و دوباره 8 آذر...

آن‌قدر صحنه‌هایش در سال‌های اخیر تکرار شده که کسی باور نمی‌کند 25 سال گذشته است. 25 سال از هشتم آذر 1376 که فوتبال ایران روز خاصی را تجربه کرد. درست زمانی که ساندرو پل مجارستانی در سوت پایان بازی در ورزشگاه کریکت ملبورن دمید، اغراق نیست اگر بگوییم دقیقا 60 میلیون ایرانی به هوا پریدند. فارغ از تفکرات سیاسی و نگرش‌های مختلف، بازار لبخند و محبت داغِ داغ بود. معجزه فوتبال برای ایران رقم خورد و تیم ملی در دیداری که آن را 2 بر صفر باخته بود، مساوی کرد تا به لطف گل زده بیشتر در خانه حریف، جواز صعود به جام جهانی 1998 فرانسه را به دست بیاورد و استرالیا را با آن‌همه ستاره مات و مبهوت کند. آن روز، فوتبال ملی به معنای واقعی انسجام ملی را هم در پی داشت تا مشخص شود قدرت این بازی 

22‌نفره به‌مراتب بیشتر از هر فعالیت و جنبش سیاسی است. حال درست 25 سال بعد از آن اتفاق شیرین، درست در یک هشتم آذر دیگر، تیم ملی باید یکی دیگر از حساس‌ترین بازی‌های عمرش را تجربه کند؛ این بار در جام جهانی و در آستانه صعود به مرحله یک‌هشتم نهایی. در تاریخ سابقه نداشته که تیم ملی بتواند در جام جهانی از گروهش صعود کند، ولی این بار سرنوشت صعود به دست ایران افتاده و آنها می‌توانند با رقم‌زدن یک نتیجه درخور، نامشان را در تاریخ ثبت کنند. اگرچه هنوز هم شاید این ابهام بزرگ وجود داشته باشد که آیا هشتم آذر امسال هم می‌تواند کارایی هشتم آذر 25 سال پیش را داشته باشد یا نه؛ هشتم آذر 76 بسیاری را غافلگیر کرد و طبیعی است که بتوان یک غافلگیری دیگر را هم در بامدادان به انتظار نشست. به هر روی، ایران باید امشب از ساعت 22:30 در دیداری فوق‌العاده حساس به مصاف آمریکا برود و سومین و آخرین بازی مرحله گروهی‌اش را برگزار کند. دیداری که اگرچه انتظار می‌رود بحث‌های فوتبالی‌اش بیشتر به چشم بیاید ولی بدیهی است که نتوان از جنبه سیاسی آن به سادگی عبور کرد. واقعیت امر این است که بازی ایران-آمریکا هرگز یک بازی فوتبال ساده نخواهد بود. هرچقدر هم که طرفین بخواهند پروژه عادی‌سازی را جلو ببرند، باز سیاست سایه سنگینی بر این بازی دارد. در گروه B جام جهانی که به واسطه حضور ایران، انگلیس و آمریکا و البته اختلافات دیپلماتیک این کشورها به سیاسی‌ترین گروه جام شهره شده، بدیهی است که نتوان فقط از لحاظ فوتبالی به آن پرداخت. طبیعتا در چنین فضایی هیچ‌کدام از طرفین نمی‌خواهند به رقیب سیاسی قافیه را ببازند، به‌ویژه اینکه این بار این بازی به لحاظ فوتبالی هم تأثیرگذار است و پای مرگ و زندگی در میان است. بازنده باید دوحه را ترک کند و برنده می‌تواند به حضورش در این جام ادامه دهد. البته معادلات هم به قدر کافی پیچیده شده و درست تا ثانیه‌های پایانی ممکن است غافلگیری‌های متعددی رخ دهد. این موضوع برگرفته از شرایط جدولی این گروه است که به طرز شگفت‌آوری هر چهار تیم انگلیس، ایران، آمریکا و ولز که به ترتیب در رده‌های نخست تا چهارم قرار گرفته‌اند