پایان جشنواره کن و ستایش فیلم جعفر پناهی

داوران بخش مسابقه اصلی جشنواره فیلم کن، به ریاست ژولیت بینوش و با حضور افتخاری کیت بلانشت، نخل طلای کن را به جعفر پناهی برای فیلم «یک تصادف ساده» اهدا کردند. اتفاقی بزرگ که پس از 28 سال دوباره رخ داد. افتخاری که جعفر پناهی و اعضای گروه سازندگان «یک تصادف ساده» با ممارست و سختی فراوان خلق کردند. چهره خندان جعفر پناهی وقتی نامش اعلام شد، بر تلویزیون‌های محل مراسم نقش بست. او دست‌هایش را با خیال راحت به پشت صندلی برد و نفس راحتی کشید‌. فریاد شادی گروهش سالن را پر کرد. او دقایقی از جایش حرکت نکرد تا دوربین‌ها بر او ثابت بمانند و این لحظه بزرگ را ضبط کنند. این لحظه، لحظه بزرگی بود که بسیاری از مردم ایران را شاد کرد؛ مردمی که در شبکه‌های اجتماعی احساسات خود را بیان کردند. اینکه هیئت داوران مهم‌ترین جشنواره جهان در نهایت فیلم «یک تصادف ساده» ساخته جعفر پناهی را شایسته دریافت نخل طلای بهترین فیلم دانستند، افتخاری بزرگ و اتفاقی فراموش‌نشدنی است‌. این دومین نخل طلای سینمای ایران پس از فیلم «طعم گیلاس» ساخته عباس کیارستمی‌ است، اما برخلاف نخل طلای قبلی، بسیاری از ایرانیان در شادی دریافت این نخل طلا سهیم هستند و آن را طور دیگری تعبیر می‌کنند؛ یک جور شادی پس از سختی‌. جعفر پناهی همراه گروهش ‌روی صحنه رفت. این روی صحنه رفتن و حضور در یک جشنواره جهانی، پس از 16 سال رخ می‌داد. جعفر پناهی از خانواده‌اش و از اعضای گروهش برای این مدت و سختی‌هایی که کشیدند، تشکر کرد. روی سخن او در بخش دیگر حرف‌هایش خطاب به مردم بود و به همه کسانی که برای آزادی و دموکراسی تلاش می‌کنند. او گفت‌: «‌از تمام ایرانیان با هر عقیده و مرام، چه در داخل و چه در خارج از کشور که برای آزادی، کرامت انسانی و دموکراسی تلاش می‌کنند، خواهش می‌کنم اختلافات را کنار بگذارید. مهم یکپارچگی کشور ما‌ست. به امید آن روز که کسی به ما نگوید چه بکن و چه نکن، چه بپوش و چه نپوش و اینکه چه چیزی بسازیم و چه نسازیم». دو نفر از بازیگران فیلم در حال شنیدن این سخنان می‌گریستند.

تبریک‌های متفاوت با  همیشه

مهدی محمودیان که از او به‌عنوان همکار فیلم‌نامه‌نویس در «یک تصادف ساده» یاد می‌شود، اکنون در زندان است‌. او از اولین کسانی بود که این موفقیت را از پشت دیوارها به مردم و البته جعفر پناهی و گروهش تبریک گفت. پس از آن، خانه سینما این اتفاق بزرگ را که پس از حدود 28 سال رخ داده است، به جعفر پناهی و تیمش و سینمای ایران تبریک گفت. اصغر فرهادی اولین کارگردانی بود که این اتفاق بزرگ را ‌تبریک گفت. سعید روستایی، کارگردانی که مانند جعفر پناهی فیلمش در جشنواره کن حضور داشت و اتفاقا از پریناز ایزدیار به‌عنوان یکی از شانس‌های دریافت جایزه بهترین بازیگری یاد می‌کردند نیز به‌سرعت دریافت این جایزه مهم را به سینمای بزرگ و مهم ایران تبریک گفت‌.

اما شاید این تبریک بیش از همه به دل جعفر پناهی بنشیند؛ ۱۵۰ کنشگر سیاسی، فرهنگی و مدنی به جعفر پناهی برای دریافت نخل طلای جشنواره کن تبریک گفتند. در این فهرست، اسم افراد مختلف از مهدی یراحی تا نسرین ستوده و مصطفی نیلی به چشم می‌خورد.

