مسکن ملی، دانشگاه می‌بلعد

 ساخت چهار میلیون مسکن در دولت سید ابراهیم رئیسی! این مهم‌ترین و بزرگ‌ترین وعده رئیس‌جمهور در مبارزات انتخاباتی بود که خیلی‌ها به محقق‌شدنش باوری ندارند. وضعیت عجیب اقتصادی ایران و هزینه‌های زیاد ساخت‌وساز در کنار عدد عجیب و غریب وعده داده‌شده چهار میلیونی از مهم‌ترین دلایلی است که بسیاری معتقدند این وعده محقق‌شدنی نیست. موضوعی که حتی وزیر جدید مسکن هم در جلسه رأی اعتمادش تلویحا به آن اشاره کرد و گفت ساخت مسکن در این تیراژ به بودجه‌ای معادل دو برابر بودجه عمرانی کشور نیاز دارد و در ادامه گفت: «پس فکر نکنید اگر از ساخت مسکن کوتاه آییم، مقصر دولت است یا برعکس مقصر مجلس است». وعده چهار میلیون مسکن از یک سو و زیرساخت‌های قانونی و اداری ایجادشده برای آن اما در بخش‌های مختلف کشور موجب درگیری‌های حقوقی فراوانی شده است. از یک سو گروهی به هر دلیلی به دنبال این هستند که این وعده داده‌شده از سوی رئیس‌جمهور را محقق کنند و از سوی دیگر این تلاش‌ها با چالش‌هایی برای دستگاه‌های دیگر همراه شده است. از جمله اینکه به تازگی 16 هکتار از زمین‌های دانشگاه صنعتی اصفهان به نام سازمان ملی زمین و مسکن سند زده شده است. از سال گذشته زمزمه‌هایی برای تصاحب زمین‌های دانشگاهی در قالب طرح ملی مسکن در جریان بود که با اعتراض گسترده دانشگاهی‌‌ها همراه شد. در نهایت محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور در دستوری اعلام کرد که بهره‌گیری از زمین‌های دانشگاه‌ها برای ساخت مسکن ملی ممنوع است. علیرغم این دستور اما از اصفهان خبر می‌رسد که بخشی از زمین‌های این دانشگاه برای این طرح تغییر مالکیت داده شده است. زمین‌هایی که بخشی از طرح ایجاد منطقه تجارت، فناوری و نوآوری است.

یک مدافع سرسخت: نماینده خمینی‌شهر

رسیدن به ماه‌های پایانی مجلس موجب شده تا نمایندگان به دنبال دستاوردهایی به‌ویژه در حوزه انتخابیه خودشان باشند تا به این ترتیب با دست پر به رقابت‌های انتخاباتی اسفند 1402 برسند. حجت‌الاسلام نقدعلی، نماینده مردم خمینی‌شهر هم از جمله همین نمایندگان است. او در خطبه‌های نمازجمعه اول اردیبهشت‌ماه این شهر هم گزارش تند و تیزی از اقدامات صورت‌گرفته برای ساخت مسکن ملی در این شهر ارائه کرد. 

در بخشی از این سخنرانی آقای نقدعلی به تصاحب زمین‌های دانشگاه صنعتی اصفهان برای ساخت مسکن اشاره کرد و گفت: «در همین نهضت ملی مسکن هفت، هشت هزار ثبت‌نام، برای گرفتن واحدهای مسکونی توسط اداره راه و شهرسازی صورت گرفته است. با وزیر قبلی، ریاست سازمان زمین و مسکن و وزیر فعلی مکاتباتی در این زمینه داشتیم. در این طرح متقاضیان مسکن خمینی‌شهری به بهارستان و فولادشهر انتقال داده می‌شدند. یکی از شرایط تعلق واحد مسکونی سکونت پنج‌ساله است و از این لحاظ تقاضای بهارستان و فولادشهر رد می‌شد، از ابتدای امسال در بحث مسکن، به دنبال اجرای قانون جهش تولید مسکن، مکاتباتی برای زمین‌های مازاد خمینی‌شهر انجام دادیم. ماده 10 قانون جهش مسکن هر نهادی که زمین مازاد دارد را الزام می‌کند که زمین مازاد را در اختیار بگذارد تا واحد مسکونی بسازند. ما از این ظرفیت استفاده کردیم تا زمین‌های مازادی که وجود دارد در شهرستان را بگیریم. زمین مازاد شهرستان عمده‌ترینش زمین‌های دانشگاه صنعتی اصفهان است.

