از امضای اجباری محیط‌بانان تا عددسازی در تعداد حیات وحش

زینب رحیمی:  42 تشکل مردم‌نهاد استان فارس در بیانیه‌ای، مدیر کل محیط زیست این استان را به باد انتقاد گرفتند و تأکید کردند که اخلاقا سکوت بر وقایع غیراصولی استان فارس را جایز نمی‌دانیم. فعالان شناخته‌شده استان فارس، مدیر محیط زیست این استان را به رویکرد تفرقه‌افکنانه بین انجمن‌های محیط‌زیستی و محیط‌بانان متهم کرده و از نبود شفافیت مالی و ارتباط غیرمعمول بین مدیر محیط زیست استان فارس با مدیران صنایع آلاینده انتقاد کردند. امضای اجباری از محیط‌بانان در حمایت از مدیر کل محیط زیست فارس، اجرای پروژ‌ه‌های فاقد مجوز ارزیابی محیط زیست، تعلل در ارتقای سطح حفاظتی برخی مناطق مهم استان فارس و عددسازی در تعداد حیات وحش از جمله معضلاتی است که فعالان محیط زیست فارس به آن اشاره کرده‌اند. این بیانیه با توضیحی درباره اهمیت محیط زیست استان فارس به عنوان بزرگ‌ترین استان واقع در محدوده زاگرس شروع شده و به این شرح است که «استان فارس از دیرباز و از بدو تأسیس سازمان شکاربانی و نهایتا شکل‌گیری سازمان حفاظت محیط زیست، در جایگاه پهناورترین استان حوزه زاگرس و دارای تنوع اقلیمی در مدارج استانی مهم به منظور اعمال مدیریت حفاظت همه‌جانبه، در متد حفاظتی سازمان حفاظت محیط زیست بوده است».

عطا پورشیرزاد گزینه درستی برای میحط زیست فارس نبود

نگارندگان این بیانیه با اشاره به اینکه استان فارس دارای کهن‌ترین سابقه مشارکت داوطلبانه مردم با سازمان حفاظت محیط زیست از ۴۶ سال پیش بوده است، چنین نوشته‌اند که «همواره بهترین گزینه‌های مدیریت سازمان محیط زیست در استان فارس منصوب می‌شده‌اند، از مدیریت استاد هوشنگ ضیایی پیش از انقلاب گرفته تا زنده‌یاد خسرو ده‌بزرگی که اخیرا از میان ما رفت و آسمانی شد به عنوان اولین مدیران کل بعد از انقلاب و مدیران خوش‌نامی چون هرمز محمودی‌راد، مرحوم سیدحسام حسین، مرحوم حمزه ولوی و... همواره سازمان حفاظت محیط زیست کشور برای استان فارس بهترین مدیران خود را برگزیده است، اما در سال ۱۴۰۱ انتصاب آقای «عطا پورشیرزاد» به تصدی پست مدیر کل محیط‌ زیست استان فارس، اما و اگرهای فراوانی را پیش‌روی دغدغه‌مندان محیط زیست فارس قرار داد که با نظر به سابقه او، این سؤال مطرح بود که آیا وی می‌تواند سکان خطیر محیط زیست فارس را به درستی در اختیار بگیرد و حرمت و منزلت و جایگاه متناسب با استان فرهنگی فارس را حفظ کند؟ که با گذر زمان دلهر‌ه‌ها نشان داد که پیچیدگی مسائل محیط زیست در فارس و انتظارات منطقی مردم، گواه از آن دارد که ایشان گزینه‌ای اصولی برای ناخدایی کشتی محیط زیست فارس نبود».

بی‌پروایی در نابودی منابع و منافع ملی

فعالان محیط زیست استان فارس در این بیانیه شدیداللحن به انتقاد از عملکرد مدیر کل محیط زیست فارس پرداخته و نوشته‌اند: «ضعیف‌بودن مدیریت محیط زیست کنونی فارس، بینش کوتاه او در قبال واقعیت‌های اجتماعی و عدم شناخت مناطق مختلف محیط زیست استان فارس، موجب بروز تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده و تبعیض‌آمیز آن هم در شرایطی بسیار شکننده شده و دستاوردهای مدیریت محیط زیست حدود 50ساله موجود را به نازل‌ترین درجه از اعتبار رسانده است. از جمله برون‌دادهای آن، فاصله از شیوه مدیریت مرد‌‌م‌مدار، بی‌اعتنایی به مطالبات منطقی جامعه فعالان محیط زیست، کاهش ظرفیت مدیریت و نهایتا سوق به بالاترین درجه ساختارشکنی و بی‌پروایی در اتلاف منابع و منافع ملی شده است».

