محاکمه سران ارتش آزادی‌بخش کوزوو در دادگاه لاهه
محاکمه سران ارتش آزادی‌بخش و مقامات سابق کوزوو در دادگاه لاهه به‌عنوان یک تلاش بین‌المللی برای اجرای عدالت آغاز شده است. محاکمه این افراد دو سال و نیم پس از دستگیری و بازداشت آنها آغاز شد. در این محکمه «هاشم تاچی» رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر سابق کوزوو که قبلا فرمانده ارتش آزادی‌بخش کوزوو بود، «کادری وسلی» رئیس سابق پارلمان کوزوو، «یاکوپ کراسنیچی» و «رجب سلیمی» به دست‌داشتن در حملات سیستماتیک و گسترده علیه افراد متهم شده‌اند.
محاکمه سران ارتش آزادی‌بخش و مقامات سابق کوزوو در دادگاه لاهه به‌عنوان یک تلاش بین‌المللی برای اجرای عدالت آغاز شده است. محاکمه این افراد دو سال و نیم پس از دستگیری و بازداشت آنها آغاز شد. در این محکمه «هاشم تاچی» رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر سابق کوزوو که قبلا فرمانده ارتش آزادی‌بخش کوزوو بود، «کادری وسلی» رئیس سابق پارلمان کوزوو، «یاکوپ کراسنیچی» و «رجب سلیمی» به دست‌داشتن در حملات سیستماتیک و گسترده علیه افراد متهم شده‌اند.
اتهامات سنگین؛ جنایات علیه بشریت
اتهامات وارده به متهمان در این پرونده سنگین است و شامل جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت، قتل، شکنجه و آدم‌ربایی است. در کیفرخواست از یک جنایت جمعی صحبت می‌شود. طبق کیفرخواست، قربانیان عمدتاً مخالفان سیاسی UCK بودند که شامل بسیاری از آلبانیایی‌های کوزوو، بیش از همه از حزب ابراهیم روگووا، نماد مبارزه بدون خشونت برای استقلال کوزوو بودند. آنها توسط UCK خائن به حساب می‌آمدند. این دادگاه پس از چندین سال فرصت جدیدی برای قربانیان است تا بفهمند چه اتفاقی افتاده است. در دادگاه علیه تاچی 10 اتهام به‌دلیل شورش‌های سال 1998 و 1999 و نیز جنایات جنگی بر علیه نیروهای صربستان و سکنه غیرنظامی کوزوو ارائه شده است. این چهار نفر پس از قرائت اتهامات توسط دادستان دادگاه لاهه بر بی‌گناهی خود تأکید کردند. اما دادستان‌ها آنها را مسئول جنایاتی می‌دانند که توسط چریک‌های ارتش آزادی‌بخش کوزوو علیه صدها غیرنظامی و سایر افرادی که در جنگ شرکت نکرده بودند، به وقوع پیوسته‌اند. گفته می‌شود دادستانی دادگاه لاهه بیش از 100 شاهد بر علیه تاچی ارائه خواهد داد. تاچی در هر ۱۰ مورد از اتهامات خود تأکید دارد که بی‌گناه است و خطاب به دادگاه مدعی شد: «من کیفرخواست را درک می‌کنم و کاملا بی‌گناه هستم». برخی از گزارش‌ها نشان از آن دارند که هاشم تاچی در زمان فعالیت ارتش آزادی‌بخش کوزوو، فرماندهی یک گروه مخفی و جنایتکار موسوم به «درنیکا» را برعهده داشته که وظیفه‌اش فروش اعضای بدن اغلب زندانیان صربستانی بوده است، اتهامی که در کیفرخواست رئیس‌جمهور پیشین کوزوو نیامده است.