بزرگ‌ترین دانشگاه کشور از حیث وسعت دوهزارو 300 هکتار، وسعت سرزمینی و جغرافیایی. از شمال غربی، از سمت چشمه لادر، تا شمال شرقی شهرستان، تا پالایشگاه محدوده، امامزاده سید‌محمد، در محاصره زمین‌های دانشگاه است. روز شروع این دانشگاه در زمان طاغوت، شاه ملعون این زمین‌ها به دانشگاه اختصاص داده شد. هیچ‌گونه بهره‌ای برای شهرستان از حیث سرزمینی نداشته است. ما از مبنای قانونی استفاده کردیم، 

در اولین گام در طرح ملی مسکن، خیابان بلوار شهید سلیمانی، روبه‌روی امامزاده، سمت راست، خارج از محدوده دانشگاه، 16 هزار متر زمین (16 هکتار) سند به نام مسکن ملی منتقل کردیم. یک کار قانونی، طی مکاتباتی با دانشگاه، مکرر هماهنگ کردیم! این کاری است که اداره راه و شهرسازی و ثبت شهرستان، اجرای آن را به عهده گرفتند».

ادعاهای نماینده مردم خمینی‌شهر در زمینه انجام امور قانونی برای تصاحب زمین‌های دانشگاه البته یک مخالف سفت و سخت به اسم مالک سابق زمین‌ها دارد. چند روز بعد از این سخنرانی در نمازجمعه خمینی‌شهر هیئت‌رئیسه دانشگاه در بیانیه‌ای به این اظهارات واکنش نشان داد.

ایرادات قانونی تصاحب زمین‌های دانشگاه چیست؟

به جز اینکه محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور سال گذشته تکلیف تصاحب زمین‌های دانشگاهی را برای ساخت مسکن مشخص کرده بود، نحوه انتقال سند 16 هکتار از زمین‌های دانشگاه با ایرادات حقوقی شکلی و ماهوی هم مواجه است.

حسین شیروانی، مدیر امور حقوقی و پاسخ‌گویی به شکایات دانشگاه صنعتی اصفهان در گفت‌وگو با «شرق» این ایرادات را چنین عنوان می‌کند: «در اقدامی قابل‌تأمل، اداره راه و شهرسازی در قالب ماده 10 قانون جهش تولید مسکن اقدام به اخذ سند بر روی بخشی از زمین یکی از پلاک‌های دانشگاه به نام سازمان ملی زمین و مسکن کرده است. این زمین چیزی حدود 16 هکتار است که از نظر ما ترتیبات قانونی چه به لحاظ شکلی و چه به لحاظ ماهوی به‌طور دقیق مدنظر و مورد توجه واقع نشده است. در تبصره یک همین قانون تصریح شده که اداره راه و شهرسازی باید درخواستی را درخصوص این اقدام به سازمان مربوطه ارائه کند. همچنین یک مهلت دوماهه هم برای دستگاه پیش‌بینی شده است. این در‌حالی است که بدون اطلاع و ارائه درخواستی به دانشگاه درخصوص این زمین و پلاک مربوطه به‌طورخاص، این 16 هکتار از دانشگاه گرفته شده است که به نوعی دانشگاه در این بین غافلگیر شد. مسئله دیگری که درباره تصاحب زمین به نظر ما باید مورد توجه می‌بود، آن است که این زمین در چارچوب مکان‌یابی موضوع ماده 6 قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن قرار ندارد. در همین ماده 10 قانون جهش تولید مسکن که به استناد آن این اقدام صورت گرفته، تصریح شده که زمین‌هایی مشمول قرار می‌گیرد که در چارچوب مکان‌یابی موضوع ماده 6 قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن باشد. به عبارتی زمین باید در قالب طرح‌های توسعه شهری واقع و مصوب باشد که در مورد این 16 هکتار چنین نیست.

