مسگری هنری به قدمت تاریخ

زهرا محمدی-کارشناس ارشد پژوهش هنر: مسگری یکی از کهن‌ترین هنرهای صناعی این مرزوبوم است که بنابر شواهد موجود قدمت آن بر اساس ذوب فلز به سه تا پنج هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردد. در گذشته از این فلز برای تولید لوازم زندگی و ملزومات جنگی و در ادوار نزدیک‌تر برای ساخت آثار هنری باارزش استفاده می‌شده است.

شیراز یکی از شهرهای مهم هنر مسگری است به‌طوری که در ادوار گذشته عواملی چون قدمت، وسعت و موقعیت جغرافیایی خاص شهر شیراز در ادوار تاریخی و استفاده کاربردی از ظروف مسی در منازل، حمام‌های قدیمی، رستوران‌ها و مغازه‌ها به رونق این هنر صنعت در این دیار افزوده است. این هنر اصیل و سنتی شیراز در گذشته پررونق بوده به گونه‌ای که محصولات تولیدی علاوه بر تأمین نیازهای مردم این شهر به شهرها، استان‌ها و کشورهای دیگر نیز صادر می‌شده است هرچند که هم‌اکنون از رونق این هنر کاسته شده است.

مسگری همواره به‌عنوان یکی از غنی‌ترین و متنوع‌ترین جنبه‌های هنری تاریخ انسانی شناخته می‌شود و هنرمندان امروزی نیز از آن الهام می‌گیرند و آثاری مدرن و خلاقانه خلق می‌کنند. در مسگری، هنرمندان از تکنیک‌های مختلفی مانند حکاکی، گره‌کاری و ساختارهای سه‌بعدی استفاده می‌کنند تا آثاری با جزئیات و زیبایی فراهم آورند.

مسگری و قلم‌زنی در شیراز به شیوه‌های خاصی انجام می‌شده که با الهام از تاریخ، فرهنگ و هنر ایرانی انجام می‌شده است. در اینجا چند روش اصلی مسگری و قلم‌زنی در شیراز را مطرح می‌کنیم.

حکاکی یکی از اصلی‌ترین و پرکاربردترین روش‌های مسگری است که در آن از ابزارهای حکاکی مخصوص استفاده می‌شود تا الگوها و طرح‌ها بر روی سطوح مسی حکاکی شوند. این روش برای خلق جزئیات و نقوش مختلف در آثار و ظروف و زیورآلات مسگری بسیار مناسب است. در گره‌کاری خلق الگوها و نقوش با استفاده از خطوط منحنی و گره‌های متصل به یکدیگر است. این روش به‌ویژه در زمینه قلم‌زنی و ساخت آثار دیگر هنری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ساختارهای سه‌بعدی قطعات مختلف مسی یا برنزی به شکل‌های سه‌بعدی مختلف متصل می‌شوند تا آثار به ‌صورت حجمی و با ابعاد مختلفی خلق شوند. این روش به‌خصوص برای ساخت مجسمه‌ها و آثار هنری بزرگ استفاده می‌شود.

این تکنیک‌ها و روش‌های مختلف در هنر مسگری و قلم‌زنی شیراز باعث ایجاد آثار زیبا و منحصربه‌فردی شده‌اند که به‌عنوان بخشی از غنای هنری و فرهنگی این منطقه شناخته می‌شوند. مکتب شیراز در هنر مسگری و قلم‌زنی، تأثیرات گسترده‌ای از نقوش و طرح‌های فرهنگی و هنری قبلی ایران دارد. ازجمله این تأثیرات، طرح‌های گل و مرغ هستند که در نقوش هخامنشی و ساسانی وجود دارند و در هنر مسگری و قلم‌زنی شیراز نیز به‌وفور دیده می‌شوند.

طرح‌های گل و مرغ در نقوش هخامنشی و ساسانی به‌عنوان نمادهایی از زندگی و طبیعت مورد استفاده قرار می‌گرفتند. گل به‌عنوان نماد زیبایی و آرامش و مرغ به‌عنوان نماد آزادی و پرواز، در این نقوش به‌ کار رفته‌اند. در مکتب شیراز، هنرمندان از این طرح‌ها الهام گرفته و به شیوه‌های خودشان آنها را بازسازی و با تکنیک‌ها و مواد مختلفی مانند برنز، مس و نقره به کار می‌برند. طرح‌های گل و مرغ در آثار مسگری و قلم‌زنی شیراز به عنوان نمادهایی از زیبایی طبیعت و زندگی و شادی و سرور و همچنین به عنوان نمادهایی اصیل از فرهنگ و هنر ایرانی، به کار رفته و باعث زیبایی و جذابیت هرچه بیشتر آثار می‌شد. به طور کلی، طرح‌های گل و مرغ به عنوان عناصر مهمی در هنر مسگری و قلم‌زنی شیراز به کار گرفته می‌شوند و هنرمندان شیرازی با استفاده از آنها آثاری بی‌نظیر خلق می‌کردند.

هنر مسگری و قلم‌زنی در سبک شیراز یکی از غنی‌ترین و متنوع‌ترین جنبه‌های هنری ایران است. این هنر به دوره‌های مختلف تاریخی ایران بازمی‌گردد و از دوران باستان تا به امروز ادامه داشته است. شیراز به عنوان یکی از مراکز فرهنگی و هنری بزرگ ایران، میزبان بسیاری از هنرمندان برجسته در حوزه مسگری و قلم‌زنی بوده است. هنرمندان شیرازی معمولا از الگوها و مضامین فرهنگی و مذهبی اسلامی الهام می‌گیرند و آثار خود را با استفاده از نقوش هنری معروف ایرانی مانند نقوش گل، شاخه و پرندگان زینت‌دار زیبا و جذاب می‌سازند. آنها از مواد مختلفی مانند برنز، مس، طلا و نقره برای ایجاد آثار خود استفاده می‌کنند و با استفاده از تکنیک‌های مختلف و ترکیب منحصربه‌فرد الگوها اثرات بصری زیبا و پویا، طرح‌ها، احساسات و ارزش‌های فرهنگی خود را به شیوه‌ای جذاب و زیبا انتقال داده‌اند.

به طور کلی، هنر مسگری و قلم‌زنی در سبک شیراز با غنایی از تاریخ و فرهنگ ایران و هنرمندهای برجسته خود، یکی از شاخه‌های مهم و چشم‌اندازی از هنر ایرانی محسوب می‌شود. این هنر به دلیل زیبایی، تنوع و عمق فرهنگی و هنری خود، همواره توجه هنردوستان و محققان هنری را به خود جلب کرده و به عنوان یکی از نمادهای هنر ایرانی معرفی و شناخته شده است.