گزارش «شرق» از اجرائی‌نشدن وعده صمت درباره جایگزینی روش قرعه‌کشی و تحویل به‌موقع اتومبیل‌های ثبت‌نامی
سبقت خودرو از وعده‌ها
وزارت صنعت، معدن و تجارت دولت سیزدهم که تمام تمرکز خود را بر صنعت خودرو گذاشته و مدعی شده بود آن‌قدر تولید خودرو را بالا می‌برد که بساط قرعه‌کشی حذف شود و قیمت خودرو سقوط کند، حالا نتیجه ماراتن نفس‌گیر ثبت‌نام خودرو در سامانه یکپارچه خودروسازان را اعلام کرده و برخی از خریداران متوجه شده‌اند که موعد تحویل خودروهایشان تقریبا به دو سال آینده افتاده است.
شرق: وزارت صنعت، معدن و تجارت دولت سیزدهم که تمام تمرکز خود را بر صنعت خودرو گذاشته و مدعی شده بود آن‌قدر تولید خودرو را بالا می‌برد که بساط قرعه‌کشی حذف شود و قیمت خودرو سقوط کند، حالا نتیجه ماراتن نفس‌گیر ثبت‌نام خودرو در سامانه یکپارچه خودروسازان را اعلام کرده و برخی از خریداران متوجه شده‌اند که موعد تحویل خودروهایشان تقریبا به دو سال آینده افتاده است. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که وزارت صنعت، معدن و تجارت زمستان پارسال گفته بود که احتمال این اتفاق تقریبا صفر است! حالا نه‌تنها وعده‌های مکرر این وزارتخانه مبنی بر مهار قیمت‌های بازار خودرو به جایی نرسیده، بلکه بهای عجیب برخی خودروهای پرتیراژ و البته کم‌کیفیت داخلی این روزها مدام خبرساز بوده است.
خلف وعده دوباره در بازار خودرو
وزارت صنعت، معدن و تجارت که در دولت سیزدهم خود را وقف حوزه خودرو کرده است، همچنان نتوانسته رضایت مصرف‌کنندگان این بازار پرحاشیه را جلب کرده و به وعده‌های خود عمل کند.
رضا فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت، در اولین روزهایی که سکان ساختمان سمیه را به دست گرفت، اعلام کرد به دنبال حذف قرعه‌کشی‌های پرماجرای خودروسازان است. شکاف قیمت بین خودروهای قرعه‌کشی و بازار آزاد باعث شده بود ماراتن بزرگی برای برنده‌شدن در قرعه‌کشی خودرو بین خریداران راه بیفتد و علی‌رغم اینکه تقاضای سالانه خودرو حدود یک میلیون دستگاه برآورد می‌شود، گاهی شمار شرکت‌کنندگان در قرعه‌کشی‌های خودرو به حدود پنج میلیون نفر هم می‌رسید! این مکاره‌بازار سبب شده بود بعضا بساط تقلب و دلالی داغ شود و خودروی قرعه‌کشی بسیاری را به سودهای یک‌شبه برساند.
در دولت سیزدهم اما فاطمی‌امین از همان روز اول وعده داد بساط قرعه‌کشی خودرو جمع می‌شود و تمام کسانی که در سامانه یکپارچه خودروسازان ثبت می‌کنند، می‌توانند خودروهای خود را دریافت کنند. در این میان خودروسازان با استناد به قانون جوانی جمعیت اعلام کردند حدود نیمی از خودروهای ثبت‌نامی را قرار است به مادران پُراولاد بدهند. موضوعی که البته مورد اعتراض قرار گرفته و آن را نوع دیگری از دلال‌پروری و کاسبی با اوراق هویتی مادران پرفرزند دانستند.
به هر تقدیر در زمستان سال 1401 صدها هزار نفر برای دریافت خودرو در سامانه یکپارچه خودروسازان ثبت‌نام کردند. خودروسازان وعده داده بودند تحویل این خودروها فوری خواهد بود. وزارت صنعت، معدن و تجارت سال گذشته اعلام کرد 51 مدل خودرو برای متقاضیان قابل خرید است و توضیح داد که در طرح یکپارچه تخصیص خودرو، بدون قرعه‌کشی به همه متقاضیان خودرو داده می‌شود و از ثبت‌نام حدود
900 هزار نفر برای این خودروها خبر داد. در این میان در اسفند سال گذشته، فارس به نقل از امید قالیباف نوشت: «با فرض اینکه تمام 900 هزار نفری که حساب وکالتی اعلام کرده‌اند واجد شرایط باشند و با لحاظ تعهدات قبلی خودروسازان در سال 1402 که حدود 400 هزار دستگاه است، توان تولید خودرو از مجموعه این دو رقم در سال 1402 به مراتب بیشتر است و لذا احتمال اینکه تحویل خودرو به سال 1403 بکشد تقریبا صفر است». او تأکید کرده بود که نیمی از خودروهای این سامانه به مادران پراولاد تعلق می‌گیرد! حالا اما بسیاری از متقاضیان که پول خودرو را کامل پرداخت کرده‌اند، می‌گویند موعد تحویل خودروهایشان به زمستان سال 1403 افتاده است.
