سقط؛ شاید آخرین گزینه

بر‌اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، هرساله در جهان ۴۰ تا ۵۰‌ میلیون سقط جنین اتفاق می‌افتد؛ به گفته این سازمان، معضلی که برای کاهش آن، هم باید دلایل و ریشه‌های آن را شناخت و هم باید اقدامات مؤثری را انجام داد؛ توجه به حل مشکلات اقتصادی-معیشتی، پوشش بیمه‌ای، آگاهی‌بخشی جنسی و اطلاع‌رسانی با هدف جلوگیری از حاملگی ناخواسته ازجمله این اقدامات است.

سقط‌ جنین قانونی می‌تواند به‌ دلایل پزشکی ازجمله نجات جان مادر یا ناهنجاری‌های جنینی انجام شود. در کشور ما، پس از اجرای قانون «جوانی جمعیت»، سقط جنین پس از غربالگری، باید به تأیید شورای متشکل از دو فقیه، یک قاضی و چند پزشک برسد و تصمیم مادر در این زمینه تعیین‌کننده نخواهد بود؛ ماما‌ها و پزشکان متخصصی هم که به سقط جنین کمک کنند، براساس این قانون مجازات خواهند شد.

وزارت بهداشت و درمان می‌گوید سالانه حدود ۱۰ هزار سقط جنین به‌‌صورت قانونی انجام می‌شود‌ اما چندین‌برابر این آمار به‌صورت غیرقانونی و خارج از مراکز رسمی صورت می‌گیرد؛ آمارهایی که دقیق نیست اما تأکید می‌کنند که در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ چیزی بیش از یک‌میلیون سقط جنین در سراسر کشور رخ‌ داده است؛ یعنی روزانه هزارو 500 سقط. مسئله‌ای که ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری کشورمان را هم اواخر فروردین به واکنش واداشت؛ به‌طوری‌که او در جلسه ستاد ملی جمعیت، آمار سقط جنین غیرقانونی در کشور را نگران‌کننده دانست.

حالا نظارت‌ها بر موضوع سقط جنین افزایش پیدا کرده است. در برخی استان‌ها گروه‌های به نام «نَفَس» تشکیل شده که درباره پیشگیری از سقط‌ جنین فعالیت می‌کنند و به‌ گفته فعالان این حوزه، اجرای موفق این طرح فرهنگی می‌تواند سالانه از ۳۶ هزار تا ۱۸۰ هزار سقط‌ جنین در کشور بکاهد.

احمد وحیدی، وزیر کشور، مسئله سقط جنین را مشکل بزرگ کشور می‌داند و به‌عنوان راهکار می‌گوید «وزارت بهداشت در کنار باقی نهادها، باید اقدامات مناسب را انجام دهند و حل مشکلات در مسیر اعطای تسهیلات و افزایش نرخ ازدواج پیگیری شود. مسئله مهم دیگر فرهنگ‌سازی است که باید در راستای موضوع جمعیت اقدامات لازم انجام شود؛ چرا‌که بدون فرزندآوری نمی‌توانیم به ایران قوی بیندیشیم».

به گفته سلیمان حیدری، مدیرکل مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان، بالای ۷۰ تا ۸۰ درصد سقط جنین‌های غیرقانونی در خارج از مراکز درمانی و عمده آنها در خانه‌ها و از طریق قرص‌های خون‌ریزی‌دهنده صورت می‌گیرد.

بررسی‌ها‌ از بازار خرید‌و‌فروش داروهای سقط جنین نشان می‌دهد که این داروها در داروخانه‌های معمولی وجود ندارند و تنها در داروخانه‌های خاص بیمارستانی توزیع می‌شوند و متقاضیان هم باید الزاما نامه پزشک و پزشکی‌ قانونی داشته باشند؛ اما با یک جست‌وجوی ساده اینترنتی، همین داروها به‌وفور در بازار سیاه وجود دارد؛ از ورقی ۵۰۰ هزار تا دو میلیون تومان.

اما این نکته را باید در نظر داشت، زمانی که پزشک رسمی اقدام به سقط جنین می‌کند، تمهیدات پیشگیرانه برای بروز عوارض را می‌شناسد و آنها را در نظر می‌گیرد؛ اما دستور مصرف فروشندگان بازار سیاه هرچند که خیلی ساده به‌ نظر می‌رسد‌ اما پشت همین دستورالعمل‌های ساده، عوارض جبران‌ناپذیری نهفته است: خون‌ریزی شدید، سقط‌نشدن کامل جنین، افت شدید فشار، آسیب به رحم، ناباروری برای همیشه و حتی مرگ. طبق آمارهای انجام‌شده نزدیک به ۷۰ هزار زن در سال در جهان بر اثر سقط جنین ناایمن جان خود را از دست می‌دهند.

از طرف ‌دیگر با توجه به چاله جمعیتی که کشور ما در آن قرار گرفته و با توجه به آمار غیرقابل اغماض از سقط جنین‌های سالم، قطعا نیازمند تمهیدات جدی در کشور هستیم؛ این تمهیدات باید بر مبنای آسیب‌شناسی و واکاوی علل انجام سقط و با تکیه بر رفع آن علل باشد؛ یعنی خانواده‌ها با مشاوره‌های صحیح و اصولی مجاب شوند که دنبال سقط جنین نروند.

پس با ارائه فرصت‌های تحصیلی و شغلی واقعی، مراقبت‌های بهداشتی، تأمین مسکن، وجود خدمات برای کودکان معلول و دیگر حمایت‌های اساسی، بسیاری از خانواده‌های کم‌درآمد و زوج‌های عمدتا جوان، برای رسیدن به رؤیای مادر و پدر شدن، برای همیشه سقط جنین را فراموش خواهند کرد.