سومین ایرادی که دانشگاه در این ارتباط مطرح و منعکس نموده است؛ مالکیت مشاعی پلاک موصوف است. یعنی یک‌سری مالکین حقیقی هم در این میان وجود دارند که به حقوق آنها هم در ماجرای انتقال سند توجه نشده است و بدون در‌نظر‌گرفتن این نوع مالکیت و الزامات قانونی که بر آن مترتب است، اقدام به تغییر مالکیت زمین به نام سازمان ملی زمین و مسکن نموده‌اند. در‌واقع بر روی یک زمین با مالکیت مشاعی، بدون مدنظر قراردادن سیر تشریفات قانونی لازم، سند مفروزی صادر شده است.

چه بر سر منطقه تجارت، فناوری و نوآوری می‌آید؟

یکی از دغدغه‌های مسئولان دانشگاه صنعتی اصفهان بلایی است که در جریان ساخت این پروژه‌های مسکونی بر سر منطقه تجارت، فناوری و نوآوری دانشگاه می‌آید. پروژه‌ای که با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری چند سالی است در دانشگاه اصفهان پیگیری می‌شود و ردیف بودجه‌ای دارد و زمین‌هایش در همین پلاک تصاحب‌شده قرار گرفته است. سید علی‌محمد میرمحمدی میبدی، رئیس دانشگاه صنعتی اصفهان، در گفت‌وگو با «شرق» در‌این‌باره می‌گوید: «پلاکی که حالا بخشی از آن به اسم سازمان ملی زمین و مسکن سند خورده، بخشی از طرح منطقه تجاری، فناوری و نوآوری دانشگاه است. طرحی که مورد حمایت معاونت علمی ریاست‌جمهوری قرار دارد و در زمان حضور آقای ستاری در این معاونت نزدیک سه‌میلیارد بودجه برای آن در نظر گرفته شده بود که بودجه آن در اختیار دانشگاه قرار گرفته و کارهایی هم روی آن صورت گرفته است. زمینی که حالا تصاحب شده، بخشی از این طرح است.

ما به دیوان محاسبات، بازرسی، نمایندگان محترم مجلس و خود آقای زلفی‌گل نامه نوشتیم و دلایل منطقی خودمان درباره غیرقانونی‌بودن این انتقال را اعلام کردیم. در قانون هم ذکر شده که اگر زمینی قرار است برای این طرح انتقال یابد، باید به آن سازمان اطلاع داده شود که چنین نشده. نماینده محترم خمینی‌شهر در نمازجمعه این شهر گفته که چنین نامه‌ای زده شده؛ ولی واقعیت این است که یک ماه بعد از انتصاب من یک نامه از اداره مسکن و شهرسازی به دانشگاه زده شده که زمین‌های مازاد خود را اعلام کنید، نه اینکه سازمان بگوید قصد داریم سند فلان قدر از فلان پلاک را انتقال دهیم.

 دانشگاه زمین مازادی هم ندارد. درست است که مساحت دانشگاه صنعتی اصفهان دوهزارو 500 هکتار بیان می‌شود؛ اما از نظر اسناد و مدارک ما چیزی حدود هزارو 800 هکتار زمین در دانشگاه صنعتی اصفهان در اختیار داریم که بخش اعظم آن کوهستان است. عرصه‌ای که تحت عنوان زمین‌های ساختمانی است، چیزی کمتر از 600 هکتار است و این 600 هکتار زمینی است که برای دانشگاه در نظر گرفته شده که برای دانشجویان کنونی و نسل‌های آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در‌حال‌حاضر اگر به دانشگاه بودجه داده شود، طرح‌های توسعه‌ای مورد نیاز دانشگاه در این زمین‌‌ها می‌تواند اجرا شود و هیچ زمینی از مایملک دانشگاه مازاد نیست. توجه داشته باشید که مثلا ما الان هنوز ساختمانی برای دانشکده ریاضی نداریم و بسیاری از دانشکده‌ها از فضاهای اشتراکی استفاده می‌کنند. تعرض به ساختمان‌های دانشگاه نه برای نمایندگان جالب است و نه برای کشور. ارزش افزوده‌ای که بحث‌های ترتیب نیروی انسانی از طریق دانشگاه برای خمینی‌شهر ایجاد می‌شود، به‌مراتب بیشتر از یک شهرک چهار هزار‌نفری در این شهر است که قطعا شهر را با چالش‌های فرهنگی هم مواجه می‌کنند. مردم باید بدانند که دانشگاه هیچ‌گاه در مقابل مردم خمینی‌شهر قرار ندارد و همیشه در کنار آنها بوده و بستری برای پرورش بچه‌های این شهر و استفاده از فرصت‌های آن بوده است. اگر منطقه تجاری فناوری دانشگاه که حالا بخشی از زمین‌های آن تصاحب شده، ساخته شود، قطعا بخشی از اقتصاد و فرهنگ شهر هم متحول می‌شود».

