واکنش‌ها به اظهارات جنجالی ترامپ علیه ناتو

اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، درباره حق عضویت اعضای ناتو واکنش‌های زیادی را برانگیخت. تیری برتون، کمیسر بازار داخلی اتحادیه اروپا، گفت: «ما نمی‌توانیم برای امنیت خودمان هر چهار سال یک بار براساس این یا آن انتخابات که در این زمینه انتخابات آمریکاست، شیر یا خط کنیم». او افزود که مقام‌های اتحادیه اروپا به ضرورت تقویت بودجه و قابلیت‌های نظامی این اتحادیه آگاه هستند. دونالد ترامپ در جریان یک گردهمایی انتخاباتی در ایالت کارولینای جنوبی گفت که روسیه را تشویق خواهد کرد تا با کشورهایی که سهم بودجه نظامی خود در ناتو را پرداخت نمی‌کنند «هر کاری می‌خواهد بکند». ترامپ به کشورهای عضو ناتو که منابع کافی برای دفاع اختصاص نمی‌دهند، حمله و تهدید کرد در صورت بازگشت به ریاست‌جمهوری از آنها محافظت نخواهد کرد. ترامپ گفت که به دلیل موضع قاطع خود که اعضای ناتو را ملزم به پرداخت سهم توافق‌شده خود در ائتلاف می‌کرد، «صدها میلیارد دلار» به این سازمان وارد شد و به همین دلیل است که آنها امروز پول دارند، به خاطر کاری که من انجام دادم. ترامپ به خاطره‌اش از گفت‌وگو با رهبر یکی از کشورهای عضو ناتو اشاره کرد و گفت که رهبر یک «کشور بزرگ» از او سؤال کرده است که در صورت حمله روسیه، آیا ناتو از آن کشور حمایت خواهد کرد یا خیر. ترامپ بدون نام‌بردن از آن کشور، گفت: «در جواب گفتم اگر پرداخت سهمیه دفاعی‌تان به تعویق افتاده، خیر، من از شما محافظت نمی‌کنم. در واقع، آنها [روسیه] را ترغیب می‌کنم تا هر طور که بخواهند رفتار کنند. شما باید حق عضویت‌تان را پرداخت کنید». رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا نامزد پیشتاز رقابت برای کسب نامزدی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور است. این رأی‌گیری قرار است روز پنج نوامبر سال جاری انجام شود. نظرسنجی‌ها از برتری دونالد ترامپ بر جو بایدن، رئیس‌جمهوری کنونی ایالات متحده، حکایت دارد. ولادیسلاو کوسینیاک کامیش، وزیر دفاع لهستان نیز در واکنش به سخنان دونالد ترامپ گفت: «زیر سؤال بردن اعتبار کشورهای متحد به معنای تضعیف اتحاد کل ناتو است». او افزود که کارزار انتخاباتی نمی‌تواند به بهانه‌ای برای «بازی با امنیت اتحاد» ناتو تبدیل شود.

چهل‌و‌پنجمین رئیس‌‌جمهوری آمریکا در دوره زمامداری خود بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ با رهبران ناتو بر سر اختصاص بودجه کافی به امور نظامی از سوی کشورهای عضو روابط پرتنشی داشت. ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو هم در بیانیه‌ای کتبی به سخنان دونالد ترامپ درباره کشورهای عضو ناتو که سهم توافق‌شده خود برای این ائتلاف نظامی را پرداخت نمی‌کنند، اشاره کرد و گفت که رویکرد ترامپ، ارتش آمریکا و اروپا را در معرض خطر قرار می‌دهد. استولتنبرگ گفت: «هرگونه اشاره به اینکه متحدان (ناتو) از یکدیگر دفاع نخواهند کرد، امنیت ما از‌ جمله امنیت ایالات متحده را تضعیف می‌کند و جان نیروهای آمریکایی و اروپایی را به‌ خطر می‌اندازد». در این بیانیه آمده است: «من انتظار دارم که ایالات متحده یک متحد قوی و متعهد در ناتو باقی بماند، صرف نظر از اینکه چه کسی در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز می‌شود». جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا هم اظهارات اخیر ترامپ را وحشتناک و خطرناک خواند و رئیس‌جمهور سابق را متهم کرد که می‌خواهد به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، چراغ سبز برای انجام جنگ‌های بیشتر نشان بدهد. سخنگوی کاخ سفید هم در بیانیه‌ای گفت: «تشویق‌ رژیم‌های آدم‌کش به حمله به نزدیک‌ترین متحدان ما، امنیت ملی آمریکا، ثبات جهانی و اقتصاد ایالات متحده را به خطر می‌اندازد». بیتس گفت: «رئیس‌جمهوری بایدن به جای دعوت به جنگ و ترویج هرج‌ومرج، به تقویت رهبری آمریکا و دفاع از منافع امنیت ملی ما ادامه خواهد داد. ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی خود در سال ۲۰۱۶ هشدار داده بود که تحت رهبری او، ایالات متحده می‌تواند تعهدات ناتوی خود را در قبال کشورهایی که دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به هزینه‌های نظامی اختصاص نمی‌دهند، همان‌طور که در دستورالعمل‌های این ائتلاف ذکر شده است، کنار بگذارد».

