پیام‌های یک سفر غیرمنتظره

رئیس‌جمهوری آمریکا در سفری غیرمنتظره به اوکراین رفت. این نخستین سفر جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، به اوکراین پس از آغاز جنگ روسیه علیه این کشور است؛ جنگی که در آستانه یک‌سالگی قرار دارد. این سفر می‌تواند نشان‌دهنده جدیت بایدن در پشتیبانی از کی‌یف باشد؛ درست زمانی که درگیری‌های شدیدی در شهر باخموت و چند منطقه‌ دیگر دونتسک در شرق اوکراین در جریان است و هفته‌هاست ارتش روسیه به همراه گروه واگنر نتوانسته این شهر را با وجود تلفات سنگین و بمباران لحظه به لحظه اشغال کند.

ولادیمیر پوتین که در ماه‌های اخیر عقب‌نشینی‌ها و شکست‌های متعددی را متحمل شده، ظاهرا در فکر عملیاتی بزرگ و حیثیتی در بهار است و در این میان، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، درخواست جنگنده‌های پیشرفته و تانک‌های بیشتر دارد تا مقاومت و حتی پیشروی مؤثرتری در برابر سربازان روسیه رقم بزند. سفر بایدن در چنین شرایطی به کی‌یف، می‌تواند علامت بزرگی باشد برای بهاری‌ که در راه است.

این سفر پیش‌بینی‌نشده در حالی صورت گرفت که پولیتیکو پیش‌تر گزارش داده بود بایدن در سفرش به اروپا، به‌ دلیل مسائل امنیتی، به اوکراین سفر نخواهد کرد. بایدن پس از ورود به کی‌یف، با استقبال ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهوری اوکراین، مواجه شد. همچنین رسانه‌های اوکراین، در خبری فوری از شنیده‌شدن صدای آژیر هشدار در کی‌یف خبر داده‌اند.

پیش از این اعلام شده بود جو بایدن قرار است در سفر به لهستان، با رئیس‌جمهوری این کشور و همچنین سران ناتو دیدار کند؛ اما حالا در تصمیمی ناگهانی، مقام‌های کاخ سفید تصمیم گرفته‌اند تا رئیس‌جمهوری آمریکا را پیش از سفر به لهستان، راهی اوکراین کنند تا آخرین شرایط جنگی اوکراین برای بایدن شرح داده شود. هم‌زمان، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا نیز به ترکیه سفر کرده است. آمریکا و کشورهای اروپایی قرار است به‌زودی در لهستان از بسته‌های تحریمی جدید علیه ایران به‌ دلیل حمایت از روسیه در جنگ اوکراین رونمایی کنند.

به گزارش سی‌ان‌ان، جو بایدن در دیدار با زلنسکی از یک بسته کمک ۵۰۰ میلیون دلاری دیگر آمریکا به اوکراین در جنگ با روسیه خبر داد. این کمک هنگفت علاوه بر کمک‌های قبلی ایالات متحده خواهد بود.

بایدن با همراهی زلنسکی پس از قدم‌زدن در مرکز کی‌یف و اطراف کلیسای جامع سنت مایکل از دیوار یادبود سربازان اوکراینی کشته‌شده در حمله روسیه به اوکراین بازدید کرد. رئیس‌جمهور ایالات متحده در روزی که اوکراین سالگرد آغاز انقلاب «میدان اروپا» را جشن می‌گرفت، از کی‌یف بازدید کرد‌. انقلاب «میدان اروپا» به مجموعه‌ای از اعتراض‌های ضددولتی در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴ در اوکراین اشاره دارد که به برکناری ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهوری وقت اوکراین که حامی روسیه بود، منجر شد. در 

۲۰ فوریه ۲۰۱۴، بیش از صد شهروند معترض اوکراینی به‌ دست نیروهای دولتی کشته شدند و از آنها با نام «صد بهشتی» یاد می‌شود.

پیش از این، زلنسکی در دسامبر ۲۰۲۲، در سفر به واشنگتن، با بایدن دیدار کرده بود. به نظر می‌رسد سفر تازه بایدن نتایج امیدبخشی برای مردم و سربازان اوکراینی در جنگ با روسیه به همراه داشته باشد و به حمایت‌ گسترده‌تر آمریکا و اروپا از اوکراین منجر شود.

