جاه‌طلبی ارضی پوتین

رئیس‌جمهوری روسیه پس از حمله به خاک اوکراین، این بار نیم‌نگاهی به خاک لهستان کشور عضو ناتو دارد. ولادیمیر پوتین، لهستان را به «جاه‌طلبی ارضی» در قلمرو اتحاد جماهیر شوروی سابق متهم کرد و گفت هر تجاوزی به بلاروس، همسایه و متحد نزدیک روسیه، حمله به روسیه تلقی می‌شود. پوتین در جلسه‌ شورای امنیت داخلی روسیه که جریان آن از تلویزیون آن کشور پخش شد، ضمن دادن هشداری تند به لهستان عضو ناتو و با اشاره به «اتحاد روسیه و بلاروس» گفت دولت روسیه به هر تجاوزی که به بلاروس شود با تمام امکاناتی که در اختیار دارد، پاسخ خواهد داد. پوتین گفته است بخش غربی لهستان هدیه‌ جوزف استالین، دیکتاتور وقت اتحاد جماهیر شوروی به این کشور است و روسیه این موضوع را به لهستانی‌ها یادآوری خواهد کرد. ولادیمیر پوتین با استناد به گزارش‌های رسانه‌ها از طرح‌‌هایی برای ایفای نقش یک واحد لهستانی-لیتوانیایی جهت عملیات در مناطقی در غرب اوکراین که در گذشته بخشی از خاک لهستان بوده است، سخن راند و گفت که هدف نهایی اشغال ارضی است. پوتین بدون اشاره به این رسانه‌ها یا ارائه سندی برای اثبات ادعای خود گفت: «به خوبی می‌دانیم که آنها خواب اراضی بلاروس را می‌بینند».

ماتئوش موراویه‌تسکی، نخست‌وزیر لهستان، در پاسخ به تهدید پوتین و با بیان اینکه سفیر فدراسیون روسیه به وزارت امور خارجه احضار خواهد شد، در توییتی نوشت: «استالین یک جنایتکار جنگی و مسئول مرگ صدها هزار لهستانی است. حقیقت تاریخی قابل بحث نیست».

هم‌زمان، خبرگزاری رسمی لهستان به‌ نقل از دبیر کمیته امنیت ملی آن کشور نوشت پس از ورود مزدوران نظامی واگنر به بلاروس، لهستان تصمیم گرفت واحد‌های نظامی خود را روانه شرق کشور کند. ورشو هرگونه جاه‌طلبی ارضی نسبت به همسایه خود بلاروس را که در شرق لهستان و بین روسیه جای گرفته است، رد می‌کند. مینسک از استقرار مزدوران واگنر در نزدیکی مرز لهستان جهت آموزش نیروهای ویژه بلاروس خبر داده است.

دو روز پیش از آن، ویدئویی از یوگنی پریگوژین، رهبر واگنر، در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که ضمن استقبال از جنگجویانش در بلاروس به آنها می‌گفت از این پس قرار نیست در جنگ اوکراین مشارکت کنند. او در این ویدئو از آنها خواست که هم‌زمان با آموزش‌دادن ارتش بلاروس، خود را برای عملیات واگنر در آفریقا آماده و تقویت کنند. پریگوژین مدعی است واگنر که فتح شهر باخموت در اوکراین را در کارنامه عملیاتی‌اش دارد، مؤثرترین نیروی جنگی روسیه بوده است، اما درگیری‌های پی‌درپی با وزارت دفاع روسیه او را به شورش مسلحانه چهار هفته گذشته و لشکرکشی به‌ سوی مسکو سوق داد تا از این راه صدایش را به کرملین برساند. آن شورش در پی توافق میان پوتین و پریگوژین با میانجیگری الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهوری بلاروس، خاموش شد و در نتیجه، آن دسته از مزدوران واگنر که تمایلی نداشتند زیر فرماندهی واحدی به پیروی از ارتش روسیه تن بدهند، روانه بلاروس شدند.

تصمیم دولت لهستان به اعزام واحدهای نظامی به مرز مشترک با بلاروس پس از آن گرفته شد که دولت بلاروس روز پنجشنبه اعلام کرد که مزدوران واگنر آموزش‌دادن به نیروهای ویژه بلاروس را در نزدیکی مرز لهستان آغاز کرده‌‌اند.