حسین شیروانی، مدیر امور حقوقی و پاسخ‌گویی به شکایات دانشگاه صنعتی اصفهان هم در گفت‌وگو با «شرق» درباره چالش‌های پیشبرد این طرح با توجه به تغییر مالکیت زمین‌های دانشگاه می‌گوید: «این زمین در منطقه توسعه علوم و فناوری قرار دارد که علاوه بر مصوبه کمیسیون ماده 5 شورای عالی شهرسازی و معماری، دارای طرح ایجاد منطقه تجارت، فناوری و نوآوری (T.T.D) است. این طرح منحصر‌به‌فرد که در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان است، مورد حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری قرار دارد و حتی برای آن بودجه هم تخصیص یافته است و دانشگاه هم اقدامات خود را از مدت‌ها قبل برای پیشبرد این طرح آغاز کرده است. که به‌این‌ترتیب عملا این اقدام، اجرای این طرح را با چالش‌ مواجه می‌کند. 

در پی بحث‌هایی که در سال‌های قبل برای تصاحب زمین‌های برخی از دانشگاه‌های دیگر کشور برای طرح ملی مسکن پیش آمده بود، معاون‌اول رئیس‌جمهور در پی درخواست وزیر علوم، دستور ممنوعیت بهره‌گیری از زمین‌های دانشگاه‌ها برای احداث مسکن در قانون جهش تولید مسکن را در سال ۱۴۰۰ خطاب به وزیر وقت راه و شهرسازی و وزیر کشور صادر کردند که در اصفهان و این مورد خاص، دستور ایشان مورد عنایت قرار نگرفته است».

هیئت‌رئیسه دانشگاه صنعتی اصفهان هم در اعتراض شدیدش به اظهارات نماینده خمینی‌شهر به اهمیت پروژه ناحیه تجارت، فناوری و نوآوری دانشگاه اشاره می‌کند و می‌نویسد:

در بسیاری از دانشگاه‌های کشور پارک‌های علمی تحقیقاتی مانند یک دانشکده یا پژوهشکده جزء لاینفک دانشگاه است. در اصفهان به‌منظور جذب بیشتر بودجه و امکان توسعه بیشتر با درایت رؤسای سابق دانشگاه از وزیر خواسته شده است در اراضی دانشگاه شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان با هویت اداری مستقل از مجموعه‌های وزارت احداث شود، همانند دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه اصفهان، دو دانشگاه با هویت مستقل زیر نظر یک وزارت. آری هویت مستقل شهرک را باید در تکمیل زنجیره علم و دانش نگریست و هرگز دانشگاه به این مجموعه به‌عنوان بخش استیجاری نظر نداشته و ندارد. سال‌هاست که حقوق مدیران و معاونان شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان که از نخبگان و اعضای رسمی این دانشگاه بوده و هستند و به‌صورت مأمور این مرکز مهم فناوری کشور را اداره می‌کنند، از طرف دانشگاه پرداخت می‌شود. 

امروز مفتخریم که اولین و بزرگ‌ترین پارک علم و فناوری کشور که مولود دانشگاه صنعتی اصفهان است در جوار شهرستان خمینی‌شهر بستری برای تبدیل دانش به فناوری و ثروت‌آفرینی برای دانش‌آموختگان این دانشگاه و از‌جمله بهترین آنها، دانش‌آموختگان برجسته شهرستان خمینی‌شهر در این شهرستان خوش درخشیده و می‌درخشد. در این مرکز شرکت‌های دانش‌بنیان از سوی صدها نفر از جوانان کشور اداره و تعداد زیادی از جوانان عزیز این شهر در حوزه علم و فناوری در این مجموعه اشتغال یافته‌اند؛ بنابراین کاربری این اراضی نه با مقاصد تجاری و درآمدسازی، بلکه در تکمیل حلقه ارتباطی دانشگاه، فناوری و صنعت است؛ شهرکی که با هجمه صورت‌گرفته اکنون اراضی واقع در طرح توسعه آن مورد تهدید است.