جایگاه جعفر  پناهی در سینمای جهان

جعفر پناهی چهارمین کارگردانی‌ است که موفق به دریافت هر سه جایزه اصلی سه جشنواره معتبر جهانی شده است؛ نخل طلای کن، خرس طلای برلین و شیر طلای ونیز. پیش از او فقط آنری-ژرژ کلوزو، میکل‌آنجلو آنتونیونی و رابرت آلتمن به این افتخار دست یافته بودند. او همچنین نخستین برنده‌ دوربین طلایی کن است که بعدا نخل طلا را نیز دریافت کرده است. انگار فقط جایزه اسکار مانده که جعفر پناهی دریافت کند. آیا او می‌تواند با فیلم «یک تصادف ساده» برنده اسکار نیز بشود؟ احتمال دارد که فیلم «یک تصادف ساده» از کشور لوکزامبورگ به اسکار معرفی شود. این فیلم قرار است از 10 سپتامبر در فرانسه و دیگر کشورها اکران شود.

باید خشونت را متوقف کرد

فیلم «یک تصادف ساده» جعفر پناهی بدون مجوز رسمی ساخته شده است‌. این فیلم یک سؤال بزرگ را مطرح می‌کند؛ پرسشی که بسیاری از هنرمندان و متفکران در کشورهای مختلف پیش از این مطرح کرده‌اند؛ اینکه اگر با شکنجه‌گر و زندانبان خود زمانی ملاقات کنید، چه برخوردی خواهید داشت؟ شاید بهترین شکلی که این پرسش پیش از این مطرح‌ و ماندنی شده است، نمایش‌نامه «دوشیزه و مرگ‌» نوشته آریل دورفمان است‌. اما جعفر پناهی این پرسش را در زمانه‌ای مطرح کرده است که خشونت را می‌توان در برخی از گروه‌های فعال سیاسی مشاهده کرد. او در نشست خبری بعد از دریافت نخل طلای کن نیز به بهترین شکل در‌این‌باره سخن گفت‌: «‌وقتی از خشونت می‌گوییم، نگران تداوم آن هستیم. دنبال این هستیم که این چرخه خشونت را جایی متوقف کنیم. امیدوارم آن روز فرابرسد‌».

آیا  کن سیاسی است‌؟

پس از اهدای نخل طلا به فیلم جعفر پناهی، برخی این گمانه را مطرح کردند که این جایزه به دلایل سیاسی اهدا شده است؛ اما با مرور دیگر جوایزی که در جشنواره کن اهدا شده، در‌می‌یابیم که این انتخاب نیز مانند انتخاب‌های ادوار گذشته است‌. محمد حقیقت در یادداشتی که در سایت‌های سینمایی منتشر کرده، به این موضوع اشاره کرده و نوشته است‌: «‌زمانی که مایکل مور برای «فارنهایت 911» نخل طلا گرفت، جو ضد جورج بوش فضای جشنواره را به‌شدت سیاسی کرده بود. موقعی که کارگردان ترک، ییلماز گونی، علیه سیستم سرکوبگر کشور عمل می‌کرد، نخل طلا به «راه» تعلق گرفت. هنگامی که در لهستان مبارزات مردم علیه ژنرال ژاقولسگی شدت گرفته بود، آندری وایدا با «مرد آهنین»، نخل طلا گرفت. زمانی که انقلاب الجزایر علیه استثمار فرانسوی به نتیجه رسیده بود، الجزایر با «وقایع سال‌های خاکستر» ساخته محمد لخدر همین‌طور بود».

دیگر   برندگان

جایزه بزرگ به «ارزش احساسی» به کارگردانی یواخیم تری‌یر رسید. جایزه بهترین بازیگر زن به نادیا ملیتی برای بازی در «دختر آخر»، جایزه بهترین کارگردانی به کلبِر مندونسا فیلیو برای «عامل مخفی» و جایزه هیئت داوران به‌طور مشترک به «صراط»‌ به کارگردانی الیور لَکس و «صدای سقوط» به کارگردانی ماشا شیلینسکی اهدا شد. جایزه بهترین فیلم‌نامه به ژان-پیر و لوک داردن برای فیلم «مادران جوان» تقدیم شد و جایزه بهترین بازیگر مرد به واگنر مورا در فیلم «عامل مخفی» رسید. جایزه ویژه جشنواره کن امسال به فیلم «رستاخیز» به کارگردانی بی گان رسید و دوربین طلایی (بهترین فیلم اول جشنواره) به «کیک رئیس‌جمهور»، به کارگردانی حسن هادی از عراق اهدا شد و جایزه تقدیر ویژه دوربین طلایی نیز به «سایه پدرم» به کارگردانی آکینولا دیویس جونیور رسید. نخل طلای فیلم کوتاه نیز به فیلم «خوشحالم که حالا مرده‌ای»، به کارگردانی توفیق برهوم و جایزه تقدیر ویژه فیلم کوتاه به «علی» به کارگردانی عدنان الراجیو اهدا شد‌.