی با نظام اقتصادی بین‌الملل (که شنبه و یکشنبه را تعطیل‌اند) کشورهای در‌حال‌توسعه را از نگران عقب‌ماندن از چرخه رشد کرده است. در ایران روز پنجشنبه به‌طور رسمی تعطیل نیست؛ اما عمده مراکز اداری دولتی، مدارس، دانشگاه‌ها و حتی مراجع قضائی در شهر‌های 

بزرگ تعطیل‌اند. 

این امر موجب شده برای ایران تنها سه روز دوشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه به‌عنوان «روزهای کاری بین‌المللی» باقی بماند! در بین کشورهای اسلامی قطر، عربستان، امارات، بحرین، سوریه، عراق و مالزی روزهای جمعه و شنبه را تعطیل هستند. پیش از انقلاب در ماده 15 قانون «کار» مصوب سال 1337 تعطیلات رسمی کشور در 10 روز فهرست شده بود که به‌مرور تغییراتی جزئی نیز در آن داده شد. در بازار پایتخت (درست یا غلط) قیمت دلار همچنان به‌عنوان شاخص قیمت‌گذاری و معاملات در نظر گرفته می‌شود؛ این قیمت بر مبنای محاسباتی با درهم (واحد پول کشور امارات متحده عربی) به دست می‌آید که با توجه به تعطیلی شنبه در این کشور، بازار تهران تا یکشنبه معطل می‌ماند.

بیش از اینکه تعداد تعطیلات مشکل‌ساز باشد، پراکندگی در تقویم، کنار هم قرار‌گرفتن تعطیلات و یکسان‌بودن بعضی مناسبت‌ها مسئله‌ساز است.

 برای نمونه 14 و 15 خرداد هر دو مربوط به یک شخصیت است که می‌تواند در هم ادغام شود، این تعطیلات دو‌روزه اگر غیر از پنجشنبه و جمعه هر‌جای دیگر تقویم قرار گیرد، یک هفته‌ای را تعطیل می‌کند. همین‌طور تعطیل‌بودن هر دو روز 12 فروردین و 22 بهمن موجبی ندارد؛ هر دو مناسبتی ملی و روز «استقلال» است که در بیشتر کشور‌ها هم نظیر دارد (مانند چهارم جولای در آمریکا)، کافی است فقط 22 بهمن تعطیل باشد. قرارگرفتن 12 فروردین کنار 13 فروردین یا «روز طبیعیت» (که هیچ ضرورتی ندارد تعطیل باشد و تجربه نشان داده در همین روز بیشترین میزان خسارت از سوی برخی شهروندان بی‌مبالات به طبیعت وارد می‌شود) تعطیلات اداری چهار‌روزه نوروز را به دو هفته گسترش می‌دهد.

نکته دیگر بازاندیشی در مفهوم «احترام» است؛ برای بزرگداشت مقام امام علی (علیه‌السلام) در تقویم رسمی سه مناسبت 13 رجب (تولد)، 21 رمضان (شهادت) و 18 ذی‌الحجه (عید غدیر خم) تعطیل بوده؛ در‌حالی‌که از امام اول شیعیان نقل شده «بزرگ‌ترین تفریح کار است». طبیعی است مناسبت‌های مذهبی که دارای مناسک هستند، مانند عید فطر که در این روز نماز عید خوانده می‌شود، تعطیل باشد. اگر بخواهیم به اهداف چشم‌انداز 20ساله و برنامه‌های توسعه برسیم، چاره‌ای جز ساماندهی هرچه سریع‌تر تعطیلات رسمی با نگاهی ملی و همکاری قوای مقننه و مجریه نداریم.