در حالی که وزارت صنعت، معدن و تجارت بر این تأکید دارد که مردم به جای خرید خودرو از بازار آزاد، در سامانه یکپارچه ثبت‌نام کرده و خودروی مورد نیازشان را از طریق آن خریداری کنند، انتشار موعد تحویل محصولات شرکت ایران‌خودرو در وب‌سایت فروش این شرکت باعث شوکه‌شدن بسیاری از خریداران شده است؛ تعداد زیادی از متقاضیان که در طرح فروش یکپارچه محصولات ایران‌خودرو شرکت کرده‌اند و موعد تحویل محصول مورد نظرشان تقریبا دو سال دیگر است. این موضوع با انتشار موعد تحویل خودرو در زمستان سال ۱۴۰۳ و همچنین عدم اعلام قیمت آن، بیشتر مشتریان را نسبت به این شرکت ناامید کرده و ممکن است باعث شود آنها دوباره به بازار خودرو بازگردند. سورن‌پلاس دوگانه‌سوز و دناپلاس توربو اتوماتیک از‌جمله محصولاتی هستند که تحویل آنها دو سال بعد اعلام شده و البته بر اساس تجربه قبلی و همیشگی ممکن است این تحویل بیشتر نیز به طول بینجامد و عملا مشتری بیش از دو سال برای تحویل خودرو معطل باشد.
اتفاقی که پیش از این هم برای تحویل خودروهای قرعه‌کشی رخ می‌داد و خودروسازان با دریافت پول مردم، موعد تحویل خودروهای ثبت‌نامی را مدام به تعویق می‌انداختند و اعتراض‌های زیادی را رقم می‌زدند.
توضیح وزارت صنعت درباره موعد تحویل خودرو
با این حال وزارت صنعت، معدن و تجارت که پیش از این وعده داده بود احتمال تحویل خودروهای ثبت‌نامی در سال 1403 صفر است، این بار حرف خود را تغییر داده و سخنگوی این وزارتخانه گفته است ۲۵۰ هزار خودرو به متقاضیان سامانه یکپارچه در اردیبهشت و خرداد امسال تحویل داده می‌شود.
قالیباف همچنین گفته است که «مرحله دوم ثبت‌نام از
۱۶ اردیبهشت شروع می‌شود و متقاضیان باید صد میلیون تومان در حساب خود به نام سازمان حمایت مسدود کنند».
او در ادامه تأکید کرده که اختلاف قیمت خرید خودرو در طرح یکپارچه با بازار زیاد است، مثلا در مورد شاهین
300 میلیون تومان ارزان‌تر است و تولید روزانه شاهین در سال قبل ۶۵ دستگاه بود، اما امسال به روزی ۲۲۰ دستگاه رسیده است. در مورد بقیه مدل‌های خودرو نیز همین وضعیت حاکم است و انتخاب با مردم است که از بازار آزاد خرید کنند یا در طرح یکپارچه شرکت کنند و مدعی شده است که با ادامه فرایند تحویل خودروها، قیمت در بازار آزاد شکسته می‌شود و طی روزهای اخیر نیز قیمت‌های بازار شیب نزولی داشته است.
او در ادامه توضیحات دیگری داشته و گفته است: «سه‌شنبه پنجم اردیبهشت سامانه یکپارچه تخصیص خودرو برای متقاضیانی که نوبت تحویل خودروی آنها سال ۱۴۰۳ اعلام شده است، باز می‌شود تا در صورت تمایل خودرو دیگری را انتخاب کنند». البته قالیباف تأکید کرده که «با توجه به استقبال قابل توجه از چند مدل در شرکت ایران‌خودرو که باعث شد زمان تحویل خودرو برای آنها برای سال آینده تعیین شود، این امکان برای این دسته از متقاضیان فراهم می‌شود که با انتخاب خودروی دیگری، زمان تحویل خودروی خود را کاهش دهند. همچنین شرکت ایران‌خودرو نیز برنامه افزایش تولید خود را با توجه به تقاضا پیش خواهد برد و از این‌رو زمان تحویل خودرو در سال 1403 قطعا تعدیل خواهد شد».