بی‌توجهی به سرمایه‌های اجتماعی در حفظ محیط زیست فارس

در این بیانیه با اشاره به اهمیت نقش جوانان در کنشگری حوزه محیط زیست چنین آمده است: «ما بر این باوریم که برای ارتقای مدیریت متناسب با شرایط کنونی محیط زیست فارس، با تکیه بر ظرفیت‌های اجتماعی و سرمایه‌های ملّیِ کنشگر، نیاز بیش از پیش به تحقق همگرایی و انسجام سازمان‌یافته است. پیشگام این کنشگری، آحاد مردم و به‌ویژه نسل جوان در تشکل‌های غیردولتی محیط زیستی است که با نیروی خلاق و توان خردمندانه خود برای تحقق مشارکت مردمی در جایگاه توان‌افزایی به شیوه مدیریت پایدار محیط زیست تلاش می‌کند. تلاشی که با هدف ارتقای شیوه حفاظت مشارکتی در جهت نیل به کاهش مشکلات منابع پایه استان فارس و وطن عزیزمان با چشم‌انداز استیلا و گسترش حقوق محیط زیست پایدار اهتمام می‌ورزد».

مدیر محیط زیست فارس رویکرد پوپولیسمی دارد

نویسندگان این بیانیه با تأکید بر اینکه حفظ محیط زیست در گروی اتحاد و انسجام مردم میسر می‌شود، به رویکرد مدیر کل محیط زیست فارس انتقاد کرده و این‌طور نوشتند که «عدم معرفت کافی مدیریت فعلی سازمان محیط زیست فارس از سرمایه‌های اجتماعی و نادیده‌گرفتن نقش سازنده آنها در پیشبرد توان قانونی و حقوقی مدیریت حفاظت منابع پایه فارس موجب شده که با رویکرد پوپولیسمی و... مسائل و منافع ملی را به حاشیه ببرد، آن هم در برهه‌ای که کشور برای کاهش بحران‌های محیط زیست بیش از هر چیز به اتحاد و انسجام آحاد مردم با نیل به تشدید تلا‌ش‌های داوطلبانه در سطح ملی نیاز مبرم دارد. لذا تشکل‌های محیط‌زیستی فارس با ارائه این بیانیه، ضمن اشاره اختصاری به پاره‌ای از مشکلات محیط‌زیستی و بحران متأثر از شیوه ناصحیح مدیریت محیط زیست استان فارس خواهان مطالبات قانونی خود از ریاست محترم سازمان حفاظت محیط زیست به منظور اصلاح امور و ارتقای شیوه مدیریت حفاظت محیط زیست استان است».

مهم‌ترین معضلات مدیریتی محیط زیست در استان فارس

در ادامه این بیانیه، مهم‌ترین معضلات ناشی از ضعف مدیریت محیط زیست استان فارس آمده که به این شرح است: «تعلل در ارتقای سطح حفاظتی برخی مناطق مهم شکارممنوع در استان فارس از جمله تنگ سرخ واقع در شمال غرب شیراز، کوه هوا و پاقلات در شهرستان لار و کوه روشن و کوه خم واقع در شهرستان‌های سرچهان و ارسنجان و همچنین منطقه شکار ممنوع بصیران در شهرستان اقلید. با توجه به اینکه پرونده مناطق موصوف چندین سال است که به شورای عالی حفاظت ارجاع شده است».

تشدید زمین‌خواری  در  پارک ملی بمو

همچنین با وجود از دست رفتن بخشی از اراضی پارک ملی بمو به‌ویژه بخش‌هایی از عرصه 13هزارهکتاری شمال غرب آن و ساخت شهرک‌های مسکونی، تجاری، باغ‌شهرها و... در آن ناحیه و بی‌توجهی به اعمال مدیریت حفاظت بر باقی‌مانده عرصه و زیستگاه‌های موجود در آن بیوم ناحیه با برون‌داد تشدید زمین‌خواری‌های جدید در آن منطقه مهم و مورد وثوق جوامع محلی بخشی از این معضلات است.

اجرای پروژه‌های بدون مجوز و گزارش ارزیابی در فارس

رهاشدگی و کاهش نظارت مؤثر بر امور و وضعیت صنایع و معادن استان حتی در برخی از مناطق چهارگانه و مناطق تحت مدیریت اداره کل محیط زیست استان فارس، عدم نظارت دقیق و عدم کنترل پروژه‌های عمرانی در فارس با صدور مجوز‌های فاقد ارزیابی محیط‌زیستی از جمله اجرای جاده و راه‌های غیرضروری در مناطق استراتژیک محیط زیست، نظیر ذخیره‌گاه زیست‌کره ارژن _ پریشان و همچنین جاده میان‌جنگل فسا، ایجاد جاد‌ه‌های عشایری در منطقه استحفاظی برم فیروز و... از دیگر معضلات مدیریتی در محیط زیست استان فارس است.

ارتباط  غیرمعمول با مدیران صنایع آلاینده

عدم شفافیت در هزینه‌کرد منابع مالی و کمک‌های‌ مالی صنایع به محیط زیست، ارتباطات غیرمعمول با مدیران صنایع استان فارس از جمله صنایع آلاینده در سطح استان، حذف مدیران و نیروهای سازمانی دلسوز و متخصص و میدان‌دادن به کارکنانی که دارای سابقه تخلف هستند.