درخواست اف-16

ساعاتی قبل از آنکه بایدن وارد کی‌یف شود، مقام‌های اوکراین از نمایندگان کنگره آمریکا خواستند که با فشارآوردن بر دولت جو بایدن او را متقاعد کنند که هواپیمای جنگی اف-۱۶ به کی‌یف بفروشد. قانون‌گذاران آمریکایی ضمن اذعان به این امر، گفتند کی‌یف اصرار دارد این هواپیماها، قابلیت حمله به واحدهای موشکی روسیه را به اوکراین می‌دهد.

تماس اوکراینی‌ها و نمایندگان کنگره آمریکا در چند روز گذشته در حاشیه نشست امنیتی مونیخ صورت گرفت. دیمیترو کولبا، وزیر خارجه اوکراین و جمعی از نمایندگان کنگره آمریکا از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه، در این نشست حضور داشتند. این بزرگ‌ترین هیئت پارلمانی آمریکا در تاریخ نشست امنیتی مونیخ بود که از سال ۱۹۶۳ آغاز شده است. مارک کلی، سناتور دموکرات به رویترز گفت: «به ما گفتند اف-۱۶ می‌خواهند تا با غلبه بر پدافند هوایی دشمن، بتوانند جلوی پهپادهای آنها را بگیرند». کلی پیش از ورود به عالم سیاست، فضانورد بود و سابقه پرواز با هواپیماهای جنگی نیروی دریایی را دارد. این درخواست در حالی مطرح شده که بایدن ماه گذشته به این پرسش که آیا به اوکراین اف-۱۶ خواهد فروخت، پاسخ منفی داده بود.

نشست مونیخ حدود یک هفته پیش از نخستین سالگرد حمله روسیه به اوکراین آغاز شد. در پی‌ چند شکست سختی که روس‌ها چند ماه پیش از سر گذراندند، طرفین در هفته‌های گذشته درگیر نبردهایی فرسایشی بوده‌اند که بیشتر در منطقه دونباس در شرق اوکراین صورت می‌گیرند.

مارک کلی و سه قانون‌گذار دیگر آمریکا در گفت‌وگو با رویترز از مذاکرات خود با مقام‌های دولت اوکراین خبر داده و گفتند که حمایت نمایندگان کنگره از ارائه جنگنده‌های اف-۱۶ به اوکراین در حال افزایش است. این هواپیمای ساخت شرکت لاکهید مارتین آمریکا، از برجسته‌ترین جنگ‌افزارهای جهان محسوب می‌شود.

نیروی هوایی اوکراین به راکت‌های هوا به زمین «ای‌جی‌ام ۸۸ هارم»‌ ساخت آمریکا دسترسی دارد، اما مجبور است در آنها تغییراتی صورت دهد تا بتوانند بر هواپیماهای میگ ۲۹ ساخت شوروی نصب شوند. به گفته نمایندگان کنگره، اوکراینی‌ها می‌گویند اگر اف-۱۶ داشته باشند، شلیک راکت‌های «ای‌جی‌ام ۸۸» راحت‌تر می‌شود و خواهند توانست سامانه‌های پدافند هوایی اس ۴۰۰ و اس ۳۰۰ روسیه را منهدم کنند.

هشدار به پکن

در همین حال واشنگتن به چین به عنوان هم‌پیمان روسیه نسبت به تسلیح مسکو در جنگ با اوکراین هشدار داد. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، گفته که احتمالا چین در حال بررسی تأمین سلاح و مهمات مرگ‌بار برای روسیه در جنگ این کشور علیه اوکراین است. بلینکن در مصاحبه با سی‌بی‌اس گفت شرکت‌های چینی پیش‌تر کمک‌هایی به روسیه ارائه کرده بودند، اما اطلاعات تازه ما حاکی از آن است که پکن ممکن است سلاح و مهمات مرگبار در اختیار روسیه قرار دهد. او در ادامه نسبت به پیامدهای این اقدام به چین هشدار داد؛ اما چین گزارش‌های مربوط به درخواست مسکو برای تجهیزات نظامی را رد کرده است. چین که یکی از متحدان مسکو محسوب می‌شود، هنوز حمله روسیه به اوکراین را محکوم نکرده و همواره موضع بی‌طرفانه‌ای در این زمینه گرفته است.