هم‌زمان، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) که از همکاری نظامی روسیه و بلاروس نگران است، آمادگی خود را برای حمایت از لهستان، در صورت هرگونه تهدیدی از جانب بلاروس، اعلام کرده است. بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان گفت آلمان و ناتو برای حمایت از لهستان در دفاع از مرزهای شرقی ناتو آماده‌اند.

روسیه در میانه ماه گذشته میلادی، پس از تهدیدهای فراوان، سرانجام از استقرار سلاح‌های هسته‌ای‌اش در خاک بلاروس خبر داد. ولادیمیر پوتین آن زمان گفت که این اقدام برای یادآوری این نکته به غرب است که نمی‌تواند روسیه را شکست راهبردی دهد.

در همین حال، کرملین اعلام کرده است ولادیمیر پوتین امروز میزبان الکساندر لوکاشنکو، همتای بلاروسی خود در روسیه خواهد بود و دو رهبر بلاروس و روسیه به‌طور منظم با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنند. روسیه اخیرا و برای اولین بار سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی خود را در بلاروس مستقر کرده است؛ تصمیمی که ناتو آن را جدی و خطرناک خوانده و گفته است که اوضاع را رصد می‌کند.

تهدید کشتی‌های دریای سیاه

سرگئی ورشینین، معاون وزیر امور خارجه روسیه، گفته است این کشور کشتی‌هایی را که از طریق دریای سیاه در حال تردد هستند، بازرسی خواهد کرد تا مطمئن شود که هیچ چیز «بد» به اوکراین حمل نمی‌کنند. اظهارات ورشینین روز گذشته در نشستی در مسکو بیان شد. روسیه اخیرا از توافقی خارج شد که به اوکراین اجازه می‌داد غلات خود را از طریق دریا صادر کند. روسیه تهدید کرده کشتی‌هایی را که به سمت اوکراین می‌روند به عنوان حامل محموله‌های نظامی بالقوه تلقی می‌کند. این کشور رسما تصمیم خود را به اطلاع سازمان ملل متحد، ترکیه و اوکراین رسانده است.

بر اساس این توافق، محموله‌های دریایی اجازه داشتند تا از طریق دریای سیاه از بنادر اودسا، چورنوموسک و جزیره یوژنی عبور کنند. این توافق که سال پیش با میانجیگری ترکیه و حمایت سازمان ملل متحد به دست آمد، امکان انتقال هزاران تن محصول کشاورزی را از اوکراین می‌داد. ورشینین گفت: «ما باید مطمئن شویم که کشتی حامل چیز بدی است یا نه؛ این به معنای درخواست بازرسی در صورت لزوم برای اطمینان از این موضوع است». او گفت «محصولات اوکراینی نمی‌توانند از طریق دریای سیاه صادر شوند، مگر اینکه با روسیه توافق شود».

اوکراین یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان گندم، آفتابگردان، ذرت و جو است. ممانعت از صدور محصولات اوکراین باعث افزایش قیمت مواد غذایی در سراسر جهان شده است. معاون وزیر امور خارجه روسیه گفته است «بدون توجه به آنچه از کی‌یف شنیده می‌شود، بدون روسیه، در حل‌وفصل هر موضوعی که مربوط به دریای سیاه و امنیت غذایی باشد، بعید بتوان چنین کاری انجام داد». ورشینین گفت روسیه به کشورهای آفریقایی اطمینان می‌دهد که نیازهای آنها توسط مسکو برآورده خواهد شد.

توقف صادرات غلات از اوکراین تهدیدی برای شماری از کشورهای خاورمیانه و آفریقا محسوب می‌شد که وابستگی زیادی به واردات این اقلام از اوکراین داشته‌اند. او گفت: «کشورهای نیازمند در تماس‌های خود با ما، ازجمله در اجلاس آتی روسیه و آفریقا، تضمین‌های لازم را در رابطه با نیازهای خود به محصولات کشاورزی و در درجه اول تولید غلات دریافت خواهند کرد».