اولین شاهد، یک زن آلبانیایی
اولین شاهد دادستان یک زن با ملیت آلبانیایی است که پشت درهای بسته در محاکمه هاشم تاچی و سه متهم مشترک به جنایات کوزوو و آلبانی، در سال‌های 1998-1999، شهادت می‌دهد. اولین شاهد با پنهان‌کردن چهره و تغییر صدایش در برابر دادگاه تأیید کرد که قبلا دو اظهار به دادستان‌های پریشتینا داده است و هیئت استماع آن اظهارات را به‌عنوان مدرک درج کردند. قاضی چارلز اسمیت، تصریح کرده که دادستان برای بازجویی از شاهد سه ساعت و نیم وقت درخواست کرده است. به‌گفته قاضی، دفاع چهار متهم نشان داد که برای بازجویی متقابل شاهد به 13 ساعت زمان نیاز دارند. دادستان‌ها قبل از شروع محاکمه اعلام کردند که بیش از 300 شاهد را فراخوانده‌اند و هیئت استماع به آنها مهلت داد تا آوریل 2025 تحقیقات شواهد را تکمیل کنند. منابع صرب مدعی شدند کیفرخواست تاچی و دیگر متهمان را به جنایاتی متهم می‌کند که در 42 بازداشتگاه غیرقانونی KLA در کوزوو و آلبانی علیه تقریبا 407 بازداشتی، که حداقل 98 نفر از آنها کشته شده‌اند، مرتکب شدند. دادستانی هویت 75 قربانی را اعلام کرد که 51 نفر از آنها ملیت صرب بودند. 23 نفر آلبانیایی و یک نفر نیز در بازداشت KLA جان باختند. هویت 25 قربانی دیگر در جریان محاکمه اعلام می‌شود. این جنایات در شش مورد به‌عنوان جنایات علیه بشریت و در چهار مورد جنایات جنگی شناخته می‌شوند. همه متهمانی که در روزهای 4 و 5 نوامبر 2020 در کوزوو دستگیر شده بودند، در اولین حضور خود در دادگاه، تأکید دارند که مرتکب هیچ خطایی نشده‌اند. بیشتر ۱۳ هزار نفری که در جنگ میان نیروهای استقلال‌طلب کوزوو و نظامیان صرب کشته شدند، آلبانیایی‌تبار بودند. این جنگ پس از آنکه نیروی هوایی ناتو با انجام عملیات‌های متعدد باعث عقب‌راندن نیروهای صرب شد، پایان یافت. کوزوو در سال ۲۰۰۸ استقلال خود را از صربستان اعلام کرد اما بلگراد، پکن و مسکو از به رسمیت شناختن آن خودداری کردند. آمریکا و بیشتر کشورهای غربی از استقلال کوزوو حمایت کرده‌اند.
اعتراض به محاکمه هاشم تاچی
اما در کوزوو واکنش مردم متفاوت است. هزاران نفر از اتباع کوزوو پیش از آغاز محاکمه هاشم تاچی در لاهه برای نشان‌دادن حمایت خود از متهمان تظاهرات کردند. معترضان با تأکید بر «ناعادلانه» بودن دادگاه هلند، آن را تلاشی برای بازنویسی تاریخ مبارزات استقلال‌طلبانه خود عنوان کردند. آنها مدعی هستند صرب‌ها در کشور ما به ما حمله کردند. بنابراین ما چاره‌ای جز مبارزه و دفاع از کشورمان نداشتیم. آلبانی‌تبارهای کوزوو معتقدند که این دادگاه میراث کهنه‌سربازانی را که برای استقلال کوزوو جنگیدند، مخدوش می‌کند. «کورتی» نخست‌وزیر کوزوو هم دادگاه ویژه را یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات در تاریخ این کشور می‌داند. به باور او، این دادگاه ویژه کاملا غیرضروری است. او معتقد است هنوز روندی که کوزوو برای نسل‌کشی علیه صربستان اقامه دعوا کند، طی نشده است.
سال‌ها تنش بین صربستان و کوزوو
پس از جنگ سال ۱۹۹۸-۱۹۹۹ و اعلام استقلال کوزوو در سال ۲۰۰۸ کوزوو و صربستان نزدیک به ۱۰ سال است که با میانجیگری اتحادیه اروپا در حال گفت‌وگو بر سر حل اختلافات هستند. صربستان همواره کوزوو را به‌عنوان یک استان جدایی‌طلب می‌داند، رویکردی که به بیم از شعله‌ورشدن جنگی دیگر در بالکان دامن زده است. حال پس از سال‌ها تنش بین صربستان و کوزوو، نخست‌وزیر کوزوو اعلام کرده که آماده امضای سند توافق است، اما رئیس‌جمهور صربستان را متهم کرد که برای بار دوم از امضا پای توافق سر باز می‌زند. کوزوو و صربستان هر کدام امیدوارند روزی به عضویت اتحادیه اروپا دربیایند؛ ولی قبل از آن لازم است ابتدا روابط خود را اصلاح کنند. استقلال کوزوو توسط بسیاری از کشورهای غربی به‌رسمیت شناخته شده است اما بلگراد با حمایت روسیه و چین با آن مخالفت می‌کند. به نظر می‌رسد که مذاکرات با میانجیگری اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر پیشرفت چندانی نداشته است. در طرح اتحادیه اروپا، از دو کشور خواسته شده است تا حسن همجواری را رعایت کرده و اسناد رسمی و نمادهای ملی یکدیگر را به رسمیت بشناسند. اگر این توافق به درستی اجرا شود، بلگراد نباید از تلاش‌های کوزوو برای عضویت در سازمان ملل متحد و سایر سازمان‌های بین‌المللی ممانعت به‌عمل آورد.