در همین زمینه وزارت صنعت، معدن و تجارت هم در اطلاعیه‌ای اعلام کرد از حدود 50 محصول مختلف عرضه‌شده، تنها در پنج محصول پرتقاضا (با تیپ‌بندی‌های مختلف) اعلام نتایج به سال ۱۴۰۳ موکول شده است.
در این اطلاعیه اعلام شد که در برخی محصولات نظیر محصولات گروه سایپا، مدیران، کرمان و...، تحویل فوری به تمام متقاضیان انجام می‌شود و ظرفیت بالایی برای عرضه در دوره‌های آتی وجود دارد. درخصوص محصولات شرکت ایران‌خودرو، قریب به ۷۸۰ هزار نفر متقاضی این محصولات بودند که با توجه به برنامه ۹۰۰ هزار دستگاهی امسال شرکت ایران‌خودرو و تعهدات آن شرکت، امکان پوشش تقاضای همه متقاضیان خودرو وجود دارد، اما استقبال عمده متقاضیان در سه گروه محصول باعث شد موعد تحویل برخی از متقاضیان به سال ۱۴۰۳ انتقال یابد. این در حالی است که ظرفیت برخی از محصولات نظیر تارا و رانا در سال ۱۴۰۲ خالی مانده و درخصوص برخی خودروسازان دیگر، حتی ظرفیت فصل بهار ۱۴۰۲ برای برخی از محصولات تکمیل نشده است.
بنابراین اجرای طرح سامانه یکپارچه تخصیص این امکان را می‌دهد تا تغییر محصول از محصولات پرتقاضا که موعد تحویلشان در سال ۱۴۰۳ است به محصولات دیگر فراهم آید.
نکته دیگر درخصوص اعلام زمان‌بندی این است که موعد تحویل اعلام‌شده نشانگر حداکثر موعد تحویل است که با توجه به ضریب اطمینان در نظر گرفته‌شده بر اساس برنامه تولید، امکان تحویل زودتر از آن یا عرضه محصولات بیشتر از برنامه تولید ارائه‌شده طی سال برای محصولات ایران‌خودرو نیز وجود دارد.
سنگ بزرگ برای خودروسازان زیان‌ده
این موضوع در حالی رخ می‌دهد که وزارت صنعت پیش از این وعده‌های زیادی درباره بازار خودرو داده که محقق نشده است. در بهمن سال 1400 رضا فاطمی‌امین، وزیر صمت، وعده داد که در سال ۱۴۰۱ هزینه تمام‌شده انواع خودرو ۱۵ درصد کاهش خواهد داشت. او گفته بود: «سال آینده هر چقدر تورم وجود داشته باشد، خودرو نه‌تنها بیش از تورم و اندازه تورم افزایش قیمت نخواهد داشت، بلکه ۱۵ درصد زیر تورم افزایش دارد و حتی در برخی از خودروها این افزایش قیمت، کمتر هم می‌شود». اما سال گذشته نه‌تنها قیمت خودرو به روند صعودی خود ادامه داده، بلکه خودروسازان در نیمه اول سال 1401 زیان انباشته‌ای بالغ بر ۷۹ هزار میلیارد تومان بر جای گذاشتند. فاطمی‌امین همچنین وعده داده است آن‌قدر تولید خودرو را بالا می‌برد که دیگر نیازی به ثبت‌نام و قرعه‌کشی نباشد، اما صورت‌های مالی خودروسازان از واقعیات دیگری حکایت دارد.
بررسی آخرین وضعیت صورت‌های مالی خودروسازان، مربوط به نیمه نخست سال گذشته، بیانگر این است که تا نیمه اول امسال زیان انباشته سه شرکت مادر خودروساز به ۷۹هزار‌و ۱۱۰ میلیارد تومان رسیده است. درواقع رقم زیان نسبت به سال 1400 حدود 29 درصد افزایش داشته است. ضمن اینکه همان‌طور که گفته شد، این رقم تنها حاصل یک گزارش غیرتلفیقی بوده و فقط به سه شرکت ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو مربوط می‌شود و شرکت‌های زیرمجموعه را لحاظ نکرده است. بنابراین احتمالا گفته برخی مسئولان دولتی از‌جمله حسین قربان‌زاده، رئیس سازمان خصوصی‌سازی، مبنی بر اینکه زیان مجموع خودروسازان به حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده، دور از ذهن نباشد. به‌خصوص با توجه به اینکه قطعه‌سازان نیز این رقم را حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومان عنوان می‌کنند، نه 79.1 هزار میلیارد تومان.