شانس صعود داشته باشند. فارغ از سه تیم دیگر، حالاتی که ایران می‌تواند با استناد به آن، برای اولین بار مسافر مرحله یک‌هشتم نهایی شود، زیاد است. ایران اگر بتواند آمریکا را شکست دهد، قطعا به دور بعدی صعود می‌کند. در این صورت این تیم شش امتیازی می‌شود و ضمن کسب بهترین امتیاز در تاریخ ادوار جام‌جهانی‌اش می‌تواند به عنوان تیم دوم و بسته به معادلات پیچیده‌ای حتی به عنوان تیم اول هم صعود کند. تیم ملی اگر بازنده جدال با آمریکا باشد هم که قطعا حذف شده و دوباره بسته به معادلات پیچیده‌تری حتی ممکن است در رده چهارم جدول هم قرار بگیرد. گو اینکه تیم ملی امشب در صورت کسب یک تساوی هم بخت زیادی برای صعود از گروه خواهد داشت ولی این موضوع مثل دو حالت قبل قطعیت لازم را ندارد. ماجرا از این قرار است که اگر ایران با آمریکا مساوی کند، آن وقت باید خوش‌بین باشد که انگلیس مقابل ولز نبازد. فاصله فوتبالی دو کشور انگلیس و ولز آن قدری هست که بشود اطمینان داشت چنین اتفاقی نمی‌افتد ولی از آنجا که چیزی در فوتبال قطعی نیست، باید همه احتمالات را در نظر گرفت. در بازی‌های جام جهانی در صورت تساوی امتیاز، اولویت با تفاضل گل است. این همان چیزی است که کار تیم ملی را در حالت مساوی‌کردن با آمریکا و پیروزی احتمالی ولز بر انگلیس دشوار می‌کند. ایران فعلا تفاضل گلش منفی دو است و اگر با آمریکا مساوی کند، همین تفاضل باقی می‌ماند. در سوی دیگر، تفاضل ولز هم منفی دو است ولی اگر آنها حتی با اختلاف یک گل هم برنده شوند، آن وقت چهار امتیازی می‌شوند ولی به لطف تفاضل گل بهتر که مثلا منفی یک می‌شود، در مقایسه با ایران صعود می‌کنند. این موضوع همان‌طور که گفته شد، بررسی احتمالات است و به نظر می‌رسد ایران در صورت کسب حتی یک امتیاز از جدال حساس امشب باز هم مسافر مرحله یک‌هشتم نهایی شود. با وجود چنین مواردی، کار برای تیم ملی ایران در دیدار امشب چندان ساده هم نخواهد بود؛ چون آمریکا برای برنده‌شدن پا به زمین می‌گذارد و چیزی برای ازدست‌دادن ندارد. برخلاف ایران که مسن‌ترین تیم جام جهانی را در اختیار دارد، آمریکا تیمی جوان راهی این دوره کرده و کافی است به این نکته اشاره شود که کاپیتان آنها فقط 23 سال دارد. درست است که آنها در دیدار برابر ولز در بازی نخست ابتکار عمل از دستشان خارج شد ولی در جدال با انگلیس آن‌قدر خوب بودند که حتی فرصت برنده‌شدن را هم داشتند. به غیر از این مورد، آمریکا برابر ایران انگیزه خاصی هم دارد؛ آنها دو بار پیش از این با تیم ملی ایران بازی کرده‌اند و بردی به دست نیاورده‌اند. یک بار در جام جهانی 1998 که در ورزشگاه ژرلان شهر لیون، ایران 2 بر یک برنده شد و یک بار هم که ژانویه 2000 دو تیم در دیداری دوستانه روبه‌روی هم قرار گرفتند که نتیجه‌ای به غیر از مساوی یک – یک حاصل نشد. ایران تا به حال مقابل آمریکا شکستی نداشته و اگر این بار نیز چنین شود آن وقت بخت صعود شاگردان کی‌روش به مرحله بعدی به طرز چشمگیری رشد می‌کند.