بر‌اساس یک گزارش، در ناتو در سال ۲۰۲۳، تنها هفت کشور از ۳۱ متحد به هدف هزینه‌کردن دو درصد از تولید ناخالص داخلی در بخش دفاعی در سال ۲۰۲۲ دست یافتند. از آوریل ۲۰۲۳، ایالات متحده ۱۶.۱۹ درصد از بودجه ناتو را به خود اختصاص داده است و همراه با آلمان که همین سهم را نیز به خود اختصاص داده است، بزرگ‌ترین مشارکت‌کننده بود. بریتانیا بیش از ۱۱ درصد و فرانسه بیش از ۱۰ درصد سهم داشتند. اعضای ناتو در ۲۰۱۴ متعهد شدند که تا ۲۰۲۴، دو درصد از تولید خالص ملی خود را به بودجه دفاعی ناتو اختصاص دهند. براساس ارزیابی ناتو در اوایل ۲۰۲۳، ۱۰ کشور از ۳۰ کشور عضو در آن زمان به میزان دو درصد نزدیک شده بودند و ۱۳ کشور 1.5 درصد یا کمتر پرداخت می‌کردند. ناتو گفته است که تا ۲۰۲۲، هفت کشور به تعهد دودرصدی خود عمل کرده‌اند. تا ۲۰۱۴ فقط سه کشور از اعضای ناتو عضویت خود را کامل می‌پرداختند. حمله روسیه به اوکراین در ۲۰۲۲ باعث شد برخی از اعضای ناتو؛ ازجمله آمریکا، پرداخت‌های خود را افزایش دهند. این اظهارات رئیس‌جمهوری سابق آمریکا و نامزد جدی راه‌یافتن دوباره به کاخ سفید و نیز سخنان دبیرکل ناتو و سخنگوی کاخ سفید، در حالی بیان شده است که جنگ روسیه و اوکراین همچنان ادامه دارد و کمک‌های نظامی و مالی دولت بایدن به اوکراین، انتقادها و مخالفت‌هایی در میان مالیات‌دهندگان آمریکا و قانون‌گذاران جمهوری‌خواه کنگره برانگیخته است. منتقدان می‌گویند که کمک‌های آمریکا به کشورهای درگیر با جنگ‌های بی‌پایان، ازجمله جنگ روسیه و اوکراین، باید محدود شود. پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، ائتلاف نظامی-دفاعی متشکل از ۳۰ کشور است که پس از جنگ دوم جهانی و در سایه تلاش آمریکا و متحدانش برای مقابله با نفوذ شوروی در اروپا و فراتر از آن، تشکیل شد. براساس مقررات داخلی ناتو، حمله به هریک از کشورهای عضو، حمله به کل ائتلاف تلقی می‌شود و مستلزم واکنش جمعی است. دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان، درباره احتمال تغییر اعلام همبستگی آمریکا با دیگر کشورهای عضو ناتو در مقابله با جنگ روسیه، ابراز نگرانی کرد و گفت: «جنگ پشت مرزهای ماست». توسک گفت:‌ «باید بدانیم که اتحادیه اروپا در مسائل دفاعی ناتوان است و نمی‌تواند غول اقتصادی و مدنیت باشد؛ زیرا جهان تغییر کرده است».

هم‌زمان آندری دودا، رئیس‌جمهوری لهستان که متحد اپوزیسیون راست‌گرای این کشور است و در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، روابط دوستانه‌ای با او داشت، در حساب کاربری‌اش در شبکه ایکس نوشت که «فارغ از اینکه چه کسی در لهستان یا ایالات متحده بر سر قدرت است، اتحاد لهستان و آمریکا باید قوی بماند». دونالد ترامپ در مبارزات انتخاباتی خود در ۲۰۱۶ هشدار داده بود که آمریکا تحت رهبری او ممکن است تعهدات خود را در ناتو کنار بگذارد و فقط از کشورهایی دفاع کند که به تعهد پرداخت دودرصدی خود عمل می‌کنند. ترامپ در سخنرانی‌های انتخاباتی خود از سازمان‌هایی مانند ناتو انتقاد کرده و از میلیاردها دلاری که ایالات متحده برای این ائتلاف نظامی خرج می‌کند، ابراز تأسف کرده است. وزارت خارجه آلمان در حساب کاربری‌اش در شبکه ایکس نوشت: «یکی برای همه و همه برای یکی. این شعار ناتو، امنیت بیش از ۹۵۰ میلیون نفر را تأمین می‌کند». روزنامه آلمانی فرانکفورتر آلگماینه زایتونگ، یکشنبه در یادداشت سردبیری‌اش از کشورهای اروپایی خواست که بودجه دفاعی خود را افزایش دهند. در این سرمقاله آمده است که اگر ترامپ رئیس‌جمهور شود، سخنانی مانند اظهارات اخیر او «خطر گسترش جنگ پوتین را افزایش خواهد داد» و «اروپایی‌ها برای مقابله، یک کار می‌توانند بکنند: هم‌راستا و با جدیت، در امنیت نظامی خود سرمایه‌گذاری کنند».