ویلا؛ حسی مشترک از تاریخی کهن

شهرزاد رویائی: باغ سرسبز و تاریخی اقامتگاه سفیر ایتالیا در تهران میزبان رونمایی از پانزدهمین شماره مجله معماری ویلا، ویژه ویلاها در کشور ایتالیا بود که به مدیریت و سردبیری امیرعباس ابوطالبی منتشر می‌شود. در این رویداد چهره‌های برجسته فرهنگی و متخصصان معماری در یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین ویلاهای کشور برای بررسی ویلاهای کشور ایتالیا حضور داشتند. سفیر کشور ایتالیا در تهران، جوزپه پرونه، سخنانش را با خیر مقدم به میهمانان آغاز کرد و از اینکه بار دیگر سفارت ایتالیا میزبان رخدادی در حوزه طراحی و معماری است، ابراز خرسندی کرد و از آقای ابوطالبی و دیگر کسانی که در برگزاری این مراسم کمک کردند، تشکر کرد. جوزپه پرونه در ادامه‌ سخنانش تاریخچه ساخت ویلا در ایتالیا را مرور کرد و توضیح داد که از زمان رومی‌ها تا به امروز ایتالیا نه فقط از منظر معماری که از منظر فلسفی نقش مهمی در طراحی و ساخت ویلاها داشتند و گفت که در تاریخ این کشور ویلا صرفا یک نوع از طراحی معمارانه نیست بلکه واجد مفاهیم متعددتری است. او برای توصیف این مفهوم به پروژه‌ جو پونتی، معمار، طراح صنعتی، طراح مبلمان و نویسنده‌ شهیر ایتالیایی در ساخت ویلا نمازی در تهران اشاره کرد. به گفته آقای پونتی در معماری ایتالیا ویلا نه فقط یک بنا که یک مفهوم است که به نوعی نقش تعاملی میان فضای داخلی و محیط بیرونی دارد. همچنین جناب سفیر اشاره کرد که ویلا با مفهوم طراحی داخلی همراه می‌شود که به معنی تلفیق چند هنر مختلف با یکدیگر است. همچنین امیرعباس ابوطالبی با تشکر از حضور میهمانان در رونمایی از شماره 15 مجله ویلا درباره موضوع این شماره از این مجله توضیح داد: «ویلا واژه‌ای با ریشه ایتالیایی است و در این شماره سعی کردیم تا در گفت‌وگو با پروفسورها به چیستی ویلا، ایدئولوژی ویلا و نقش آن در جریان‌سازی معماری معاصر بپردازیم». در این شماره، 27 ویلای معاصر ایتالیایی که به‌دست 14 معمار و استودیوی معماری ایتالیایی طراحی شده‌اند، مورد بررسی قرار گرفته‌اند. عمده این ویلاها در کشور ایتالیا قرار دارند ولی تعدادی نیز در دیگر کشورهای اروپایی طراحی شده‌اند. کامران افشارنادری، معمار و از بنیان‌گذاران مجله معمار در این مراسم به این موضوع اشاره کرد که امیرعباس ابوطالبی چندین سال پیش درباره راه‌اندازی نشریه‌ای که بر طراحی ویلاها متمرکز باشد، صحبت کرده بود. او در ادامه گفت در ابتدا مخالف انتشار چنین مجله‌ای بوده چون به گفته خودش، مجله معمار که محدودیتی از جهت موضوع ندارد هم گاه در پیداکردن سوژه و موضوع مناسب دچار مشکل می‌شود اما مجله ویلا حالا شاهد انتشار پانزدهمین شماره‌اش است و این شماره هم اهمیت فراوانی دارد چون به ویلاها در کشور ایتالیا می‌پردازد که خاستگاه طراحی ویلا هستند. سخنران بعدی مراسم فیروز فیروز، معمار تحصیل‌کرده انستیتوی پرات در آمریکا بود که مدتی را نیز با معمار مشهور ایتالیایی، ویتوریو جورجینی، همکاری کرده بود. او در ابتدا توضیح داد که واژه کوشک را می‌توان کم‌و‌بیش شبیه به همان معنا و کاربرد ویلا در نظر گرفت. به گفته او ویلا مفهومی بین‌المللی است و فرصتی برای تجربیات معمارانه. این معمار باسابقه که خود نوه سازنده باغ‌سفارت زیبای ایتالیا در ایران است، در ادامه توضیح داد که شاگرد ویتوریو جورجینی بود که معماری نوآور و شیفته طبیعت بود و قصد داشت تا معماری و طبیعت را تلفیق کند. آخرین سخنران مراسم، مهرداد ایروانیان، معمار برجسته ساکن شیراز بود. او در دانشگاه یو‌سی‌ال آمریکا تحصیل کرد و در سال‌های اخیر موفقیت‌های فراوانی کسب کرده است. او در سخنرانی‌اش به نظریات جو پونتی اشاره کرد که پژوهشی درباره مفهوم ویلا از منظر تاریخی، فرهنگی و فلسفی بود که تاریخ ویلا را از دوران روم باستان تا امروز بررسی می‌کند. در انتهای مراسم سفیر ایتالیا در تهران، جوزپه پرونه در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» درباره مشارکت‌های فرهنگی میان دو کشور صحبت کرد.

درباره رونمایی مجله ویلا، با توجه به اینکه ویلا و باغ در دو فرهنگ ایران و ایتالیا واجد معانی خاص هستند، چنین رخدادهایی و انتشار این مجله چه تأثیری بر اشتراکات فرهنگی دو کشور دارد؟

به نظر من این مجله یا به‌واقع این کتاب بسیار مهم نه فقط تعدادی از مهم‌ترین معماران ایتالیایی را معرفی می‌کند بلکه تأکید می‌کند که ایران و ایتالیا همیشه در حوزه معماری و طراحی و مشخصا طراحی داخلی با هم همکاری کرده‌اند. این اتفاق خیلی مهم است و همچنین می‌توانیم ببینیم که چه تعداد از بناهای ایرانی با طرح معماران ایتالیایی ساخته شده‌اند مثل جو پونتی یا ویکو مجیسترتی. این تعامل‌ها نشان می‌دهد که رابطه دو کشور رابطه‌ای فرهنگی و بر مبنای معماری است. همچنین می‌توان این اشتراکات را در حوزه طراحی صنعتی هم دید. ما در این مراسم که امروز برگزار می‌شد، می‌بینیم که بسیاری از معماران و طراحان ایرانی حضور دارند که نشان می‌دهد این رابطه فرهنگی میان ایران و ایتالیا بسیار عمیق و بسیار پویا ست.

با توجه به اینکه شما به پیوند فرهنگ‌ مشترک بین ایران و ایتالیا علاقه دارید، آیا ممکن است در دیگر حوزه‌های فرهنگی از کتاب تا مجسمه‌سازی یا نقاشی ایران و ایتالیا شاهد رویدادهایی در سفارت باشیم؟

ما در همه حوزه‌های هنری بسیار فعال هستیم و در حوزه‌های مختلف ابتکار عمل داشته‌ایم، از جمله در هنرهای زیبا، ادبیات، موسیقی و... ما همیشه شاهد بودیم که مردم ایران همواره به فرهنگ و هنر ایتالیا علاقه‌مند هستند و در آینده هم برنامه‌های فرهنگی زیادی را در پیش داریم. به نظر من پیوند میان ایران و ایتالیا بسیار کهن، جامع و اجتناب‌ناپذیر است.