بلینکن کمی پس از دیدار با وانگ یی،‌ دیپلمات ارشد چین در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: «در این دیدار درباره احتمال تأمین چنین کمک‌های تسلیحاتی برای روسیه ابراز نگرانی عمیق کرده است».

به گفته بلینکن، همچنین مقامات اطلاعاتی آمریکا در مورد اظهارات وانگ در کنفرانس مونیخ درباره اینکه پکن بر روی طرح صلحی برای اوکراین کار می‌کند، ابراز تردید کرده‌اند. انتظار می‌رود این «طرح صلح» در هفته جاری ارائه شود. وزیر خارجه آمریکا درباره اینکه ایالات متحده چه اطلاعاتی در مورد برنامه‌های بالقوه چین دریافت کرده، توضیحی نداده‌ است و تنها به احتمال ارائه تسلیحات سنگین و مرگبار به روسیه اشاره کرد.

یک شرکت چینی به اتهام ارائه تصاویر ماهواره‌ای از اوکراین به گروه واگنر تحت تحریم‌های ایالات متحده قرار گرفته است. او با اشاره به عواقب این رفتار به چین هشدار داد که این مسئله در روابط واشنگتن و پکن مشکلاتی جدی ایجاد خواهد کرد. بلینکن در مصاحبه با سی‌بی‌اس همچنین گفت که «در چین البته هیچ تفاوتی بین شرکت‌های خصوصی و دولتی وجود ندارد». به گفته ناظران، این هشدار بلینکن در جهت بازداشتن چین از دادن چنین تسلیحاتی به مسکو مطرح شده است.

او همچنین از کمک چین به روسیه برای دورزدن تحریم‌‌هایی که غرب به منظور فلج‌کردن اقتصاد روسیه طراحی کرده است، ابراز نگرانی کرد. رابطه اقتصادی چین و روسیه در سال‌های گذشته رو به رشد بوده است. چین یکی از بزرگ‌ترین واردکننده‌های نفت، گاز و زغال‌سنگ روسیه است.

از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین، کشور‌های عضو ناتو از‌جمله ایالات متحده، انواع تسلیحات و مهمات را به اوکراین فرستاده‌اند. با این‌ حال، آنها هنوز از دادن جت‌های جنگنده به کی‌یف خودداری کرده‌اند. بلینکن در مورد اینکه آیا ایالات متحده به سایر کشورها کمک خواهد کرد تا این‌گونه جت‌ها را در اختیار ارتش اوکراین بگذارند، هنوز صحبتی نکرده است. او با اشاره به اینکه ناتو نباید روی هیچ سیستم تسلیحاتی خاصی تمرکز کند، گفت: تمرکز غرب باید بر این باشد که اوکراین تمام نیازهای تسلیحاتی را که برای یک ضدحمله احتمالی به روسیه در ماه‌های آینده احتیاج است در اختیار داشته باشد.

به گزارش رویترز، وزیر خارجه چین هم در مونیخ با اشاره به موضع چین در قبال جنگ اوکراین گفت که ما «نه بی‌کار نشسته‌ایم و نه بر آتش جنگ می‌دمیم». او همچنین اعلام کرد «ظرف چند روز آینده، پکن سندی را منتشر خواهد کرد که عزم این کشور را در جهت حل‌وفصل بحران اوکراین نشان می‌دهد» و اضافه کرد که «این سند به تمامیت ارضی تمام کشورها احترام می‌گذارد».

وانگ گفت: «پیشنهاد ما این است که همه، به‌ویژه طرف‌های اروپایی، «در عین آرامش» فکر کنند که بهترین راه در جهت پایان‌دادن به این بحران چیست». او افزود که «ظاهرا سود بعضی‌ها در این است که مذاکرات صلح به این زودی‌ها به نتیجه نرسد»، اما نگفت که منظورش چه‌ کسانی است.

آنتونیو تاجانی، وزیر امور خارجه ایتالیا نیز در واکنشی جداگانه از «یک سخنرانی صلح» توسط شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، در سالگرد حمله روسیه به اوکراین در جمعه آینده خبر داد. به گزارش رویترز، تاجانی به رادیو ایتالیا گفت که شی در این سخنرانی «بدون محکومیت روسیه» خواستار صلح خواهد شد.