عددسازی در تعداد حیات وحش

تخلف عدیده در ارائه آمار سرشماری سُم‌داران در مناطق چهارگانه و پارک‌های ملی به ویژه پارک ملی بمو که در راستای دستاوردسازی اقدام به عددسازی کرده‌اند. ایجاد انشقاق و فاصله بین تشکل‌های محیط‌زیستی که مغایر با اهداف عالی سازمان محیط زیست و همچنین برخلاف قانون و رویه موجود در شرح وظایف معاونت آموزش سازمان است. عدم اجرای مدیریت صحیح پروژه بین‌المللی احیای تالاب بختگان و سایر تالاب‌های استان فارس، تلاش به منظور ایجاد شکاف و تنش بین تشکل‌های مردم‌نهاد و بدنه اداره کل در سطح استان فارس از جمله مواردی است که فعالان محیط زیست به آن اشاره کرده‌اند.

امضای اجباری از محیط‌بانان برای حمایت از  مدیر کل فارس

روی‌آوردن به شوآف و برنامه‌های بی‌سابقه با استفاده غیرقانونی از منابع انسانی و مالی سازمان در مأموریت و مراجعه به شهرستان‌های فارس به منظور جلب امضای اجباری محیط‌بانان و کارکنان شهرستان‌های مختلف فارس در حمایت از مدیر کل. پرواضح است که ذکر تمامی کج‌روی‌ها و عدم مدیریت در استان فارس در این مقال نمی‌گنجد و اینها همه و همه حرفی است از هزاران درد که در عبارت آمده است.

فعالان محیط زیست استان فارس در بخش پایانی بیانیه این‌طور نوشته‌اند که «اینک ما فعالان و دلسوزان این آب و خاک در بخش محیط زیست استان فارس تاکنون با همکاری مستمر و ارائه راهنمایی‌های اصولی سعی در ارتقای کیفی شیوه مدیریت حفاظت از محیط زیست فارس را داشته و از این روی بر صدها بی‌تدبیری مدیریت فارس شکیبایی کرده و به منظور بهبود اوضاع محیط زیست مکررا دست همکاری به سوی آقای عطا پورشیرزاد مدیر کل محیط زیست استان دراز کرده‌ایم ولی با توجه به عدم شناخت کافی او از وضعیت محیط زیست و همچنین منابع انسانی داوطلب در این حوزه، شوربختانه هر بار به نحوی از انحا نادیده گرفته شد‌ه‌ایم. اکنون چشم‌پوشی بر ادامه روند مخرب مدیریت محیط زیست از نفس افتاده فارس را مغایر با اهداف قانونی خویش می‌دانیم و اخلاقا سکوت بر وقایع غیراصولی را جایز نمی‌دانیم. بنابراین مستدعی است ریاست محترم سازمان حفاظت محیط زیست با عنایت بیشتر به وضعیت بحران‌زای محیط زیست فارس که شوربختانه رتبه اول در تعرض به تنوع زیستی، تصرف زیستگاه‌های مناطق چهارگانه و مناطق آزاد، تشدید آلاینده‌ها به دلیل عدم نظارت جدی بر صنایع از جمله صنایع آلاینده در شهرستان‌های زرقان و مرودشت و... را دارد و به علاوه رتبه نخست در فرونشست و فروچاله در کشور را داراست، تمهیدات لازم را درخصوص اصلاح روش مدیریت ضعیف و غیراصولی کنونی و جایگزینی شیوه مدیریت متناسب با استانِ زیست‌پالای فارس و انتظارات مردم به ویژه فعالان و کنشگران محیط زیست فارس مبذول فرمایند».

به گزارش «شرق» بیانیه پیش‌رو توسط 42 تشکل مردم‌نهاد استان فارس تهیه و امضا شده است. اسامی این تشکل‌ها و نام مسئولان آنها منتشر و در اختیار روزنامه «شرق» نیز قرار گرفته است. بد نیست بدانید که انتقاد به عملکرد مدیر کل محیط زیست استان فارس با برکناری ناگهانی رئیس پارک ملی گلستان هم‌زمان شده است. از یک طرف فعالان محیط زیست فارس نارضایتی خود را از عطا پورشیرزاد مدیر کل محیط زیست این استان فریاد می‌کنند، از طرف دیگر تعدادی از کارشناسان و فعالان محیط زیست به عزل مهدی تیموری رئیس پارک ملی گلستان معترض‌اند و خواهان توضیح علی سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست هستند که چرا این فرد را با وجود عملکرد قابل قبول از ریاست پارک برداشته است.

البته نارضایتی از عملکرد مدیران محیط زیست محدود به استان فارس نیست. چندی پیش برکناری محمودی مدیرکل وقت استان تهران هم با حاشیه‌هایی همراه بود. هرازچندگاهی از استان‌های مختلف صدای اعتراض فعالان و کارشناسان نسبت به عملکرد مدیران محیط زیست بلند می‌شود. ضمن اینکه تعدادی از مدیران با سابقه سازمان محیط زیست در سه سال گذشته کنار گذاشته شده‌اند.