توافق برجام تحت تأثیر انتخابات آمریکا
با گذشت زمان از ارائه پاسخ ایران به «متن نهایی» توافق هسته‌ای، هنوز هیچ بازخوردی از طرف واشنگتن ارائه نشده است. به نظر می‌رسد مذاکرات بار دیگر وارد مرحله رکود شده و اراده امضاکنندگان توافق اولیه وین برای احیای برجام، به وضوح مورد تردید قرار گرفته است.
با گذشت زمان از ارائه پاسخ ایران به «متن نهایی» توافق هسته‌ای، هنوز هیچ بازخوردی از طرف واشنگتن ارائه نشده است. به نظر می‌رسد مذاکرات بار دیگر وارد مرحله رکود شده و اراده امضاکنندگان توافق اولیه وین برای احیای برجام، به وضوح مورد تردید قرار گرفته است.
در وهله اول غربی‌ها به امتیاز نهایی مورد درخواست تهران قبل از پذیرش متن نهایی، یعنی کنارگذاشتن تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره سایت‌های هسته‌ای استناد می‌کنند. اگرچه ابراهیم رئیسی علنا تخمین زده است که توافق هسته‌ای بدون بسته‌شدن این تحقیقات معنایی نخواهد داشت، با وجود این تصور اینکه آژانس اتمی وابسته به سازمان ملل متحد یکی از مأموریت‌های اساسی خود را کنار بگذارد، بعید به نظر می‌رسد. از نظر اروپاییان، عدم همکاری مکرر ایران با آژانس نشانه فقدان تعهد و شفافیت است و نیاز ایران به توافق را مورد تردید قرار می‌دهد.
کندی شرایط احیای برجام در حالی رخ می‌دهد که آلبانی روابط دیپلماتیک خود را با ایران به ظن حملات سایبری سازماندهی‌شده در تابستان امسال علیه این کشور که عضو ناتو و یکی از متحدان کشورهای غربی امضاکننده برجام است، قطع کرد. روابط دو کشور به دلیل حضور سازمان مجاهدین (منافقین) و پناهندگی اعضای آن در آلبانی، همواره دشوار بوده است. تهران دولت آلبانی را در این پرونده به عنوان نماینده آمریکا و حتی اسرائیل می‌بیند. این موضوع جای تعجب ندارد، زیرا آلبانی همواره در راستای منافع خود به آنها وابسته بوده است. عجیب نیست که در این بحران دیپلماتیک، اسرائیل برای تشدید فشارهای بین‌المللی علیه ایران و جلوگیری از احیای برجام در کنار آلبانی قرار گرفته است.
سکوت سنگینی که مذاکرات را احاطه کرده، بیش از هر چیز به دلیل نزدیکی به ماه انتخاباتی سرنوشت‌ساز نوامبر، هم برای دولت یهود و هم اندکی بعد برای ایالات متحده است. قطع روابط دیپلماتیک بین تیرانا و تهران تأثیر خاصی بر واشنگتن ندارد، با وجود این جو بایدن از استدلال جمهوری‌خواهان و طرفداران امتناع از هرگونه توافق با ایران و همچنین لابی‌های اسرائیل واهمه دارد. ازاین‌رو رئیس‌جمهور دموکرات ترجیح می‌دهد عادی‌سازی روابط با تهران را تا پس از انتخابات میان‌دوره‌ای به تعویق بیندازد. به نظر می‌رسد مقامات اسرائیلی این جدول زمانی را تأیید می‌کنند تا به منتقدان سنتی برجام فرصت بیشتری برای ارائه استدلال در راستای نفی آن بدهند. یائیر لاپید، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، اعلام کرد که اسرائیل «یک کمپین دیپلماتیک موفق را برای توقف توافق هسته‌ای و اجتناب از لغو تحریم‌ها علیه ایران رهبری می‌کند». وی همچنین اظهار کرد که هنوز هیچ‌چیز تمام نشده و راهی طولانی باقی مانده است، اما نشانه‌های دلگرم‌کننده‌ای نیز در این راستا وجود داشته است.
از زمان ازسرگیری مذاکرات در آوریل 2021، توافق هسته‌ای دائما بازیچه شرایط بوده و به دلایل مختلفی از قبیل انتخابات ریاست‌‌جمهوری ایران، موازنه قوا میان ایران و ایالات متحده، درخواست‌های گاه نامتناسب تهران و تعلل غربی‌ها و حتی ایرانی‌ها درمورد بقای توافقی که هنوز برخی در سودمندی آن تردید دارند، به تعویق افتاده است. با این حال، این امر از چندین جنبه مهم است. سوای آرامشی که بازگشت ایران به صحنه اقتصاد بین‌المللی به ارمغان می‌آورد، تهران راه‌‌حلی غیرقابل چشم‌پوشی برای حل بحران انرژی اروپا ناشی از جنگ روسیه با اوکراین و تقابل با مسکو است. این واقعیت که انتخابات آمریکا و اسرائیل در حال تبدیل‌شدن به نشانگر زمانی جدید برای مذاکرات هسته‌ای ایران است، خبر خوبی به حساب نمی‌آید. در واقع، جبهه ضد ایرانی می‌تواند با شکست دموکرات‌ها در انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا و پیروزی احتمالی ملی‌گرایان افراطی در اسرائیل تقویت شود و در نتیجه احتمال دارد بقای توافق به خطر بیفتد. با توافق یا بدون آن، مسلما ایران از این پس به عنوان یک «دولت آستانه» باقی خواهد ماند که هرگاه اراده کند قادر به ساخت سلاح اتمی خواهد بود. واقعیت این است که جمهوری اسلامی پس از امضای توافق 2015 به تعهدات خود عمل کرده است. هیچ‌چیز ثابت نمی‌کند که چنین ساختاری در صورت امضای یک توافق جدید که بیش از هر زمان دیگری ضروری است، تکرار نشود. هنوز هم باید به دیپلماسی که به اراده سیاسی همه امضاکنندگان بستگی دارد فرصت داد، چراکه تأخیر بیش از حد نوید خوبی ندارد.
